طحان‌نظیف: قانون اساسی دستاورد بزرگ تاریخی ملت ایران است

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی شورای نگهبان، هادی طحان‌نظیف عضو حقوقدان و سخنگوی شورای نگهبان روز سه‌شنبه ۱۸ آذر ۱۴۰۴ به دعوت بسیج دانشجویی به دانشگاه شهیدبهشتی رفت و در یک نشست پرسش و پاسخ دانشجویی حضور یافت و به سوالات صریح دانشجویان پاسخ داد.

وی ابتدا روز دانشجو را به دانشجویان تبریک گفت و تاکید کرد که آینده ایران در دستان دانشجویان است و باید این روز را فرصتی برای تقویت امید و مسئولیت‌پذیری نسل جوان دانست.

طحان‌نظیف با گرامی‌داشت یاد و خاطره شهدای انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و جنگ ۱۲ روزه، به طور ویژه از شهدای علمی یاد کرد که در دانشگاه‌ها تحصیل و تدریس می‌کردند.

وی از شهید طهرانچی به عنوان یکی از چهره‌های علمی و برجسته یاد کرد و گفت این شهید در کلاس‌های دانشگاه شهید بهشتی رشد یافت و سپس در جامعه منشا اثر شد.

سخنگوی شورای نگهبان در ادامه، رژیم صهیونیستی را فاقد پای‌بندی به اصول انسانی و حقوق بشری دانست و اظهار کرد غرب با وجود شعار‌های طولانی درباره حقوق بشر، در عمل از گرسنگی به عنوان سلاح استفاده می‌کند.

به گفته وی، دشمنان گمان می‌کنند با ترور دانشمندان می‌توانند مسیر علم را متوقف سازند، اما انگیزه‌ها و حرکت علمی ملت ایران هرگز متوقف نخواهد شد.

طحان‌نظیف با تاکید بر ضرورت پر کردن جای خالی شهدا و دانشمندان کشور، گفت: رسیدن به قله‌های علم و دانش نیازمند تلاش و همت جمعی است.

وی خاطرنشان کرد که حل مشکلات کشور تنها به دست مردم و فرزندان این سرزمین ممکن است و از دانشجویان خواست خود را برای ایفای نقش در عرصه‌های تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی آینده آماده کنند.

لزوم قدردانی از قانون اساسی و تبدیل آن به سند مطالبه‌گری

سخنگوی شورای نگهبان در بخش دوم صحبت‌های ابتدایی‌اش بر اهمیت قدردانی از قانون اساسی به عنوان یک نعمت و ضرورت مطالعه آن به ویژه از سوی دانشجویان تاکید کرد.

وی با اشاره به اینکه بسیاری از نعمت‌ها تا زمانی که از دست نروند، قدرشان دانسته نمی‌شود، قانون اساسی را از این دست نعمت‌ها برشمرد.

طحان‌نظیف با بیان اینکه نسل امروز دوره پیش از قانون اساسی را درک نکرده و تصور می‌کند که آزادی و حق رای همواره وجود داشته‌اند، یادآور شد که برای شکل‌گیری هر یک از اصول و گزاره‌های قانونی، تلاش‌های بسیاری صورت گرفته و حتی خون‌های زیادی ریخته شده است.

وی با تاکید بر اهمیت بازگویی مداوم تاریخ برای جلوگیری از تحریف آن، اظهار داشت که مطالعه قانون اساسی، مرور تاریخ سیاسی و اجتماعی کشور است.

این عضو حقوقدان شورای نگهبان با تاکید بر اینکه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران دارای دستاورد‌هایی بی‌سابقه در تاریخ کشور است، خاطرنشان کرد که این نظام، مردم را ولی‌نعمت می‌داند. در هیچ کجای دنیا به غیر از انقلاب اسلامی ایران سراغ نداریم که تعیین نوع حکومت را تنها ۴۰ روز پس از استقرار نظام به مردم واگذار کرده باشد.

