۸۰ سال پس از بمباران اتمی هیروشیما؛ جهان در خطر رقابت تسلیحات اتمی فزاینده

در ششم آگوست ۱۹۴۵ (۱۵ مرداد ۱۳۲۴) آمریکا هیروشیمای ژاپن را هدف بمب اتمی قرار داد؛ این نخستین مورد استفاده از بمب اتم بود و ۱۰ کیلومتر مربع از هیروشیما را کاملا ویران و ۱۳۵ هزار نفر را قتل‌عام کرد.

به گزارش سوئیس اینفو، ۸ دهه پس از حمله اتمی ویرانگر آمریکا به هیروشیما در جریان جنگ جهانی دوم، هزینه‌های جهانی برای سلاح‌های اتمی در حال افزایش است و روند‌های مربوط به خلع سلاح متوقف شده است.

هشدار درباره ورود جهان از هم گسیخته به یک رقابت تسیحات هسته‌ای جدید جدی است و کارشناسان می‌گویند که این رقابت می‌تواند منجر به فاجعه شود.

از مذاکرات خلع سلاح متوقف‌شده ژنو گرفته تا بودجه‌های نظامی سرسام‌آور، حرکت دیگر به سمت لغو نیست، بلکه به سمت تجدید تسلیحات است؛ هزینه‌های جهانی برای سلاح‌های اتمی در پنج سال گذشته به‌شدت افزایش یافته و جهان از سال ۱۹۴۵ بیش از آنچه اکثر مردم تصور می‌کنند، با خطر درگیری‌های اتمی مواجه بوده است.

مدیر اجرایی ایکن (ائتلاف سازمان‌های غیردولتی که پایبندی و اجرای معاهده منع سلاح‌های اتمی سازمان ملل را ترویج می‌دهد ICAN)، گفت: خطر استفاده از سلاح‌های اتمی اکنون بیش از هر زمان دیگری است.

نگرانی مدیر اجرایی این سازمان برنده جایزه نوبل صلح در سال ۲۰۱۷ مورد توجه گسترده قرار گرفته است؛ بولتن دانشمندان اتمی، در ژانویه عقربه‌های ساعت آخرالزمان را یک ثانیه به جلو کشید و به ۸۹ ثانیه به نیمه‌شب رساند؛ این شدیدترین هشدار در مورد تهدید وجودی جهان از سوی فناوری‌های خطرناک تا این زمان است.

هلوئیز فایه، رئیس برنامه بازدارندگی و گسترش سلاح‌های اتمی در موسسه روابط بین‌الملل فرانسه (IFRI)، از بازگشت تسلیحات اتمی به‌عنوان ابزاری برای کشورداری و اعمال زور در کنار فروپاشی جهانی نظم بین‌المللی به‌ویژه هنجار‌ها و مقررات پیرامون تسلیحات اتمی ابراز نگرانی کرد؛ وی گفت که این موارد خطر سوءتفاهم و اشتباه‌های فاجعه‌بار را افزایش می‌دهد.

بررسی‌ها نشان می‌دهند در میانه افزایش هزینه‌های تسلیحات اتمی در سال‌های اخیر، آمریکا بیشتر از هر بازیگر اتمی دیگری برای تسلیحات اتمی هزینه می‌کند.

۹ بازیگر دارای تسلیحات اتمی در جهان از سال ۲۰۱۹، سرمایه‌گذاری‌های سالانه خود را افزایش داده‌اند و آمریکا در صدر این گروه قرار دارد.

رئیس برنامه بازدارندگی و گسترش سلاح‌های اتمی در موسسه روابط بین‌الملل فرانسه با اشاره به این آمار هشدار داد: این علاقه روزافزون به تسلیحات اتمی توسط بازیگران اتمی موجود، به کشور‌هایی که آن‌ها را ندارند، ایده می‌دهد.

در عین حال، مدرن‌سازی زرادخانه‌های اتمی خطر‌های جدیدی را به همراه دارند؛ بسیاری از بازیگران اتمی در حال توسعه موشک‌های مافوق صوت و سیستم‌های هدف‌گیری مبتنی بر هوش مصنوعی هستند.

مدیر اجرایی ایکن به‌ویژه نگران نفوذ هوش مصنوعی به سیستم‌های فرماندهی و کنترل اتمی است و اینکه مدرن‌سازی این سیستم‌ها را در معرض حمله‌های سایبری بیشتری قرار می‌دهد.

کلاهک‌های امروزی کوچک‌تر، اما به‌طور تصاعدی قدرتمندتر از کلاهک‌هایی هستند که بر روی هیروشیما و ناکازاکی انداخته شدند؛ آزمایش کسل براوو آمریکا در سال ۱۹۵۴ هزار برابر قدرتمندتر از بمب هیروشیما بود: ۱۵ مگاتن در مقابل ۱۵ کیلوتن.

ضرب این نوع نیروی مخرب در ۱۲ هزار کلاهک امروزی، تصویری از ویرانی بالقوه ارائه می‌دهد؛ به گفته کارشناسان با ۱۲ هزار کلاهک، می‌توان زمین را ۲ بار نابود کرد.

معاهده‌ها در بحران، هنجار‌ها در حال عقب‌نشینی

معماری مهار اتمی که از زمان بمباران هیروشیما با زحمت ساخته شده، در حال تزلزل است.

