پیامدهای اعتراف جنایتکارانه ترامپ در تجاوز به ایران؛ ضرورت ایفای نقش مسئولانه سازمان ملل
اعتراف ترامپ به نقش مستقیم آمریکا در تجاوز مشترک با رژیم صهیونیستی به ایران، بیش از هر زمان دیگری پیامدهای حقوقی و قانونی این اقدام را به کانون توجهات آورده و نقش سازمان ملل در ایفای مسئولیت بنیادین خود یعنی برقراری صلح و امنیت را مورد تاکید قرار میدهد.
دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا پنجشنبه، پانزدهم آبان ۱۴۰۴ در یک مصاحبه تلویزیونی در اظهاراتی از نقش مستقیم این کشور در حمله رژیم صهیونیستی به ایران در میانه مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا، خبر داد؛ پذیرش مسئولیت ازسوی ترامپ نه تنها مهر تاییدی بر متوهمانه بودن ادعاهای وی در موفقیت تجاوز یادشده بود، بلکه مدرک و سندهای غیرقابل انکاری برای مسئولیت آمریکا فراهم کرد.
اظهارات اعترافگونه ترامپ در تناقض کامل با ادعاهای مقامهای آمریکایی ازجمله مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا درباره عدم مسئولیت واشنگتن در تجاوز یادشده بود؛ این اعتراف جنایتکارانه مسئولیتهای حقوقی را بیش از گذشته متوجه آمریکا کرده و پرسشهای جدی را درباره پیامدهای قانونی این تجاوز مطرح کرد.
بیتردید اعتراف یادشده اکنون مدرک و سندی غیرقابل انکار برای مسئولیت مشترک آمریکا و رژیم صهیونیستی در اقدام تجاوزکارانه علیه ایران بهویژه مراکز هستهای صلحآمیز آن است.
از منظر قانونی، این اقدام میتواند نقض قوانین جنگ، منشور سازمان ملل و حتی قانون اساسی آمریکا باشد.
یکی از اصلیترین پیامدهای قانونی پذیرش ترامپ، مربوط به قوانین داخلی آمریکا است؛ قانون اساسی آمریکا در ماده اول، بخش ۸، به کنگره اختیار اعلام جنگ را میدهد، در حالی که ماده دوم رئیسجمهور را بهعنوان فرمانده کل قوا تعیین میکند؛ ترامپ بدون مشورت با کنگره، دستور تجاوز به ایران را صادر کرد و پس از عملیات، نامهای به کنگره ارسال کرد که طی آن تجاوز یادشده براساس اختیارات ماده دوم توجیه شده بود.
در عین حال، قانون اختیارات جنگی ۱۹۷۳ (War Powers Resolution) الزام میکند که رئیسجمهور آمریکا باید ظرف ۴۸ ساعت پس از ورود نیروهای آمریکایی به درگیریهای مسلحانه، کنگره این کشور را مطلع کند؛ ترامپ در توجیه نقض این قانون داخلی آمریکا ادعا کرد که حمله محدود بوده و جنگ محسوب نمیشود، بنابراین نیازی به مجوز نیست.
این در حالی است که کارشناسان حقوقی نظر متفاوتی در این باره دارند؛ آنها استدلال میکنند که این حمله، بدون تهدید قریبالوقوع علیه آمریکا، غیرقانونی است و کنگره باید مداخله کند.
واکنشهای کنگره آمریکا در ادامه نیز نشاندهنده نگرانیهای قانونی است؛ تیم کین و مارک کلی، سناتورهای دموکرات آمریکایی این اقدام را نقض قانون اساسی دانستند و خواستار رایگیری کنگره شده و حتی آن را زمینهای برای استیضاح ترامپ دانستند.
برخی از سناتورهای جمهوریخواه نیز مانند توماس مسی و وارن دیویدسون، این اقدام را غیرقانونی توصیف کردند.
