رئیس سازمان برنامهوبودجه: در سال ۱۴۰۵ معافیت مالیاتی تا سقف ۴۰ میلیون تومان میرسد
سیدحمید پورمحمدی، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری به تشریح «لایحه بودجه ۱۴۰۵ کشور» پرداخت و به پرسشها در این باره پاسخ داد.
متن کامل این گفتوگو به شرح زیر است:
سؤال: اولویتهای دولت در بودجه ۱۴۰۵ چه است؟
پورمحمدی: لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ درست در موعد مقرر و قانونی تدوین شد و تقدیم مجلس شد تا یک انضباطی در زمان تقدیم و تصویب شکل بگیرد و از این جهت نابسامانی در امور کشورداری ایجاد نشود. دولت چند جهت گیری مهم را داشت اینکه در فضای تورمی جایی که قیمتها رو به افزایش است، تلاش کند کسری بودجه باری بر روی سیاستهای پولی نگذارد، منجر به افزایش نقدینگی و افزایش تورم نشود؛ بنابراین یک لایحه بودجه انقباضی و انضباطی تنظیم کرد؛ بنابراین اولین هدفی که دولت در تنظیم این داشت این بود که خودش را کوچک و منقبض و منضبط کند، هزینههای خودش را کم کند تا از ناحیه بودجه آسیبی به اقتصاد کشور وارد نشود و امور کشور به خوبی جلو برود. دومین هدفی که داشت اینکه در غالب این منابع محدودی که بسیار سختگیرانه هم بود، بتواند به عدالت اجتماعی و معیشت مردم توجه داشته باشد. سومین هدفی که در تنظیم این لایحه داشت این بود که همین منابع محدود را جهت گیری مناسبی بدهد که صرف رشد بیشتر و افزایش تولید و ایجاد داشتغال بیشتر شود؛ بنابراین جهت گیریهای بودجه در این سه حوزه بود.
سؤال: به لحاظ شکلی تغییراتی با بودجه سال گذشته دارد؟
پورمحمدی: ما امسال خیلی در تلاطم شکل قرار گرفتیم و ۵ تغییر ایجاد شد. طبق قوانین قبلی ما باید بودجه را در دو مرحله میدادیم، ولی قانون آئین نامه داخلی مجلس ماده ۱۸۲ اصلاح شد و گفتند بودجه یک مرحلهای است، دوم گفتند هیچگونه حکمی نباید باشد و فقط باید جداول باشد، سوم هم گفتند باید در اول دیماه بودجه داده شود. این قانون زمانی تکمیل میشد که، چون گفتند دیگر حکم و تبصره نباید باشد، توسط یک قانون مادری پشتیبانی میشد و مجلس قانون الحاق ۳ را تنظیم کرد که این الحاق ۳ هم کش و قوس زیادی داشت، در شورای نگهبان و مجلس که احکام دائمی تنظیم کند؛ بنابراین این هم تغییری دیگری بود که انجام شد و ما باید خودمان را متلزم به الزاماتی کنیم که در قانون الحاق ۳ بود. مطلب دیگر هم اینکه بحث حذف چهار صفر هم قانون شد و طبق قانون ما لایحه بودجه را باید با حذف چهار صفر میدادیم؛ بنابراین یک حجم بسیار سنگینی از کارهای شکلی روی دوش سازمان برنامه و بودجه که خودش را هم با این ضوابط جدید منطبق کند و هم بتواند به موقع بودجه را تقدیم کند و هم محتوا، محتوای مناسبی باشد.
سؤال: الان با تغییراتی که اشاره کردید به ویژه حذف چهار صفر خواندن این عددها و رقم ها؟
پورمحمدی: کار بسیار سختی است ولی اجازه بدهید برای اینکه ما با هم در گفتوگو اشتباه نکنیم، من عددها را با همان شیوه قبلی بگویم که مردم گیج نشوند.
