شرایط مرخصی زندانیان؛ جزئیات مقررات و ملاکهای اعطای مرخصی طبق ماده ۵۲۰
موضوع مرخصی زندانیان با توجه به اصلاحات آییننامه سازمان زندانها در سال ۱۴۰۰ و تفسیر ماده ۵۲۰ قانون آیین دادرسی کیفری، یکی از مهمترین پرسشهای مراجعان قضایی و خانوادههای زندانیان است. براساس آخرین مقررات، اعطای مرخصی تنها زمانی امکانپذیر است که محکوم با رعایت ضوابط زندان، مشارکت در برنامههای اصلاحی و کسب امتیازات لازم، شرایط لازم را احراز کرده باشد و پس از سپردن تأمین مناسب، ماهانه حداکثر سه روز مرخصی دریافت کند. این امتیاز نه بهصورت خودکار ذخیره میشود و نه حق قطعی ماهانه محسوب میشود، اما در صورت عدم استفاده، تجمیع آن در پایان دوره محکومیت مطابق آییننامه بلامانع است. نکته مهم اینکه نوع جرم در اصل استحقاق مرخصی تأثیری ندارد و ملاک اصلی، رعایت مقررات و احراز شرایط قانونی توسط زندانی است. این تفسیر جدید، نحوه اجرای ماده ۲۰۲ آییننامه زندانها و بخشنامههای مرتبط را برای خانوادهها و فعالان حقوقی روشنتر میکند.
پرسش یکی از مخاطبان وکیل آنلاین درخصوص شرایط بهره مندی از مرخصی متهمان و محکومان:
نظر به ابهام موجود در نحوه اجرای ماده ۱۴ (سابق) دستورالعمل کاهش جمعیت کیفری مصوب ۱۳۹۸/۶/۶ الحاقی به ذیل ماده ۲۰۲ آیین نامه اجرایی سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور مصوب:۱۴۰۰/۱۰/۲۹ «با توجه به اینکه مفاد ماده ۱۴ دستورالعمل کاهش جمعیت کیفری مصوب ۱۳۹۸/۶/۶ در اصلاحیه آیین نامه اجرایی سازمان زندان ها، به ذیل ماده ۲۰۲ آن آییننامه اضافه شده و با التفات به بخشنامه شماره ۹۰۰۰/۹۴۶۶۵/۱۴۰۰۰/۱۴۰ مورخ ۱۴۰۰/۱۱/۱۳ دادستان محترم وقت کل کشور»، خواهشمند است در خصوص نحوه اعمال و تعیین شمول مرخصی مذکور (ذیل ماده ۲۰۲ آیین نامه فوق الذکر) اعلام نظر فرمایید.
پاسخ وکیل آنلاین درخصوص شرایط و ضوابط اعطای مرخصی به متهمان و محکومان:
اولا، ً شرایط و ضوابط اعطای مرخصی به متهمان و محکومان در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ و از جمله در ماده ۵۲۰ این قانون و همچنین در «آیین نامه سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی مصوب ۲۰/۲/۱۴۰۰» پیشبینی شده است و ماده ۱۴ «دستورالعمل ساماندهی زندانیان و کاهش جمعیت کیفری زندانها» مصوب ۱۳۹۸ رئیس محترم قوه قضاییه نیز با قید عبارت «در چارچوب قوانین و مقررات به مرخصی اعزام میشوند» بر این امر صحه گذاشته است، بنابراین اعطای مرخصی موضوع ماده ۱۴ دستورالعمل مورد اشاره در چارچوب مقررات قانونی امکانپذیر است.
ثانیا، ً مواد ۲۰۰ و ۲۰۲ آیین نامه اجرایی سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی اصلاحی ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ریاست محترم قوه قضاییه با عنایت به ماده ۱۹۴ این آیین نامه، همسو با ماده ۵۲۰ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ است و اساساً مربوط به مدت مرخصی و چگونگی اعطای آن نیست و در خصوص اعطای مرخصی و مدت آن قاضی اجرای احکام باید مطابق ضوابط مربوطه (نظیر آنچه در مواد قانونی آیین دادرسی کیفری و از جمله ماده ۵۲۰ این قانون و مواد، ۱۹۴، ۱۹۵، ۱۹۶، ۱۹۷ و ۱۹۸ آیین نامه پیش گفته که عیناً مبتنی بر ماده ۵۲۰ قانون آیین دادرسی کیفری آمده است) رفتار کند.
برابر ماده ۵۲۰ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ و ماده ۱۹۴ آیین نامه پیش گفته، محکومان میتوانند به شرط رعایت ضوابط و مقررات زندان و مشارکت در برنامههای اصلاحی و تربیتی و کسب امتیازات لازم پس از سپردن تأمین مناسب، ماهانه حداکثر سه روز از مرخصی برخوردار شوند؛ بنابراین اعطای مرخصی به محکومان از یک سو مشروط به دارا بودن شرایط مقرر در این ماده و منوط به سپردن تأمین مناسب میباشد و از سوی دیگر مدت استفاده از مرخصی «حداکثر سه روز» در هر ماه است، نه «سه روز» در هر ماه؛ در نتیجه به تشخیص مقام اعطاکننده ممکن است کمتر از سه روز در هر ماه نیز باشد. با توجه به مراتب یادشده، گرچه از مواد موصوف استفاده نمیشود که هر زندانی سه روز در هر ماه مرخصی استحقاقی دارد و به طور خودکار ذخیره میشود؛ اما هرگاه شخصی در طول مدت سپری کردن محکومیت، نتواند از تمام یا بخشی از مرخصی که به تشخیص مقام اعطاکننده واجد شرایط استفاده از آن است، بهره مند شود، اعطای مجموع آن در پایان این مدت با لحاظ مواد ۲۰۰ و ۲۰۲ آیین نامه پیش گفته بلامانع است. شایان ذکر است اعطای مرخصی در هر صورت نمیتواند بیشتر از حداکثر مقرر در ماده ۵۲۰ قانون آیین دادرسی کیفری و ماده ۱۹۴ آیین نامه یادشده باشد و در خصوص تمامی جرایم، چنانچه مجموع مرخصی استحقاقی زندانی به میزان مقرر در استعلام باشد، اعطای آن در قالب مرخصی منتهی به آزادی بلامانع است و نوع جرم (محکومیت) از این حیث تأثیری ندارد.
انتهای پیام/