منتقدان در واکنش به چارچوب ارائهشده توسط دفتر مشاوره حقوقی وزارت دادگستری آمریکا (OLC) با این ادعا که حملههای محدود بدون ریسک بالا برای نیروهای آمریکایی مجاز هستند، اعلام کردند که این حمله، با خطر تشدید تنش و اقدامهای تلافیجویانه ایران، از این چارچوب خارج است.
از سوی دیگر پذیرش مسئولیت اقدام تجاوزکارانه علیه مراکز هستهای ایران ازسوی ترامپ از دیدگاه حقوق بینالملل پیامدهای جدیتری دارد؛ منشور ملل متحد در ماده ۲ (۴) استفاده از زور علیه تمامیت ارضی یک کشور را بهعنوان «اصل ممنوعیت توسل به زور» مگر در موارد دفاع از خود یا با مجوز شورای امنیت، ممنوع کرده است.
اساسنامه رُم دیوان بینالمللی کیفری ICC نیز عمل تجاوز را بهعنوان یک جنایت بینالمللی شناخته است؛ ممنوعیت تجاوز مصداقی از قواعد آمره در حقوق بینالملل عام است؛ با در نظر داشتن این موارد، جای تردیدی باقی نمیماند که ارتکاب تجاوز نظامی علیه تمامیت ارضی یک کشور براساس هنجارها و موازین بینالمللی غیرقانونی و ممنوع است.
ترامپ تجاوز مشترک با رژیم صهیونیستی به ایران را با ادعای دفاع از خود جمعی در حمایت از این رژیم توجیه کرد، اما کارشناسان میگویند این توجیه معتبر نیست، زیرا هیچ حمله قریبالوقوعی از سوی ایران وجود نداشته است.
مارکو میلانوویچ، استاد حقوق بینالملل، استدلال کرد که این حمله پیشگیرانه غیرقانونی است، زیرا شواهد آژانس بینالمللی انرژی اتمی نشاندهنده عدم انحراف فعالیت هستهای ایران از مسیر صلحآمیز است.
«مسئولیت بینالمللی دولتها» بهعنوان اصل مورد پذیرش در نظام حقوق بینالملل نیز اعلام کرده است که دولتها در قبال هر فعل یا ترک فعلی که منجر به نقض قواعد مسلم حقوق بینالملل شود، دارای مسئولیت هستند.
اعتراف ترامپ به پذیرش مسئولیت در تجاوز به ایران، واشنگتن را در قبال این عمل، مشمول مسئولیت بینالمللی میکند؛ این بدان معنا است که پذیرش مسئولیت توسط ترامپ اکنون آمریکا را مسئول مشترک تجاوز کرده و ایران را قادر به پیگیری حقوقی و قانونی میسازد.
از منظر حقوق بشر بینالملل که در آن «حق حیات» به رسمیت شناخته شده است، تجاوز مشترک آمریکا و رژیم صهیونیستی به ایران که به شهادت و جراحت شهروندان ایرانی منجر شد، نقض آشکار حق حیات است.
حق حیات بهعنوان یکی از قواعد عرفی و ازجمله اصول بنیادین حقوق بشر، برای کلیه دولتها، صرفنظر از عضویت در معاهدههای خاص، الزامآور است.
پذیرش مسئولیت تجاوز به ایران ازسوی ترامپ واکنشهای گستردهای را برانگیخت؛ در حالی که برخی از امکان تشکیل جلسه شورای امنیت سازمان ملل با وجود احتمال بالای وتوی آمریکا سخن میگفتند، کارشناسان و حقوقدانان گزینههای پیش روی ایران برای پیگیری حقوقی این موضوع را مورد بحث قرار دادند.
به گفته آنها، بهعنوان مثال، ایران میتواند به دیوان بینالمللی دادگستری (ICJ) مراجعه کند، دادگاهی که پیشتر در پرونده نیکاراگوئه علیه آمریکا (۱۹۸۶)، واشنگتن را به پرداخت غرامت محکوم کرد.