سؤال: معتقد هستید که این بودجه کاملاً واقع بینانه است و نه خوش بینانه؟
پورمحمدی: حقیقتاً همینطور است. سعی کردهایم بسیار منضبط باشد، بسیاری از دستگاه ها، ردیفها و اعتباراتی که الان به مردم کمک نمیکند، حذف کرده یا ادغام کردهایم. بعنوان مثال حدود ۱۳۶ ردیف که از بودجه دولت اعتبار میگرفتند ولی در این شرایط الان کمک مهمی به معیشت مردم نمیکنند، ممکن است کار خوبی هم داشتند ولی الان ضرورت روز مملکت نیست، اینها را یا حذف کردهایم یا در دستگاههای مادر و مربوطه شان ادغام کردهایم. بعنوان مثال عدهای را در وزارت ارشاد، عدهای در سازمان تبلیغات، عدهای در وزارت علوم، اینها نه بعنوان حقوق بگیر دولت و بودجه دائمی، بلکه آنها باید با دستگاههای مادر قرارداد ببندند و بگویند ما این خدمت را تولید میکنیم و در ازای آن اعتبار دریافت میکنیم.
سؤال: این برای شرکتهای دولتی و زیرمجموعهها است؟
پورمحمدی: نه، اینهایی که در خود دولت هستند. مثلاً فلان مؤسسه، فلان ردیف، فلان دستگاه، اینها را سعی کردهایم آنهایی که خیلی برای معیشت مردم نیست، حذف یا ادغام کنیم. یک تعدادی را به کل حذف کردهایم، چون ضرورتی ندارد یک همچنین دستگاهی ادامه حیات بدهد و یا ممکن است این دستگاه دستگاه دولتی نبود، کمک بگیر دولت بود.
سؤال: چند مثال میزنید؟
پورمحمدی: در لایحه بودجه است. مثلاً تعدادی دستگاه فرهنگی خوبی بودند ولی اینها به ذیل وزارت ارشاد رفتند. یا مؤسساتی بودند پراکنده در وزارت علوم، اینها در وزارت علوم رفتند یا ردیفهای کمک بگیری بودند که در حوزههای دیگر مثل سازمان تبلیغات تجمیع شدند.
سؤال: برای یکسال موقتی است؟
پورمحمدی: آنهایی را که حذف کردیم، به کل حذف کردهایم، آنهایی هم که ادغام کردیم آنها دیگر از جنس اینکه از دولت حقوق بگیرند یا هزینه جاری داشته باشند نیست. مثلاً یک مؤسسه فرهنگی است میگوید من ۵ اثر فاخر ادبی را تولید میکنم، در ازای آن از دستگاه مادر اعتبار میگیرد، نه اینکه بلاجهت باشد؛ بنابراین این تعداد را سعی کردیم یا ادغام کنیم یا حذف کنیم. در زمانی که معیشت مردم در تنگنا است، مردم انتظار دارند بعضی از مؤسسات که خیلی ضروری نیستند، یا ضرورت شان اثبات شود یا اینکه حذف شود.
سؤال: این خیلی سروصدا درست میکند؟
پورمحمدی: بعید میدانم، چون اگر واقعاً خدمت مؤثری بتوانند ارائه بدهند دولت آن خدمت را خریداری میکند. فرض کنید یک مؤسسهای در صداوسیما است بگوید من میتوانم یک اثر فاخر فرهنگی تولید کنم، دولت با او قرارداد میبندد. یا در حوزه ادبیات میگوید من میتوانم ۵ اثر مهم ادبیات کلاسیک را تصحیح یا ترجمه کنم، بابت این دولت پول میدهد ولی پول مبهم بدهد، نه اینطوری نیست.
