مسیر کمیته بین‌المللی صلیب سرخ از سولفورینو تا غزه

کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در روز ۲۶ اکتبر ۱۸۶۴ (۵ آبان ۱۲۴۳) تاسیس شد و از سولفرینو محل نبرد اتریش و فرانسه در ایتالیا تا غزه در فلسطین راه درازی را برای انجام ماموریت پیموده است.

صلیب سرخ چگونه تاسیس شد؟

ایده تاسیس صلیب سرخ را ژان هنری دونانت، تاجر سوئیسی کلید زد؛ وی از مشاهده رنج مجروحان نبرد سولفورینو در سال ۱۸۵۹ و نحوه رهاشدن بسیاری از آن‌ها برای مرگ به دلیل دسترسی نداشتن به مراقبت‌های پزشکی، وحشت‌زده شده بود.

فقط در یک شب جنگ ۴۰ هزار نفر کشته یا زخمی شدند؛ دونانت با کمک زنان روستا‌های محلی، هر کاری که از دستش در چارچوب کمک‌های بشردوستانه برمی‌آمد، انجام داد.

دونانت پس از آن تجربه هولناک، ایده آموزش داوطلبان برای ارائه کمک‌های پزشکی بی‌طرف و بی‌غرض را در زمان جنگ مطرح کرد و در سال ۱۸۶۳ کمیته‌ای برای این منظور در ژنو تشکیل داد؛ این کمیته بعد‌ها به کمیته بین‌المللی صلیب سرخ تبدیل شد.

وی همچنین پیشنهاد داد که کشور‌ها باید یک توافقنامه بین‌المللی را تصویب کنند که وضعیت کمک‌های پزشکی و مجروحان را در میدان نبرد به رمیت بشناسد؛ این پیشنهاد سال بعد تصویب شد و بعد‌ها مبنای کنوانسیون ژنو قرار گرفت.

در واقع آسیب روحی ناشی از مواجهه با وحشت میدان جنگ و مشاهده مستقیم رها شدن مجروحان جنگی، وی را به ۲ مفهوم هوشمندانه سوق داد: ایجاد انجمن‌های امداد داوطلبانه دائمی و تصویب پیمانی برای محافظت از سربازان زخمی و همه کسانی که تلاش می‌کنند به آن‌ها کمک کنند.

به ابتکار گوستاو موینیِر، کمیته‌ای در ژنو برای اجرای پیشنهاد‌های دونان تاسیس شد؛ آن کمیته که خیلی زود نام کمیته بین‌المللی صلیب سرخ (ICRC) را به خود گرفت و ۲ کنفرانس بین‌المللی برگزار کرد که نخستین کنفرانس، پایه‌های جمعیت‌های امدادی آینده را بنا نهاد، در حالی که کنفرانس دوم، کنوانسیون اولیه ژنو را تصویب کرد.

پرچم سوئیس در ابتدا نماد صلیب سرخ بود، اما اکنون ۲ نشان صلیب سرخ و هلال احمر، نمادهای قانونی و قابل استفاده آن هستند.

اگرچه تاسیس کمیته بین‌المللی صلیب سرخ و سپس تاسیس جنبش بین‌المللی صلیب سرخ و هلال احمر با سولفرینو آغاز شد، اما با تصویب کنوانسیون ژنو به اوج خود رسید؛ در عین حال، نسل‌کشی اخیر رژیم صهیونیستی در غزه یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های پیش روی آن بوده است. 

وظایف و اختیارات صلیب سرخ کدامند؟

کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو و در پروتکل الحاقی آن، صلاحیت و وظایف کلی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ را بیان می‌کنند.

این کمیته صلاحیت برگزاری سمینار‌ها و دوره‌های آموزشی را برای توسعه حقوق بین‌الملل بشردوستانه دارد و می‌تواند با تهیه پیش‌نویس و برگزاری کنفرانس دیپلماتیک، زمینه را برای تدوین حقوق بین‌الملل بشردوستانه مهیا کند.

نقش کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در تدوین و تصویب کنوانسیون چهارگانه ژنو و ۲ پروتکل الحاقی آن، نمونه‌هایی از صلاحیت این کمیته هستند؛ کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در عین حال، صلاحیت مذاکره با طرفین درگیری و همکاری با دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی با هدف جلب توجه یا آن‌ها به وضعیت قربانیان جنگ را دارد.

کمیته بین‌المللی صلیب سرخ به‌عنوان یک نهاد غیرسیاسی و بی‌طرف نقش قابل توجهی در عرصه روابط بین‌المللی دارد.

در عین حال، اساسنامه کمیته بین‌المللی صلیب سرخ وظایف اصلی و مهم آن را ازجمله اجرای ماموریت‌های تعیین‌شده از سوی کنوانسیون‌ها و پروتکل‌های ژنو اعلام می‌کند.

حمایت از حیات و کرامت افراد در مخاصمه‌های مسلحانه بین‌المللی و غیربین‌المللی و نا آرامی‌های داخلی و ارائه خدمات امدادی ازجمله وظایف تعیین‌شده برای کمیته بین‌المللی صلیب سرخ است که در اساسنامه آن آمده است.

بازدید از اسیران جنگی و بررسی وضعیت آن ها، فراهم کردن زمینه بازگشت اسیران جنگی به کشورشان، حمایت از آوارگان و پناهندگان ناشی از مخاصمه‌های مسلحانه بین‌المللی یا غیربین‌المللی آواره و ... در چارچوب انسانیت و بشردوستی، بی‌غرضی، بی‌طرفی، استقلال خدمات داوطلبانه، اتحاد و یگانگی و جهان‌شمولی از دیگر وظایف کمیته بین المللی صلیب سرخ است.

