«رد هویت»؛ روایتی از تلاش جهادی پزشکی قانونی در جنگ تحمیلی۲

محمدجواد رحیمی، کارگردان مستند «رد هویت»، درباره پیشینه خود در عرصه مستندسازی و در گفت‌وگو با میزان اظهار کرد: بیست‌وپنج سال است که مستندسازی می‌کنم و بارها به روایت‌های گوناگون پرداخته‌ام. اما در مواجهه با جنگ تحمیلی دوازده روزه، آنچه بیش‌تر مردم دیدند تنها چند ساختمان ویران‌شده و موج انفجارهایی بود که در قاب خبر و فضای مجازی خلاصه می‌شد. هیچ‌کس سراغ لایه‌های پنهان این فاجعه نرفت؛ لایه‌هایی که از اتحاد و شهادت سخن می‌گفتند و جزئیاتی داشتند که کمتر کسی به آن اندیشید. 

وی ادامه داد: جنگ تحمیلی ۲ با بدترین ابزارهای انفجاری رخ داد؛ انفجارهایی که حتی جسدی سالم باقی نمی‌گذاشت. شهیدانی با مقام والا، اما پیکرهایی تکه‌تکه. یکی از نمونه‌ها، دانشمند هسته‌ای بود که پیکرش در دوازده قطعه یافت شد. پرسش این بود: چگونه می‌توان چنین اجسادی را شناسایی کرد؟ پاسخ در علم و اراده نهفته بود. پزشکی قانونی با بهره‌گیری از دانش ژنتیک توانست قطعات پراکنده را به هویت بازگرداند. گاه تنها چهار انگشت از پیکری باقی مانده بود اما همین اندک با علم و ایمان به نام و یاد شهید پیوند خورد. 

رحیمی ادامه داد: در بحران جنگ تحمیلی ۱۲ روزه، پزشکی قانونی آخرین مدافعان شهدا بودند؛ کسانی که روزانه با اجساد سروکار دارند اما در این جنگ فشار روانی خانواده‌ها و هجوم غم، آنان را به لرزه انداخت. با این حال ایستادند، وظیفه‌شان را انجام دادند و نگذاشتند هیچ جسدی بی‌نام و نشان بماند. این کار، جهادی در دل آتش و ویرانی بود. 

این مستندساز ادامه داد: همکاری با دستگاه قضایی و ورود به حریم‌های سخت‌گیرانه نیز بخشی از این مسیر بود. هر نهادی پروتکل و حصاری دارد اما اعتماد، کلید گشایش شد. ما ثابت کردیم که مستندسازی نه برای سوءاستفاده بلکه برای ثبت حقیقت است؛ حقیقتی که می‌تواند در مجامع بین‌المللی سندی علیه جنایت باشد. مستند همان‌گونه که از نامش پیداست باید به استناد بدل شود. 

کارگردان فیلم «رد هویت» ضمن اشاره به فیلمبرداری‌هایی که به صورت مخفیانه انجام داده است گفت: در این راه، گاه بی‌اجازه دوربین را به سالن تشریح بردم تا تصویری بگیرم که روایت را کامل کند. نخست توبیخ شدم، اما بعدها فهمیدند حق با من بوده است؛ زیرا بدون آن تصویر، روایت ناقص می‌ماند. ما باید حقیقت را بازسازی کنیم تا ذهن مخاطب بتواند آن را لمس کند. 

وی افزود: این کار یادآور شهدای بی‌گناه این حمله ددمنشانه است؛ مردمان ساده این سرزمین، کودکان و دختران خردسال که قربانی شدند. هر بار که نام شهدا می‌آید همکارانم بی‌هیچ چشم داشتی پای کار می‌آیند. تدوینگر، آهنگساز، تصویربردار؛ همه با دل و جان. زیرا کار برای شهدا وظیفه‌ای است فراتر از مزد و قرارداد. 

رحیمی تشریح کرد: امروز پس از تجربه‌های پیشین، این سومین کار ماست با محوریت دستگاه قضایی و پزشکی قانونی. مرکز رسانه نیز در سال‌های اخیر تحولی یافته و تنها به حمایت محدود نمی‌شود، بلکه خود در تولید حضور دارد. این همراهی، امکان خلق اثری صادقانه را فراهم کرده است. 

این کارگردان در پایان اظهار کرد: من به‌عنوان عضو کوچکی از این گروه تنها می‌توانم سپاسگزار همه عزیزان باشم؛ آنان که اعتماد کردند، همراه شدند و اجازه دادند این روایت شکل بگیرد. امید دارم «رد هویت» هم ادای دینی باشد به تلاش‌های بی‌وقفه پزشکی قانونی و هم یادگاری از شهیدان جنگ دوازده روزه؛ یادگاری که بماند و نسل‌ها را به حقیقت پیوند دهد. 

انتهای پیام/