طحان‌نظیف همچنین با اشاره به اصل ۱۷۷ قانون اساسی مبنی بر غیرقابل بازنگری بودن «جمهوریت» و «اسلامیت» تاکید کرد که قانون اساسی بر اساس آسیب‌شناسی تاریخی نیز تدوین شده است.

وی با بیان اینکه قانون اساسی، کارآمدی و مترقی بودن خود را در عمل نشان داده و کشور به برکت آن از بحران‌های سخت عبور کرده، افزود: قانون اساسی یک سند مادر است و باید قدردان وجود آن باشیم.

سخنگوی شورای نگهبان در پایان این بخش از صحبت‌هایش، از دانشجویان خواست تا قانون اساسی را به عنوان سند مطالبه‌گری خود قرار داده و با مطالعه و مراجعه به آن، در تعیین اولویت‌های کشور نقش‌آفرینی کنند.

وی تاکید کرد: دانشجویان می‌توانند در تعیین اولویت‌های کشور نقش و اثر داشته باشند و برای این منظور باید به قانون اساسی که یک سند مترقی است، مراجعه کنند.

خسارت؛ نتیجه بی‌توجهی به قانون اساسی

بخش اصلی این نشست پرسش دانشجویان و پاسخ سخنگوی شورای نگهبان بود. وی ابتدا در پاسخ به سوال دانشجویی گفت: اصل ۵۰ قانون اساسی که یک اصل جامع است، اصول و موادی درباره محیط‌زیست و حفاظت از آن ذکر کرده که نشان‌دهنده مترقی بودن قانون اساسی است. اصل ۴۸ هم که درباره توزیع عادلانه و متوازن منابع است، همین‌گونه است.

وی خاطرنشان: در قانون اساسی به خوبی درباره موضوعات مختلف پیش‌بینی شده است. هرکجا که به قانون اساسی توجه کردیم، پیش رفتیم و هرکجا که توجه نکردیم، عمل نکردیم و پای‌بند نبودیم، متضرر شدیم.

طحان‌نظیف عنوان کرد که هم در قانون اساسی و هم در قوانین دیگر، نهاد‌های نظارتی برای نظارت بر اجرای صحیح قانون پیش‌بینی شده است.

قانون ملاک بررسی صلاحیت‌هاست

سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به سوال دانشجویی دیگر که درباره بررسی صلاحیت‌ها بود، گفت: قانون ملاک و معیار شورای نگهبان در بررسی صلاحیت‌هاست.

وی البته توضیح داد که هرکدام از انتخابات‌ها دارای قانون و شرایط خاص خودش است و به تعداد هر یک از انتخابات‌ها، قوانین انتخاباتی و قوانین نظارت بر انتخابات داریم.

طحان‌نظیف به طور مثال بیان داشت: برای نمایندگی مجلس در قانون شرایط و موانعی ذکر شده و باید به آنها عمل شود.

وی با تاکید بر اینکه قوانین نگاشته می‌شوند تا سلیقه‌ای عمل نشود، عنوان کرد: برخی شرایط ذکرشده در قانون مانند ایرانی بودن روشن است، اما برخی شرایط مانند مدیر بودن کیفی است؛ اینکه چه سطحی از مدیریت مدنظر است، قانون اساسی به شورای نگهبان واگذار کرده است.

این عضو حقوقدان شورای نگهبان اشاره کرد که سیاست‌های کلی انتخابات در سال ۱۳۹۵ از سوی رهبر معظم انقلاب ابلاغ شد و در یکی از بند‌های آن به بیان تعریف و ارائه شاخص‌ها و ملاک‌هایی در خصوص رجل سیاسی و مذهبی و مدیر و مدبر بودن که از شرایط ریاست‌جمهوری است، تاکید شده بود.