جایزه‌هایی برای صلیب سرخ

کمیته بین‌المللی صلیب سرخ ICRC اکنون یکی از اجزای یک شبکه بزرگ شامل جمعیت‌های ملی صلیب سرخ و هلال احمر و فدراسیون بین‌المللی جمعیت‌های صلیب سرخ و هلال احمر است.

نهاد حاکم بر کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، کمیته‌ای است که بیش از ۲۵ عضو ندارد؛ همه اعضا سوئیسی هستند که تا حدی به دلیل ریشه‌های صلیب سرخ در ژنو است؛ همچنین برای ایجاد بی‌طرفی تا هر کشور نیازمند بتواند کمک دریافت کند.

این کمیته هر ساله ۱۰ بار تشکیل جلسه می‌دهد تا اطمینان حاصل شود که کمیته بین‌المللی صلیب سرخ وظایف خود را به‌عنوان مروج حقوق بین‌الملل بشردوستانه و به‌عنوان حافظ اصول اساسی صلیب سرخ یعنی انسانیت، بی‌غرضی، بی‌طرفی، استقلال، خدمات داوطلبانه، وحدت و جهان‌شمولی انجام می‌دهد.

کمیته بین‌المللی صلیب سرخ به‌عنوان سازمان غیردولتی بین‌المللی مستقر در ژنو، به دنبال کمک به قربانیان جنگ و تضمین رعایت قوانین بشردوستانه توسط همه طرف‌های درگیر است؛ کار این کمیته در هر ۲ جنگ جهانی با جایزه صلح نوبل در سال‌های ۱۹۱۷ و ۱۹۴۴ به رسمیت شناخته شد.

این سازمان در سال ۱۹۶۳، همزمان با صدمین سالگرد تاسیس کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، جایزه صلح نوبل دیگری را به‌طور مشترک با اتحادیه جوامع صلیب سرخ دریافت کرد.

از سولفرینو تا غزه

جنایت‌های رژیم صهیونیستی علیه غزه در جریان ۲ سال جنگ علیه این باریکه تحت محاصره ازجمله کشتار بی‌امان و بی‌رحمانه غیرنظامیان، قحطی و نسل‌کشی، در برابر چشمان جهانیان به وقوع پیوست؛ این جنایت‌ها بسیار هولناک‌تر از فاجعه‌هایی است که دونانت در نبرد سولفرینو شاهد بود و منجر به تاسیس کمیته بین‌المللی صلیب سرخ شدند.

وضعیت غزه، خاطرات سولفرینوی دونانت را به یاد می‌آورد: پسری که ۳ روز بدون غذا بود و دیگر نمی‌توانست صحبت کند؛ آنچه در غزه در ۲ سال اخیر روی داد و پس از برقراری آتش‌بس هم ادامه دارد، یک سولفرینوی جدید عاری از انسانیت است.

گام‌های نهاد‌های بین‌المللی برای کاهش رنج فلسطینی‌ها از زمان آغاز جنگ در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ (۱۵ مهر ۱۴۰۲) کافی نبوده است و ناتوانی سیستم‌های پاسخگویی جهانی نیاز به ساختار‌های جدید برای رسیدگی به جنایت‌های مدرن را نشان داد.

این قحطی تحمیلی که ناقض مواد ۲۳، ۵۰، ۵۵ و ۵۹ کنوانسیون چهارم ژنو و مواد ۵۴ و ۶۹ پروتکل اول الحاقی و مواد ۷.۱.b و ۸.۲.b.xxv اساسنامه دیوان بین‌المللی کیفری ICC است، در امتداد مجموعه‌ای از موارد نقض حقوق بشردوستانه، ازجمله اصل تفکیک (مثلا مواد ۱ و ۷ قواعد عرفی حقوق بین‌الملل بشردوستانه، مواد ۴۸ و ۵۲ پروتکل اول الحاقی)، تناسب (مثلا ماده ۱۴ قواعد عرفی حقوق بین‌الملل بشردوستانه و ماده ۵۱ (۵ b) پروتکل اول الحاقی)، ممنوعیت هدف قرار دادن اماکن حفاظت‌شده (مثلا مواد ۱۹ و ۳۵-۳۷ کنوانسیون اول ژنو، مواد ۱۸-۲۲ کنوانسیون چهارم ژنو و مواد ۵۳-۵۶ پروتکل اول الحاقی)، اقدام‌های احتیاطی (مثلا مواد ۵۷ و ۵۸ پروتکل اول الحاقی)، کشتار‌های جمعی (ماده ۷ (a) - (b) اساسنامه رم)، انتقال اجباری (مواد ۷.۱.۴ و ۸.۲.a.vii اساسنامه ICC) و نسل‌کشی کنوانسیون نسل‌کشی ۱۹۴۸ است.

گستردگی این جنایت‌ها و فاجعه‌ها زمانی آشکار می‌شود که کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در اوایل مهر ۱۴۰۴ با انتشار بیانیه‌ای از تعلیق فعالیت‌های دفتر مرکزی خود در شهر غزه و انتقال کارکنان به دفتر‌های دیرالبلح و رفح خبر داد.

کمیته بین المللی صلیب سرخ دلیل این اقدام را محدودیت‌های شدید در زمینه جابه‌جایی و دسترسی امن به غیرنظامیان خواند و تاکید کرد که فعالیت‌های بشردوستانه همچنان از طریق دفتر‌های این کمیته در جنوب نوار غزه ادامه خواهد یافت.

انتهای پیام/