ایران از روز نخست تجاوز مشترک آمریکا و رژیم صهیونیستی به خاک خود پیگیری حقوقی این جنایت آشکار و مستندسازی جنایتها را در دستور کار خود قرار داده است؛ اعتراف ترامپ به پذیرش مسئولیت اقدام جنایتکارانه مشترک با رژیم صهیونیستی واکنش مقامهای ایرانی را درپی داشته و آنها خواستار ایفای نقش و ادای وظیفه نهادهای بینالمللی ازجمله سازمان ملل در این زمینه شدند.
وی ضمن تشریح ابعاد جنایت یادشده و ارائه توضیحات درباره موارد نقض صورتگرفته درپی این جنایت، تاکید کرد: آمریکا موظف است خسارتهای مادی و معنوی واردشده ناشی از این نقضها علیه ایران و شهروندان ایرانی را بهطور کامل جبران کند؛ تعهد جبران خسارتهای وارده شامل بازگرداندن وضعیت به حال سابق و پرداخت غرامت براساس اصول تثبیتشده حقوق بینالملل میشود.
رئیس دستگاه دیپلماسی همچنین تصریح کرد: مسئولیت کیفری فردی رئیسجمهور آمریکا و هر مقام یا فرد آمریکایی دیگر دخیل در نقضهای فاحش حقوق بینالملل بشردوستانه ازجمله بهواسطه ارتکاب جنایت تجاوز، هدایت حملههای عمدی علیه غیرنظامیان (ازجمله زنان و کودکان، دانشمندان، استادان دانشگاه، خبرنگاران و زندانیان)، هدف قرار دادن افسران ارشد نظامی خارج از عرصه مخاصمات، انجام حملههای عمدی علیه اهداف غیرنظامی شامل بیمارستانها و آمبولانسها، مرکز صداوسیمای ایران، یک زندان و زیرساختهای انرژی ازجمله تاسیسات هستهای صلحآمیز را نیز درپی خواهد داشت؛ این امر البته خدشهای به مسئولیت کیفری تمامی اشخاص ازجمله در درون رژیم اسرائیل که در فرماندهی، دستور، ارتکاب، یا معاونت و تسهیل در ارتکاب جنایتهای جنگی یادشده دخیل بودهاند، وارد نمیکند.
عراقچی در ادامه با تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران حق مسلم و غیرقابل تردید خود را برای پیگیری از طریق تمامی مجاری حقوقی موجود جهت احراز مسئولیت برای دولتها و اشخاص مسئول و نیز جهت دریافت غرامت خسارات وارده محفوظ میدارد، گفت: انتظار جدی ایران این است که دبیرکل سازمان ملل و شورای امنیت، مطابق با مسئولیت خود در قبال حفظ صلح و امنیت بینالمللی، اقدامهای مقتضی را با هدف تضمین پاسخگویی آمریکا و رژیم اسرائیل در قبال این نقضهای فاحش اتخاذ کرده و عاملان این جنایتها را به دست عدالت بسپارند.
وی تاکید کرد: این حمله نقض حقوق بشردوستانه است و شامل کشته شدن غیرنظامیان و حمله به مراکز هستهای میشود؛ ایران حق دفاع از خود فردی یا جمعی را محفوظ میداند، اما تاکید دارد که هر پاسخی متناسب خواهد بود.
اعتراف ترامپ ضمن از بین بردن هرگونه تردید درباره مسئولیت آمریکا در تجاوز به ایران و لزوم پیگیری حقوقی این موضوع، اکنون نهادهای بینالمللی صلحساز و حافظ امنیت و صلح بینالمللی و در راس آنها سازمان ملل را با مسئولیت سنگینی مواجه کرده است؛ این آزمونی جدی برای سنجش تعهد این نهاد بینالمللی به وظایف و مسئولیتهای بنیادین آن است.
انتهای پیام/
ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخشهای موردنیاز علامتگذاری شدهاند *