سؤال: عدد و رقمهای کلی بودجه، مصارف و هزینهها و درآمدها را میفرمایید؟
پورمحمدی: بودجه کل کشور شامل دو قسمت است، یکی بودجه شرکتهای دولتی است، یکی بودجه خود دولت است. بودجه خود دولت حدود ۵ هزار و ۹۰۰ همت است. از این ۵ هزار و ۹۰۰ همت، ۵ و ۲۰۰ همت آن منابع دولتی است و حدود نزدیک به ۸۰۰ همت هم درآمدهای اختصاصی دستگاهها است که روی هم ۵ هزار و ۹۰۰ همت میشود. از آن طرف هم شرکتهای دولتی هم حدود ۸ هزار و ۸۰۰ تا است که اینها را سرجمع میکنیم، تقریباً حدود ۱۴ هزار و ۴۰۰ همت بودجه کل کشور میشود. بودجه دولتی را دو قسمت میکنیم، یکی مصارف هزینهای است و یکی هم عمرانیها است. دولت بودجه خودش را فقط ۲ درصد رشد داده است، عرض کردم دولت سعی کرد خودش را کوچک کند، این کوچک کردن واقعاً بار سنگینی روی دوش دولت است. در فضای تورمی نزدیک به ۴۰ درصد وقتی بودجه دولت را فقط ۲ درصد رشد میدهیم، دولت در حدود ۳۸ درصد هزینه هایش را کم میکند. این درحالی است که بعضی از ردیفها مثل حقوق و بعضی از پرداختهای مهم باید افزایش پیدا کند. یعنی آنها دیگر ۲ درصد نیست، ۲۰ درصد است، بعضی از جاها ۳۰ درصد است، بعضی از جاها ۵۰ درصد است؛ بنابراین عمده هزینههایی که دولت میکرد در یک سختی قرار گرفتند و باید امسال را با یک صرفه جویی دقیقی در بدنه دولت باز این هم شاید خواست مردم باشد، وقتی در یک چنین شرایطی پول کم است، بیش از همه خود دولت باید کمتر هزینه کند و مصرف کند.
سؤال: پروژههای عمرانی را دچار مشکل نمیکند؟
پورمحمدی: یکی از ویژگیهایی که این بودجه دارد این است که سعی شده است در آن یک نوآوری کند که نه تنها بودجه عمرانی دچار مشکل نشود بلکه تحرک جدی به بودجههای عمرانی داده شود. اولاینکه بودجه عمرانی سالجاری ما ۶۰۰ همت است، سال آینده هم ۶۰۰ همت است. یعنی تقریباً بودجه عمرانی ما درج میکنیم در مقررات مثل هم است. اما ما از محل پول نفت به جای اینکه مصرف کنیم، چیزی حدود ۲ میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار را مستقیم برای طرحهای مهم کریدوری و حمل و نقل ریلی درنظر گرفتهایم. نکته بعدی اینکه دستگاهها اموال زیادی دارند، یا سهامی دراختیار دارند، وقتی به آنها میگوییم اینها را بفروشید، میگویند این به خزانه دولت میرود، انگیزهای ندارند، ما چیزی حدود ۱۳۵ همت به تفکیک براساس اموالی که شناسایی کردهایم، در بودجه درنظر گرفتهایم، گفتیم اجازه میدهیم برای طرحهای عمرانی خودتان این ۱۳۵ هزار میلیارد تومان را به پیمانکار بدهید و برای کارهای عمرانی تان تهاتر کنید پس این یک رقمی است. دستگاهها درآمدهای اختصاصی داشتند که عرض کردم حدود ۸۰۰ هزار میلیارد تومان درآمد اختصاصی داشتند. دستگاههای درآمد اختصاصی را هزینهای مصرف میکردند. الان دستگاهها را مکلف کردیم که ۱۲۰ همت را از این درآمد اختصاصی را به عمرانی ببرند بنابراین این یک رقم دیگر به این موضوع اضافه میشود. همیشه بحث غیر برای روستاها و مدارس و آسفالت جادههای روستایی خیلی اهمیت داشت، دولت، چون باوری به این موضوع نداشت، مجلس میگذاشت و رقم اش هم طوری بود که کار را در اجرا سخت میکرد. خود دولت ۲۰ همت را در تهاتر حوزه نفت و کارهای عمرانی درنظر گرفت، این چند رقم را که درنظر بگیریم، چیزی حدود هزار و ۵۰ هزار میلیارد تومان است. یعنی به جای اینکه پول را از خزانه بدهیم، یک نوآوریهایی در اینجا انجام دادیم، انگیزهها را تقویت کردیم برای دستگاهها و بخشی از پول نفت را هم برای طرحهای عمرانی جدا کردیم که بتواند تحرک جدی بدهد؛ بنابراین یکی از جهت گیری بودجه این است که بتواند به زیرساختها و تولید تحرک بدهد، به اتکای این اعداد و ارقام است. در شرکتهای دولتی هم همینطور است. الان برخی از شرکتهای دولتی ما سرمایه گذاریهای مهمی دارند، گیری که بود اینکه مثلاً نیاز یک تجویزها یا قطعاتی دارند که اینها وقتی میخواهند ارز دریافت کنند، دسترسی به ارز ندارند. ما بخشی از منابع ارزی که حاصل از صادرات تولیدات و محصولات این شرکتها هستند را طوری تنظیم کردیم که صرف رفع نیازهای خودشان شود. مثلاً الان گازهای مشعل یکی از اولویتهای ما است که تعدادی دستگاه میخواهند وارد کنند، یا فشارافزایی یا جاهای دیگر، طوری تنظیم کردیم که منابع حاصل از صادرات خود آن شرکتها برای تأمین نیازهای ارزی خودشان جهت پیدا کند و بتوانند این حرکت را برای سرمایه گذاریها ایجاد کنند. از این جهت بحث زیرساخت و تولید مورد توجه قرار گرفت.