وی گفت: در همین راستا، شورای نگهبان حدود یک سال پس از ابلاغ این سیاست‌ها مصوبه‌ای ارائه کرد که در سال ۱۴۰۰ این مصوبه را جزئی‌تر کرد. البته ابتدا قرار بود مجلس در این باره مصوبه‌ای داشته باشد که با ایراد هیئت عالی نظارت بر حسن اجرای سیاست‌های کلی نظام رو‌به‌رو شد و شورای نگهبان اقدام به ارائه شاخص‌ها و ملاک‌ها کرد.

اعلان عمومی دلایل ردصلاحیت‌ها مجاز نیست

سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به سوالی درباره اعلام دلایل ردصلاحیت‌ها گفت: اعلام دلایل ردصلاحیت‌ها دارای دوجنبه عمومی و خصوصی است و در انتخابات‌های مختلف نیز متفاوت است.

وی درخصوص اعلام دلایل ردصلاحیت‌ها به صورت خصوصی گفت: شورای نگهبان در انتخابات مجلس شورای اسلامی، دلایل ردصلاحیت را به داوطلب اعلام می‌کند.

طحان‌نظیف بیان کرد که در انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی از کسانی که صلاحیت‌شان تایید نشده بود دعوت کرد و یا تلفنی با آنها تماس گرفت تا موارد را با آنها در میان بگذارد و اگر چنانچه دفاعیه و نکته‌ای دارند، مورد توجه و بازبینی قرار گیرد. ما این گفت‌و‌گو‌ها و تماس‌ها را مفید و در راستای حقوق داوطلبان می‌دانیم.

وی درباره انتخابات ریاست‌جمهوری نیز توضیح داد که اگرچه موضوع در اینجا متفاوت است و مساله رد یا تایید صلاحیت وجود ندارد و موضوع احراز صلاحیت است، گفت: در انتخابات ریاست‌جمهوری سعی می‌کنیم با روش‌های گوناگون این کار را انجام بدهیم. اگر در انتخابات ریاست‌جمهوری کسی احراز نشود، بدین معنا نیست که دارای مشکلی است بلکه ممکن است در آن سطح دیده نشده است.

این عضو حقوقدان شورای نگهبان درباره انتشار عمومی دلایل ردصلاحیت‌ها عنوان کرد: قانون به ما مجوز اعلان عمومی دلایل ردصلاحیت‌ها نداده است؛ چراکه حیثیت و آبروی افراد مطرح است.

۲ خاطره درباره ردصلاحیت‌ها

سخنگوی شورای نگهبان در ادامه بیان داشت: ممکن است برخی از سر دلسوزی بیان کنند که پس حیثیت و آبروی نظام چه خواهد شد؟ سرانجام در اصلاحیه اخیر انتخابات مجلس آمده است که اگر چنانچه داوطلبی ادعا‌های خلاف واقعی علیه شورای نگهبان بیان کند، آن نهاد می‌تواند به دفاع از خود بپردازد.

وی در همین رابطه به ذکر خاطره‌ای پرداخت و گفت: در یکی از دوره‌های انتخابات مجلس، یکی از داوطلبان که رد صلاحیت شده بود، در رسانه‌ها ادعا‌های متعددی مطرح کرد. با ایشان تماس گرفتیم و دعوت کردیم به شورای نگهبان بیاید تا موارد ردصلاحیت به طور دقیق به وی یادآوری شد.

وی افزود:، چون ایشان ادعا‌های بسیاری در رسانه‌ها مطرح کرده و سر و صدایی به راه انداخته بود، از رسانه‌ها نیز دعوت شد که بیایند و اگر این فرد مایل باشد سخنانش را اصلاح کند. اما وی وقتی از اتاق خارج شد به اهالی رسانه پرخاش کرد و حتی گفت من راضی نیستم یک عکس هم از من منتشر شود. البته بعد‌ها به صورت ناقص تنها یکی دو مورد از مواردی که موجب ردصلاحیتش شده بود را بیان کرد.

