عفو گسترده؛ تجلی رأفت اسلامی و ارتقای جایگاه حقوق بشری ایران
امین انصاری، دبیرکل سازمان جوانان حقوق بشر در یادداشتی که درباره عفو معیاری اخیر در اختیار خبرگزاری میزان قرار داد، نوشت: در عصر کنونی که مفهوم حقوق بشر از سوی برخی قدرتها به ابزاری سیاسی و دوگانهنگر بدل شده است، جمهوری اسلامی ایران با اتکای به مبانی اصیل اسلامی و هدایت رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیتالله العظمی امام خامنهای مدظله العالی، نشان میدهد که حقوق بشر میتواند بر پایه عدالت، کرامت و رأفت الهی تحقق یابد.
فرمان اخیر عفو و تخفیف مجازات زندانیان، به مناسبت میلاد خجسته پیامبر رحمت، حضرت محمد مصطفی (ص)، و در هفته وحدت، نمونهای بارز از نگاه انسانی و متفاوت جمهوری اسلامی ایران است؛ نگاهی که جایگاه این نظام را در عرصه جهانی ارتقا میدهد و چهره رحمانی و انسانی اسلام ناب محمدی را نمایان میسازد.
این روزها که میلاد پیامبر رحمت (ص) یادآور پیام عفو، مهربانی و کرامت انسانی است، رهبر عزیز امت اسلام، حضرت آیتالله العظمی امام خامنهای مدظله العالی، با فرمانی پدرانه و کریمانه، هزاران دل را شاد و هزاران خانواده را امیدوار ساختند. این عفو بزرگ، همچون نسیم رحمت الهی، جلوهای از رأفت اسلامی و تبلوری از همان نوری است که از بعثت پیامبر اکرم (ص) در جهان دمیده شد.
این اقدام بزرگ، تنها یک تصمیم قضایی نیست، بلکه پیامی روشن به امت اسلامی و جهانیان دارد؛ پیامی که نشان میدهد نظام جمهوری اسلامی ایران، با رهبری حکیمانه امام خامنهای مدظله العالی، در کنار عدالت، بر رأفت و کرامت انسانی نیز تأکید میکند. رهبر عزیز امت اسلام با این فرمان، عملاً سنت پیامبر اعظم (ص) را زنده ساختند؛ سنتی که بر پایه عفو، گذشت و بازگرداندن انسانها به مسیر صلاح بنا شده است. همانگونه که رسول خدا (ص) در فتح مکه با جملهی «اذهبوا فانتم الطلقاء» صفحهای نو از رحمت اسلامی گشودند، امروز نیز رهبر معظم انقلاب با نگاه پدرانه و کریمانه خویش، زمینه بازگشت هزاران انسان به آغوش خانواده و جامعه را فراهم آوردند.
رهبر عزیز امت اسلام، امام خامنهای مدظله العالی، در نگاه مردم نه تنها یک رهبر سیاسی، بلکه پدری دلسوز، معلمی حکیم و چراغی فروزان برای جهان اسلام هستند.
دل رحیم و رأفت پدرانه ایشان، همواره در کنار قاطعیت و صلابتشان در برابر ظلم و استکبار، تصویری بیبدیل از رهبری الهی را ترسیم کرده است. فرمان عفو اخیر، همچون دست مهربانی است که از آسمان رحمت پیامبر اکرم (ص) الهام گرفته و هزاران دل شکسته را به امید و زندگی دوباره پیوند میزند. امت اسلام، بهویژه ملت ایران، به وجود چنین رهبری که عقلانیت و رحمت را در هم آمیخته، افتخار میکند و او را ذخیرهای الهی برای روزهای سخت و پرچمدار عزت و کرامت خویش میدانند.