سؤال: شما به مقوله معیشت اشاره کردید و گفتید یک بخشی از این تغییر و تحولات و انقباضی شدن و ادغامهایی که دارد صورت میگیرد، بیشتر برای حل مسئله معیشت مردم است. اما آنجا که به بحث معیشت میرسیم، مشخصاً کارکنان دولت و بازنشستگان، میزان افزایشی که در حقوق آنها در بودجه دیده شده است، تناسبی با نرخ تورم ندارد. اگر مراد این است که معیشت مردم که یک بخش مهمی کارمندان و بازنشستگان هستند تأمین شود، اینجا که این اتفاق نیفتاده است؟
پورمحمدی: با تمام وجود بحث فشار مسائل معیشتی روی دوش مردم را میبینیم و حس میکنیم، گرانیهایی که باعث دل نگرانی مردم است را با تمام وجود حس میکنیم و قابل انکار نیست. وقتی که ما بودجه را مینوشتیم چه در کلمه و حکمی مینوشتیم یا عددی که تنظیم میکردیم همواره نگران بودیم که چگونه تنظیم کنیم که در این شرایط سخت منابع محدود دولت بتواند به معیشت مردم کمک کند. در این حال محدودیتهای جدی هم داشتیم، یعنی اگر میخواستیم منابع موهوم را در بودجه بیاوریم، یعنی چاپ پول و تورم ممکن بود به رقمی برسد که مردم عاصی شوند. مجبور بودیم این منابعی که داریم حداکثر آن را برای معیشت مردم ببریم و از ابتکاراتی استفاده کنیم که کارمند دولت یا بازنشسته یا اقشار خیلی ضعیف آسیب شان کمتر شود. در مورد کارمندان دولت، درست است تورم بالا است، ما فقط ۲۰ درصد رشد داریم، ولی کاری که کردیم معافیت مالیاتی را به جدیت بالا بردیم. به شیوهای که معافیت مالیاتی ما ۲۴ میلیون تومان بود، الان روی ۴۰ میلیون تومان بردهایم، الان تقریباً تمام معلمها از معافیت مالیاتی برخوردار هستند. یعنی آن میزانی که از حقوق شان بابت مالیات تا الان کسر میشد این مثل افزایش حقوق است و به این شیوه جبران کردهایم. تقریباً ۷۰ درصد از کارمندهای دولت زیر ۴۰ میلیون تومان حقوق دارند، بنابراین از طریق معافیتهای مالیاتی مورد حمایت قرار گرفتهاند. از ۴۰ میلیون تومان تا ۶۰ میلیون تومان را فقط ۱۰ درصد افزایش مالیات درنظر گرفتهایم، درحالی که در سالهای قبل مالیات خیلی بیشتر بود. از ۶۰ تا ۸۰ میلیون تومان را ۲۰ درصد مالیات درنظر گرفتهایم؛ بنابراین سعی کردهایم آنهایی که یک مقدار دریافتی بیشتری دارند، مالیات را از آنها بگیریم، ولی پاینی را معافیت جدی بدهیم، چون مناسب هم نبود از افراد این مالیات را بگیریم و دوباره برگردانیم و به شیوههایی که باعث کسری بودجه هم میشد، بخواهیم پرداخت کنیم. در مورد بازنشستگان واقعاً این و مشکلات را داریم و با مشکلاتی که دارند آشنا هستیم، کاری که بود سال سوم متناسب سازی حقوق بازنشستگان را انجام دادیم. یعنی تقریباً