اروپا تماشاگر حرفه‌ای؛ طرح صلح ترامپ درباره اوکراین جز تحقیر و بن‌بست دستاوردی ندارد

عابد اکبری، کارشناس مسائل بین‌الملل طی یادداشتی برای میزان به پیشنهاد صلح اخیر آمریکا درباره اوکراین، چشم‌انداز جنگ و نقض ضعیف اروپا پرداخته است.

متن این یادداشت را در ادامه می خوانید:

طرح تازه‌ای که از سوی واشنگتن برای پایان دادن به جنگ اوکراین روی میز گذاشته شده، در ظاهر «نقشه‌راه صلح» نام گرفته، اما در واقع سندی است که بیش از آن‌که امیدی برای پایان درگیری ایجاد کند، ضعف و سردرگمی اروپا را به نمایش می‌گذارد.

این طرح نه‌تنها چشم‌اندازی برای صلح واقعی ندارد، بلکه نشان می‌دهد اروپا تا چه اندازه از نقش بازیگر مؤثر فاصله گرفته و به تماشاگر آشفته‌ای تبدیل شده که تنها به تصمیمات دیگران واکنش نشان می‌دهد.

اروپا این‌بار نیز مانند بسیاری از بحران‌های گذشته، نه طرحی دارد، نه ظرفیت فشاری و نه حتی انسجامی که بتوان روی آن حساب کرد؛ دولت‌ها در پایتخت‌های اروپایی صرفا نظاره‌گر این هستند که آمریکا چه نسخه‌ای تجویز می‌کند و روسیه چه پاسخی خواهد داد؛ گویی سرنوشت امنیت قاره، درس تمرینی در یک کلاس دورافتاده است و نه مسئله‌ای حیاتی برای آینده خودشان.

همین خلأ اراده است که باعث شده چنین طرحی برای آینده اروپا مطرح شود؛ طرحی که در عمل فضایی می‌سازد که روسیه بیش از همه در آن سود می‌برد و اوکراین بیش از همه در آن محدود می‌شود.

پایه اصلی طرح، پذیرش تغییرات سرزمینی و عقب‌نشینی اوکراین از مسیر‌های امنیتی است؛ اقدامی که حتی اگر با زبان دیپلماتیک نرم بیان شود، باز هم به معنای تثبیت شرایطی است که مسکو از ابتدا به‌دنبال آن بوده است.

 با این حال، آنچه تصویرگر آینده است، نه محتوای طرح، بلکه واکنش اروپاست؛ مجموعه‌ای از دولت‌های پریشان که یا سکوت می‌کنند یا با نگرانی حرف می‌زنند، اما هیچ‌کدام توان ارائه بدیلی جدی ندارند.

این ناتوانی ساختاری باعث شده اروپا در بدترین وضعیت ممکن قرار گیرد؛ نه از امنیت اوکراین محافظت کرده و نه قادر است محیط راهبردی آینده‌اش را شکل دهد.

شرایط وقتی پیچیده‌تر می‌شود که منطق طرح را بررسی کنیم. در این توافق پیشنهادی، اوکراین باید زودتر امتیاز بدهد و بعد شاید تضمین امنیتی دریافت کند. با این ساختار، آتش‌بس شاید به دست بیاید، اما صلح هرگز؛ توافقی که بر پایه ابهام و عقب‌نشینی بنا شود، تنها یک مکث کوتاه در جنگ ایجاد می‌کند؛ همان‌چیزی که اروپا دوباره با رضایت ناخواسته‌اش به آن تن داده است.

اروپا در این میان به شکل چشمگیری منفعل است. نه ایده دارد، نه قدرت اعمال نفوذ و نه حتی جرأت انتقاد مستقیم از واشنگتن؛ این قاره عملا به جایی رسیده که امنیت خودش را از پشت میز دیگران مدیریت می‌کند. نگاهش به روند مذاکرات، نگاه یک ناظر بیرونی است که نظری دارد، اما عمل نه. با این وضعیت، طبیعی است که آینده به سود روسیه رقم بخورد؛ روسیه بدون نیاز به فشار بیشتر، با یک توافق سیاسی می‌تواند به نتایج راهبردی برسد، در حالی که اروپا تنها با بیانیه‌های نگران‌کننده، ژست ناراحتی می‌گیرد.

اما روی دیگرماجرا، چشم‌اندازی است که این طرح برای صلح به‌جا می‌گذارد یا بهتر بگوییم، چشم‌اندازی که اصلا وجود ندارد؛ هیچ سازوکاری در این طرح توانایی ایجاد ثبات پایدار را ندارد. ضمانت‌ها مبهم‌اند، توازن قوا نامشخص‌تر از قبل شده، و نقش اروپا عملاً حذف شده است.

نتیجه چنین وضعیتی روشن است؛ این طرح اگر اجرا شود، نه به پایان جنگ می‌انجامد و نه به شکل‌گیری صلح؛ تنها یک توقف کوتاه ایجاد می‌کند که پس از آن، بی‌ثباتی با شدتی بیشتر بازمی‌گردد.

در نهایت، این طرح بیش از آن‌که دریچه‌ای به سوی صلح باشد، آینه‌ای است که ضعف اروپا را بازتاب می‌دهد. قاره‌ای که روزگاری مدعی پیشبرد نظم بین‌المللی بود، امروز حتی قادر نیست آینده امنیت خودش را تعریف کند و همین ضعف است که باعث شده توافقی روی میز قرار گیرد که نه‌تنها به صلح منجر نمی‌شود، بلکه موقعیت روسیه را تقویت، فضای اوکراین را محدود و آینده اروپا را شکننده‌تر می‌کند.

طرح موجود نه پایان جنگ است و نه آغاز صلح بلکه آغاز دوره‌ای طولانی از سردرگمی و بی‌اعتنایی راهبردی، که اروپا همچنان فقط نظاره‌گر آن خواهد بود.

• بیشتر بخوانید:
• پایان مذاکرات ژنو درباره اوکراین؛ چارچوب جدید واشنگتن و کی‌یف ارائه شد
• دستور کار دیدار ویتکاف و پوتین/ ترامپ: هیچ مهلتی برای مذاکرات در مورد جنگ اوکراین وجود ندارد 
  
  

انتهای پیام/