سه رویکرد برای کنترل کرونا
_ حسین ارجلو در روزنامه حمایت نوشت: با شدت گرفتن شیوع کرونای دلتا در کشورمان، نگرانی در خصوص نحوه کنترل این بیماری خطرناک نیز فزونی یافته است. تعداد قربانیان این ویروس منحوس در حالی به مرز ۶۰۰ نفر نزدیک میشود که طبق آمارها، روز گذشته ایران رتبه سوم در میان کشورهای جهان را ازنظر تلفات کرونایی ثبت کرد. از همان ابتدا شناسایی این ویروس در کشور ما بسیاری از مشاغل دچار بحران شده و روز بهروز به آمار بیکاران افزوده شد و این غیر از تلفات انسانی بود که هر روز طیفهای بیشتری را با خود درگیر میکرد و وضعیت را بالاخره به پیک پنجم رساند. مردم از یکسو نگران سلامتی خود و اطرافیانشان هستند و از طرف دیگر، برای مشاغل فصلی و غیر استخدامی، موضوع از دست دادن شغل بسیار حائز اهمیت است. در این خصوص نکات ذیل قابل تأمل به نظر میرسند.
۱. برای مهار این بیماری ابتدا باید بررسی شود که کدامیک از طرحها بیشترین اثرگذاری را برای جلوگیری از شیوع کرونا داشته است. جدای از واکسیناسیون و ایمنی بخشی حداکثری با تولید و واردات واکسن کرونا، باید توجه داشت که پیش از تولید واکسن در جهان، روشهایی در داخل مورداستفاده بود که تا حد قابلقبولی از شیوع این بیماری جلوگیری کرد. در روزهای نخست که تهیه ماسک، الکل و مایحتاج اولیه بهداشتی کادر درمان و جامعه دشوار بود، گروههای داوطلب مردمی و همچنین بسیج، در قالب تیمهای مختلف وارد میدان شدند و با توزیع و ضدعفونی کردن معابر و مکانهای پرتجمع، از التهابات و اضطرابهای اولیه کاستند.
بهعنوان نمونه «طرح شهید سلیمانی»، یکی از موارد موفق در مناطق درگیر با کووید-۱۹ بود. این طرح از آبان ماه سال گذشته در استان خراسان رضوی کلید خورد و بهتدریج در همه استانها فراگیر شد. طرح شهید سلیمانی برای بیماریابی و امدادرسانی از طریق پایگاههای سلامت مساجد طراحی گردید و هیچ بار مالی برای مردم نداشت. اهدای بستههای کمک معیشتی به خانواده بیماران، رفع نگرانیها و موانع شغلی مثل ارائه گواهی مرخصی استعلاجی و انجام امور جاری فرد بیمار مثل خرید روزانه برای عبور از این بحران، در این طرح دیده شد و در بسیاری از استانها آمار ابتلاء و مرگومیرها را کاهش داد. با توجه به شیوع سریع و گسترده این بیماری، طرحهای مشابه باید بهسرعت بهروزرسانی شده و به مرحله اجرا درآید؛ بنابراین لازم است که بهجای تصویب و انباشت مقررات و قوانین جدید کهای بسا باعث اختلال در فرایند مهار بیماری میشود، نسبت به فعال کردن ظرفیتهای موجود و در صورت نیاز، اصلاح طرحهای فعلی اقدام کرد.
۲. ابلاغ پروتکلها و بخشنامههای پیشگیرانه زمانی مؤثر واقع میشود که از ضمانت اجرا و نظارت مستمر بر فعالیت واحدها و بخشهای مربوطه برخوردار باشد. شناسایی افراد خاطی که عامدانه از قوانین عدول میکنند و اعمال قانون و جریمه آنها بهنحویکه بازدارنده باشد، راهی است که قبل از این در مسائل مختلف آزموده شده و کار کرده است. علاوه بر این، بخش زیادی از مردم جامعه مایل به همکاری هستند، اما تا زمانی که نظارت بر رعایت پروتکلها سختگیرانه نباشد و با هرگونه عدم رعایت و اهمال، بدون تعارف برخورد نشود، نمیتوان شرایط سخت فعلی را مهار کرد.