سخنگوی شورای نگهبان خاطره دیگری نیز در این رابطه بیان کرد: در یکی از مناطق کشور، تصادفی رخ داد و مسئول راهنمایی و رانندگی آنجا در یک فضای احساسی در انتقاد از صنعت خودروسازی ادعا کرد یکی از نمایندگان، چون خواستار تحقیق و تفحص از صنعت خودروسازی شد، در دوره بعد تایید نشد!

وی ادامه داد: با آن مسئول تماس گرفتیم و خواستار ارائه نام آن نماینده شدیم که البته ایشان به سختی نام نماینده را ذکر کرد. من پرونده آن فرد را خواستم و مورد مطالعه قرار دادم. در آن پرونده نه تنها اسمی از خودرو و خودروسازی نیامده بود، بلکه در انتخابات دوره بعد ثبت‌نام نکرده بود که رد شده باشد. ضمن اینکه کارشناس پرونده نوشته بود که اگر چنانچه ثبت‌نام کنند موردی نسبت به ایشان وجود ندارد و می‌تواند تایید شود.

سامانه شفافیت شورای نگهبان چیست؟

سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به سوال دانشجوی دیگری عنوان کرد که این نهاد دو وظیفه اصلی برعهده دارد که عبارت است از بررسی مصوبات مجلس شورای اسلامی مطابق با شرع و قانون اساسی و نظارت بر انتخابات‌های ملی همچون ریاست‌جمهوری، مجلس شورای اسلامی، مجلس خبرگان رهبری و همه‌پرسی.

وی البته یادآور شد که تفسیر اصول قانون اساسی و پاسخ به استعلامات فقهی دیوان عدالت اداری نیز از وظایف این نهاد است.

طحان‌نظیف تاکید کرد که ما در حیطه انتخابات با محدودیت‌های قانونی در اعلام عمومی دلایل ردصلاحیت‌ها مواجه هستیم، اما در حیطه بررسی مصوبات مجلس شورای اسلامی هیچ چیز پنهانی نداریم.

وی شورای نگهبان را در موضوع شفافیت پیشگام دانست و گفت: این نهاد پیش از آنکه قانون معروف به شفافیت به تصویب برسد، به صورت داوطلبانه اقدام به شفافیت کرده است.

این عضو حقوقدان شورای نگهبان «سامانه جامع نظرات شورای نگهبان» را سامانه شفافیت این نهاد اعلام کرد و گفت: در این سامانه متن تمامی طرح‌ها و لوایحی که به شورای نگهبان ارسال شده به همراه نظرات این نهاد آمده است. مشروح مذاکرات شورای نگهبان نیز هرچند با تاخیر در این سامانه در حال بارگذاری است. گزارش‌های استدلالی شورای نگهبان نیز در این سامانه آمده است که مورد استقبال پژوهشگران و نمایندگان مجلس شورای اسلامی قرار گرفته است.

وی عنوان کرد که حتی نامه‌های مهلت‌خواهی (استمهال) برای بررسی مصوبات مجلس شورای اسلامی نیز در این سامانه بارگذاری شده است.

سخنگوی شورای نگهبان از دانشجویان و دانشگاهیان خواست که اگر محتوای دیگری در رابطه با بررسی مصوبات مجلس شورای اسلامی می‌توان اضافه کرد، پیشنهاد بدهند تا اضافه شود.

شورای نگهبان بر مشارکت در انتخابات‌ها تاکید دارد

سوال یکی از دانشجویان نیز درباره مشارکت در انتخابات بود که سخنگوی شورای نگهبان در این باره تاکید کرد که مشارکت در انتخابات برای شورای نگهبان اهمیت دارد؛ رویکرد نظام جمهوری اسلامی، قانون اساسی، امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری نیز بر مشارکت مردم در اداره کشور و انتخابات‌ها بوده است.