بازنشستگان چیزی حدود ۳۶ درصد از حقوق شان افزایش پیدا میکند، کارمندهای دولت با عیدی و پاداش و مواردی که دریافت میکنند چیزی حدود ۲۵ درصد افزایش پیدا میکند و با آن معافیت مالیاتی بخشی از این نگرانیها جبران میشود. درکنار این فقط کارمندان دولت نبودند که دچار تنگنای معیشتی هستند، افرادی که تحت پوشش کمیته امداد هستند، اینها را سعی کردیم رشدی حدود ۳۳ درصدی بدهیم. آنهایی که تحت پوشش بهزیستی هستند، بخصوص معلولین عزیز رشدی حدود ۳۹ درصد بدهیم تا بتوانیم یک مقدار عدالت را با توجه به وضعیت زندگی آنها جبران کنیم. برای تمام مادرانی که وضع حمل میکنند غیر از مواردی که عرض کردم و یارانههایی که داده میشود، ماهیانه ۲ میلیون تومان به هر کدام پرداخت میشود و مستقیماً به حساب مادر واریز میشود که بتوانند هزینههایی که در دوران کودکی فرزندان شان دارند تا حدی بتوانند جبران کنند. بحث رتبه بندی معلمها را جداگانه رقمی مورد نیاز داشت و طبق قانون باید انجام میدادیم که فارغ از این افزایشها این کار انجام شد. در حوزه کمک تغذیه برای دانش آموزانی که در مناطق محروم هستند، سعی کردهایم آنها را به یک رشد مناسبی بدهیم. کودکانی که از تحصیل بازماندهاند، بخصوص در استانهایی مثل سیستان و بلوچستان به صورت ویژه دیدیم که بتوانیم تحت پوشش ببریم و اعتبارات آنها را ۵۰ درصد افزایش دادهایم. آموزش و پرورش استثنایی را ۳۰ درصد افزایش دادهایم. برای تأمین شیر در مدارس ۷۷ درصد افزایش دادهایم. اینها به نحوی هزینههای خانوار است، چون میدانستیم خانوار نمیتواند اینها را تأمین کند و اقشار ضعیفی هستند، بنابراین سعی کردهایم جداگانه برای آنها ردیفی قرار بدهیم و افزایش بدهیم که آنها را حمایت کنیم. موارد دیگر مثل تأمین کاغذ برای کتابهای درسی یا ایاب و ذهاب دانش آموزان بخصوص در مناطق محروم و مدارس شبانه روزی در وضعیت نامناسبی هستند اینها را ۴۸ درصد رشد دادهایم. هزینههایی که در حوزه بهداشت و درمان است هم همینطور؛ بنابراین سعی کردهایم با همین منابع محدود حسن سلیقهای باشد، درست است رقم افزایش پیدا نکرد، در جاهایی که آسیب کشور بیشتر است و همه مردم هم میپذیرند که در این شرایط سخت آنهایی که بیشتر آسیب میبینند را مورد حمایت قرار بدهیم، بنابراین جهت گیری بودجه یک مقداری به آن سمت رفت تا بتوانیم با یک انسجام جمعی و با یک دلسوزی برای همه، این منابع محدود را طوری تنظیم کنیم که آن هموطنان ما که در منطقه دوری است و سوءتغذیه دارد یا اینکه امکان درس خواندن ندارد یا مشکل معلولیت دارد، این موارد را بتوانیم یک مقداری نسبت به بقیه افزایش بیشتری بدهیم.