در کنار اعمال قانون، حمایت از کسبوکارهای آسیبدیده از کرونا نیز ضروری است؛ این پشتیبانی مالی – تا جایی که مقدور باشد – همکاری جامعه را جلب کرده و از نارضایتیهای ناشی از محدودیتها میکاهد. از طرفی، قطعاً در اوضاع فعلی هیچیک از مشاغل و کسبوکارها مثل گذشته رونق نخواهند داشت، اما این بهانهای قابلقبول برای چشمپوشی از پروتکلهای بهداشتی هم نیست و دستگاههای حاکمیتی موظف به اعمال قانون و جلوگیری از تخلف هستند.
۳. برخی شروع کرونا را به شرایط جنگی نیز تشبیه کردند. شرایط جنگی آرایش مختص به خود را میطلبد که عبارت است از هماهنگی میان همه واحدهای عملکننده. به این مفهوم که در کنار آمادگی برای واکنش سریع، همه نیروها باید از یک دستورالعمل و یک شیوه واحد پیروی کنند تا از شرایط نگرانکننده و بحرانی خارج شوند. در حال حاضر این هماهنگی در میان دستگاه مختلف دیده نمیشود و همین چندصدایی ازیکطرف، باعث سوءاستفاده برخی شده و از سوی دیگر، مردم را تا مرز بیتفاوتی کشانده است.
وزارت بهداشت و درمان و ستاد ملی کرونا بخشنامههایی را برای منع عبور و مرور و سفر در نظر میگیرند و یا دستورالعملهایی را به مشاغل و کسبوکارها ابلاغ میکنند، ولی در عمل، هم مسافرتها برقرار است و هم فعالیت مغازهها و فروشگاهها بدون رعایت پروتکلها. این اقدامات و تصمیمگیریهایی که در عرض یکدیگر قرار دارند، مردم را سردرگم کرده و باعث عادیانگاری شرایط بحرانی میشود. اگر این ناهماهنگیها و موازی کاریها به حداقل برسد و مردم از طرف مسئولان، سرعت عمل کاملاً هماهنگ شده برای مهار موج پنجم را مشاهده کنند، حتماً این برهه با کمترین تلفات به پایان خواهد رسید.
یک نمونه موفق از سرعت عمل و هماهنگی در مهار کرونا را میتوان در چین مشاهده کرد. هفته گذشته در شهر ووهان چین وقتی چند مورد ابتلا به کرونا مشاهده شد، مسئولان بهسرعت دست بکار شده و حدود ۱۲ میلیون ساکن این شهر را طی مدت ۶ روز مورد آزمایش قرار دادند. چین که زمانی منشاء شیوع این بیماری تلقی میشد و بیشترین آمار تلفات را داشت، با همین هماهنگیها و سرعت عملها بیماری را مهار کرده و رشد اقتصادی خود را نیز احیا نموده است. بهطوریکه در هفت ماه نخست سال جاری میلادی، میزان واردات و صادرات این کشور نسبت به مدتزمان مشابه در سال ۲۰۲۰ نزدیک به ۲۵ درصد رشد کرده است.
رفتارشناسی کرونا و اینکه در آینده احتمالاً چه سویههای جدیدی خواهد داشت، باعث میشود یک گام جلوتر از بیماری باشیم. خبرهایی از اینکه سویههای جدیدی از کرونا در آینده شیوع پیدا خواهد کرد، وجود دارد. با این حال، از منظر پزشکی برخی از پیشگیریهای مقدماتی میتواند تا حد زیادی از ابتلا به این بیماری جلوگیری کند. این اتفاق باید بهصورت یک آموزش همگانی با استفاده از فناوریهای روز و شبکههای اجتماعی محقق شود؛ و بالاخره اینکه با تولید واکسنهای داخلی، بهعنوان برگ زرینی در افتخارات جمهوری اسلامی و همچنین استفاده از ظرفیتها و زیرساختهای موجود، ایران عزیز قطعاً میتواند این مرحله بحرانی را هم مثل مشکلات گذشته پشت سر بگذارد.