وی افزود: اینقدر که رهبر معظم انقلاب در سخنان‌شان به مشارکت در انتخابات تشویق کرده‌اند، هیچ مسئولی و اندیشمندی تاکید بر مشارکت مردم در اداره کشور و مشارکت در انتخابات‌ها نداشته است.

طحان‌نظیف سپس به بررسی نقش شورای نگهبان در این موضوع پرداخت و گفت: نظرسنجی موسسات مختلف در ادوار گوناگون نشان می‌دهد که عوامل مختلفی در مشارکت مردم در انتخابات‌ها اثر دارد که یکی از آن عوامل شورای نگهبان است، اما عوامل بزرگتر مسائل اقتصادی و معیشتی و وعده‌هایی است که مسئولان بیان می‌کنند و به آنها عمل نمی‌کنند.

وی البته تاکید کرد که نقش شورای نگهبان به هر میزان که باشد مهم است و این نهاد تلاش می‌کند تا همان سهم اندک خود را ادا سازد؛ البته این بدان معنا نیست که شورای نگهبان خلاف قانون عمل کند. قانون ملاک بررسی صلاحیت‌هاست. همه دستگاه‌ها هم فارغ از میزان اثرشان باید تمامی تلاش خود را به کار بگیرند و در حوزه افزایش مشارکت مردم در انتخابات‌ها نقش‌آفرینی کنند.

سخنگوی شورای نگهبان بار دیگر تاکید کرد که این نهاد بر مبنای قانون عمل می‌کند و استقلال و بی‌طرفی خود را حفظ خواهد کرد و در این باره تشریح کرد: عملکرد این نهاد در انتخابات‌های مختلف گواه این موضوع است؛ اگر به ادوار مختلف ریاست‌جمهوری و مجلس نگاه کنیم، می‌بینیم که افراد و جریان‌های مختلف به قدرت رسیدند. بالاخره ممکن است عده‌ای از روی کارآمدن فردی یا جریانی خوشحال یا ناراحت باشند، اما شورای نگهبان طبق قانون عمل می‌کند. مردم در دوره‌ای به یک جریان اقبال داشته و به آن رای داده‌اند و در دوره‌ای دیگر به جریان دیگری رای داده‌اند؛ بنابراین خروجی انتخابات‌ها گواه بی‌طرفی و استقلال شورای نگهبان است.

وی این نکته را هم بیان داشت که شورای نگهبان براساس قانون حداقل شرایط را در مورد افراد احراز می‌کند و انتخاب حداکثری با مردم است.

قانون اساسی جامع و کامل است

سوالات دو دانشجو نیز درباره حاکمیت قانون در تصمیم‌گیری شورای نگهبان و توجه به حقوق بشر در نظرات شورای نگهبان بود که طحان‌نظیف پاسخ داد: شورای نگهبان یک نهاد حقوقی و قانونی و پاسدار شرع و قانون اساسی است. پس بر این نهاد، قانون حاکمیت دارد.

وی افزود: همچنین این نهاد به حقوق بشر توجه دارد؛ چراکه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به موضوع حقوق بشر توجه دارد و ما به ازای اصول حقوق بشری در قانون اساسی وجود دارد.

سخنگوی شورای نگهبان گفت: قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران دارای فصلی به نام «حقوق ملت» است؛ ضمن اینکه در سایر فصول و اصول نیز به موضوع حقوق و آزادی‌های مردم پرداخته است.

وی قانون اساسی کشورمان را یک قانون جامع و کامل دانست.