سؤال: طبق قانون مگر میزان افزایش حقوقها براساس نرخ تورم نباید باشد؟
پورمحمدی: آن چیزی که قانون گفته است و چند جا هم روی آن قید نوشته است، گفته است متناسب با تورم، نه منطبق با تورم. دوم اینکه گفته است هزینه را مکلف هستید براساس منبع ات انجام بدهید که دولت براساس منابعی که دراختیار دارد باید پرداخت کند. اگر دولت به این قیدی که قانونگذار گذاشته است و قانون را توجه نکند یعنی باید پول چاپ کند، یعنی باید تورم سنگینی را به مردم تحمیل کند. یعنی یک لیوان آب را به قیمت ۱۰۰ تومان به مردم میدهید، بعد میگویید ۱۰۰ تومان هم حقوق میدهم، ولی پول چاپ میکند قیمت لیوان ۲۰۰ تومان میشود ولی حقوق مردم ۱۱۰ تومان میشود. این روش روش مشفقانهای نیست، ممکن بود کسی برای تظاهر بگوید خب خیال تان راحت باشد من این کار را انجام میدهم، ولی همان قانونی که گفته است باید متناسب ببرید گفته است باید در حد منابعی که دارید، کل منابع کشور که امکان دستیابی برای آن بود این بود مگر اینکه رفتار غیراخلاقی با کسری بودجه و با تورم این کار را کند که به نظر من تصدیق میفرمایید این رفتار رفتار خیرخواهانهای نیست که کشور را به موج گرانی سنگینی بیندازیم.
سؤال: کارگران و کارمندان حقوق بگیر میگویند چرا زمانی که میخواهد افزایش حقوق اتفاق بیفتد یاد نقدینگی و افزایش تورم و اینها میشوید؟
پورمحمدی: یکی از وظایف ما همین است. ممکن است دیگران بگویند بله یا خیر ولی ما وظیفهای داریم که باید بودجه المیزانی است که میگوید چقدر درآمد دارید و چطور صرف کنید. کاری که مهم است اینکه دولت باید تلاش کند که درآمدهای خودش را همواره بالا ببرد و هزینه اش را کم کند. ما هر دو را تلاش کردیم ولی بدون اینکه بخواهیم آب در بودجه کنیم یا با اتکای به پایه پولی و نقدینگی و تورم این کار را کنیم؛ بنابراین بله اینها همه در مجالس و محافل بیان میشود ولی یک جایی باید این خیرخواهی و رفتار مشفقانه نسبت به کل جامعه داشته باشد اگر نباشد باید به سمت تورمها و گرانیهای بالا برویم.
سؤال: مردم میگویند الان با این وضعیت دچار این ماجرا هستیم، الان بودجه را ۲۰ درصد افزایش دادهایم، تورم روی ۴۰ درصد است، میگویند اینها خیلی تکافوی زندگی را نمیکند، میگویند من الان اچار گرانی و تورم بالا هستیم از چه جلوگیری میکنید؟
پورمحمدی: من کاملاً با شما همراه هستم و با تمام وجود سختی معیشت مردم را حس میکنم. ممکن است شما بگویید که دولت باید درآمد بیشتری را فراهم میکرد که نخواهد پول چاپ کند و پرداخت بیشتری کند. یک سالی را پشت سر گذاشتهایم که در تاریخ ما از بعد سختی هایش سالی بینظیر بود. در ۶۰ سال گذشته کم بارشترین سال را تا دو هفته پیش داشتیم، ۶۰ درصد کمتر از متوسط ۵۰ سال گذشته بوده است. دولت باید غذای مردم را فراهم میکرد درحالی که خشکسالی شدیدی داشتیم، نمیتوانستیم بگوییم ما کاری با این موضوع نداریم. دولت در این شرایط گندم را حدود ۲۵ هزار تومان تمام میشد، ۶۰۰ تا ۹۰۰ تومان به نانوایی میداد، باید نان مردم را فراهم کنیم و نمیتوانیم نادیده بگیریم. امسال بدترین سال از لحاظ قیمت نفت بود. سال گذشته تا ۷۱ دلار نفت میفروختیم.
در حال تکمیل...