نکته مهم این است که «عفو معیاری» در جمهوری اسلامی ایران بر اساس مجموعهای جامع از شاخصهای قانونی، قضایی، اخلاقی و اجتماعی مشخص و قابل سنجش صورت میگیرد. این فرآیند تنها یک اقدام نمادین نیست، بلکه بر پایه بررسی دقیق پروندهها و اعمال ضوابط روشن انجام میشود. معیارهایی همچون حسن رفتار و اصلاح در زندان، جبران خسارت و جلب رضایت شاکی خصوصی، شرایط خاص خانوادگی و اجتماعی، وضعیت سنی یا جسمانی محکومان، همکاری با مراجع قضایی در کشف حقیقت، و حتی توجه به شرایط زمانی و اجتماعی کشور از جمله عواملی هستند که در این عفو مورد ارزیابی قرار میگیرند.
به علاوه، نوع جرم و شدت آن، نقش فرد در وقوع جرم (مباشر یا غیرمباشر)، سابقه کیفری و احتمال بازگشت سالم به جامعه همگی در تصمیمگیری نهایی دخیل هستند. این نگاه جامع نشان میدهد که عفو معیاری یک فرآیند هوشمندانه و مبتنی بر عدالت ترمیمی است که هدف اصلی آن، اصلاح فرد، بازگرداندن او به جامعه و کاهش آسیبهای اجتماعی است، نه صرفاً کاهش آمار زندانیان. این امر تفاوت بنیادین نگاه جمهوری اسلامی ایران به حقوق بشر را با قرائتهای ابزاری و سیاسی برخی قدرتهای مدعی روشن میسازد.
از منظر حقوق بشری، این عفو گسترده چند پیام مهم دارد:
۱_ تجلی رحمت و عدالت در کنار هم: جمهوری اسلامی ایران نشان میدهد که عدالت در این کشور صرفاً به معنای اجرای مجازات نیست، بلکه با در نظر گرفتن ابعاد انسانی و اجتماعی، به سمت اصلاح و بازگشت افراد به جامعه حرکت میکند.
۲_ توجه به کرامت انسانی: این تصمیم، جایگاه والای انسان در نگاه اسلامی را برجسته میسازد؛ نگاهی که حتی پس از ارتکاب جرم، کرامت فردی را محفوظ میداند.
۳_ تقویت اعتماد اجتماعی: عفو معیاری نه تنها به زندانیان فرصت بازگشت دوباره میدهد، بلکه خانوادهها و جامعه را نیز در فرآیند بازسازی روابط اجتماعی یاری میکند.
۴_ پاسخ عملی به ادعاهای حقوق بشری غرب: این اقدام، مصداقی عینی از کارآمدی حقوق بشر اسلامی است که بر پایه عقلانیت، اخلاق و عدالت واقعی بنا شده و میتواند به عنوان الگویی برای دیگر کشورها مطرح شود.
جمهوری اسلامی ایران، با چنین گامهایی، عملاً نشان میدهد که حقوق بشر برایش یک شعار سیاسی نیست، بلکه واقعیتی عینی و جاری در ساختار تصمیمگیری و حکمرانی است. امروز در شرایطی که بسیاری از کشورهای مدعی حقوق بشر به بهانههای مختلف، از جمله مسائل امنیتی یا سیاسی، حتی ابتداییترین حقوق شهروندان خود را نقض میکنند، جمهوری اسلامی ایران با صدور چنین احکامی پیام روشن و معناداری به جهان مخابره میکند: حقوق بشر اسلامی، زنده، کارآمد و الهامبخش است.
این عفو گسترده، فرصتی است تا دستگاههای رسانهای، نهادهای حقوق بشری و فعالان اجتماعی در داخل و خارج کشور، این حقیقت را برجسته کنند که جمهوری اسلامی ایران نه تنها مدافع، بلکه مبتکر الگوی خاص خود در حوزه حقوق بشر است؛ الگویی که ریشه در ارزشهای الهی، تجربه تاریخی ملت ایران و نگاه آیندهساز رهبر معظم انقلاب دارد.
بهعنوان دبیرکل سازمان جوانان حقوق بشر، برخود لازم میدانم از این اقدام پدرانه و کریمانه رهبر معظم انقلاب مدظله العالی صمیمانه تشکر کنم. این نگاه مهربانانه، همچون سایه پرمهر یک پدر، مایه امید و آرامش برای جامعه و بهویژه جوانان این سرزمین است.
انتهای پیام/