شرع و قانون اساسی؛ پاسدار حقوق مردم

این عضو حقوقدان شورای نگهبان در ادامه صحبت‌هایش به مصوباتی که در جریان جنگ ۱۲ روزه همچون تشدید مجازات جاسوسی و ساماندهی پهپاد‌های غیرنظامی مورد بررسی قرار گرفت، اشاره کرد و گفت: این مصوبات اگرچه در شرایط جنگی تصویب شدند، اما شورای نگهبان ضمن درک وضعیت جنگی، به وظیفه خودش عمل کرد و این مصوبات ۴ بار بین شورای نگهبان و مجلس شورای اسلامی در رفت و آمد بود تا به تصویب رسید. چراکه این مصوبات قرار بود به قوانین دائمی در کشور تبدیل شوند و باید چارچوب‌های قانونی و شرعی در آن لحاظ می‌شد تا دارای ابهام و ایراد نباشد.

وی قانون اساسی و شرع را پاسدار حقوق مردم دانست و در همین رابطه به جزئیات بررسی طرح‌هایی همچون تشدید مجازات اسیدپاشی و ایجاد درآمد‌های پایدار برای شهردار‌ی‌ها و دهیاری‌ها اشاره کرد و بیان داشت: مصوبه ایجاد درآمد‌های پایدار برای شهرداری‌ها و دهیاری‌ها، ۷ بار بین مجلس و شورای نگهبان در رفت و آمد بود تا مجلس ضابطه و چارچوب صحیحی برای کسب درآمد پایدار ترسیم کند و این دستگاه‌ها در مواقع کمبود بودجه، دست در جیب مردم نکنند. ایرادات شورای نگهبان در راستای دفاع از حقوق عامه و مردم بود.

اصلاح قانون انتخابات همچنان مورد تاکید سخنگو

آخرین سوال دانشجویان نیز درباره بررسی صلاحیت‌ها بود که سخنگوی شورای نگهبان ضمن یادآوری فرآیند‌هایی که پیشتر توضیح داده بود، بیان داشت: ما در شورای نگهبان براساس مستندات عمل می‌کنیم و به قضاوت می‌پردازیم. بالاخره هر کدام از افراد سوابق و عملکردی دارند و ما از دستگاه‌هایی که در قانون آمده استعلام می‌گیریم و از آنها می‌خواهیم که موارد را به طور دقیق ذکر کنند و ما بر آن اساس تصمیم می‌گیریم.

وی افزود: البته وضعیت برخی افراد مشخص است؛ مانند اینکه محکومیت قضایی دارند و تبرئه‌ای نیز در این رابطه دریافت نکردند. یا اینکه پرونده قضایی باز در محاکم دارند.

طحان‌نظیف در پاسخ به بخش دیگر سوال این دانشجو عنوان کرد: قانون مبنای عمل است و ما نمی‌توانیم سلیقه‌ای تصمیم بگیریم. ما باید هم برای تایید و هم برای رد، دلایل قانونی داشته باشیم. ضمن اینکه باید این دلایل را به فرد ارائه بدهیم و برای وی قانع‌کننده باشد.

سخنگوی شورای نگهبان تاکید کرد: از ما نخواهید که خلاف قانون عمل کنیم. اگر هر فردی از نزد خودش چیزی به قانون اضافه کند که سنگ روی سنگ بند نمی‌شود. تا وقتی که یک قانون وجود دارد باید به آن عمل کرد.

وی افزود: البته ما معتقدیم که طبق سیاست‌های کلی انتخابات که آسیب‌شناسی نظام مسائل انتخابات است، باید قانون انتخابات‌ها اصلاح شود. مکرر نیز در صحبت‌هایم به این موضوع اشاره کرده‌ام. اصلاح قانون انتخابات مجلس اگرچه گامی مفید و رو به جلو بود، اما کافی و مطلوب نبود.

طحان‌نظیف در پایان تاکید کرد که شورای نگهبان طبق قانون عمل می‌کند و طبق قانون به بررسی صلاحیت‌ها می‌پردازد و اگر فردی صلاحیتش در یک انتخابات تایید نشد، بدین معنا نیست که وی شایستگی دریافت هیچ مسئولیتی ندارد؛ چراکه هر جایگاهی دارای شرایط و موانعی است.

انتهای پیام/