معاهده عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای (NPT) که در دهه ۱۹۶۰ در ژنو مذاکره شد، با بحران اعتبار رو‌به‌رو است؛ آخرین کنفرانس بررسی آن در سال ۲۰۲۲ بدون اجماع شکست خورد و چشم‌انداز‌ها برای دور بعدی ۲۰۲۶ تاریک است.

کنفرانس‌های بازنگری که هر ۵ سال یکبار در نیویورک برگزار می‌شوند، با هدف ارزیابی پیشرفت در سه رکن این پیمان یعنی عدم اشاعه، خلع سلاح و استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای و تقویت تعهد‌ها بین امضاکنندگان برگزار می‌شوند.

مدیر اجرایی ایکن در این باره گفت: ما تقریبا شاهد فروپاشی کامل توافق‌نامه‌های کنترل تسلیحات و یک مسابقه تسلیحات اتمی جدید در حال وقوع هستیم؛ این بسیار جدی است؛ اکنون لحظه‌ای است که سران جهان باید با یکدیگر صحبت کنند تا بی‌اعتمادی را کاهش دهند و برای نخستین بار پس از مدت‌ها، به‌طور جدی در مورد خلع سلاح صحبت کنند.

معاهده منع تسلیحات اتمی TPNW که در سال ۲۰۲۱ لازم‌الاجرا شد، همچنان توسط همه بازیگران مسلح به سلاح اتمی نادیده گرفته می‌شود؛ حتی سوئیس به‌عنوان به‌اصطلاح کشور بی‌طرف، از امضای آن خودداری کرده است.

مناطق درگیری، خطر‌های اتمی را افزایش می‌دهند

جهان بار‌ها و بار‌ها بیش از آنچه تصور می‌شود، از بحران موشکی کوبا در سال ۱۹۶۲ گرفته تا هشدار‌های راداری اشتباه به فاجعه اتمی نزدیک شده است.

مدیر اجرایی ایکن بر این باور است که جهان به لطف «شانس محض» از این مهلکه جان سالم به در برده است؛ کارشناس‌هایی ازجمله گرت ایوانز، رئیس سابق کمیسیون بین‌المللی منع گسترش و خلع سلاح هسته‌ای و آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل بر همین باور هستند.

خطر‌های اتمی از زمان جنگ جهانی دوم

در حدود ۱۲ مورد کشور‌ها به شکل عمدی یا غیرعمدی به شلیک تسلیحات اتمی علیه یکدیگر نزدیک شدند.

بدترین و نزدیک‌ترین مورد به وقوع درگیری اتمی شامل آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی سابق بود که در طول جنگ سرد ذخایر عظیمی از سلاح‌های اتمی را ایجاد کردند.

در عین حال، بی‌ثبات‌ترین درگیری‌های ژئوپلیتیکی امروز شامل بازیگران اتمی می‌شود.

مدیر اجرایی ایکن گفت: در حال حاضر درگیری‌های بزرگی داریم که شامل کشور‌های مسلح به سلاح اتمی، تهدید‌های اتمی و افزایش لفاظی‌های اتمی، حتی از سوی سران سیاسی بسیار ارشد است؛ تهدید به استفاده از تسلیحات اتمی توسط بازیگرانی استفاده می‌شوند که آن‌ها را قلدر اتمی می‌دانند؛ این بازیگران تهدید را با این هدف انجام می‌دهند که این احساس را ایجاد کنند که هیچ پاسخگویی ندارند.

وی با اشاره به تجاوز اخیر آمریکا و رژیم صهیونیستی به ایران، استاندارد‌های دوگانه سیاست اتمی جهانی را برجسته می‌کند.

درس‌های نادیده‌گرفته‌شده گذشته

برای بازماندگان بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی، تهدید اتمی به‌طرز دردناکی واقعی و کاملا موجود است؛ آن‌ها میراثی فراموش‌نشدنی را با خود حمل می‌کنند، میراثی که آن‌ها را وادار می‌کند تا از روی حس وظیفه‌شناسی و نگرانی از اینکه جهان، وحشت هیروشیما را فراموش می‌کند، صحبت کند.

این نگرانی قابل درک است؛ یکی از بازماندگان بمباران اتمی هیروشیما می‌گوید که در سال ۲۰۱۸، با دیپلمات‌های پنج بازیگر مسلح به سلاح اتمی دیدار کرد و از آن‌ها خواست تا به تعهد‌های خلع سلاح خود تحت معاهده منع اشاعه عمل کنند، اما وقتی در سال ۲۰۲۴، به ژنو بازگشت، هیچ نماینده‌ای از آن کشور‌ها حاضر به ملاقات با او نشدند، فقط نمایندگان کشور‌های غیراتمی این کار را کردند.

این بازمانده بمباران اتمی هیروشیما، از موضع ژاپن هم ناامید است؛ ژاپن با وجود اینکه تنها کشوری است که حمله هسته‌ای را تجربه کرده است، پیمان منع سلاح‌های هسته‌ای (TPNW) را امضا نکرده است؛ این پیمان در سال ۲۰۲۱ لازم‌الاجرا شد.

انتهای پیام/