توطئه بازیگران فرامنطقه‌ای در پروژه زنگزور

در حالی که جهان شاهد سرعت بالای وقوع تحولات است، مسائل ژئوپلیتیکی، نقش مهم و انکارناپذیری در روابط بین کشور‌ها دارند؛ در این میان پروژه «کریدور زنگزور» در منطقه قفقاز جنوبی که به‌عنوان طرح استراتژیک معرفی می‌شود، ابعاد قابل توجهی دارد.

این موضوع در روز‌های اخیر در صدر اخبار منطقه قرار گرفته است؛ چراکه رسانه‌های آمریکایی مدعی هستند که براساس توافق جدید جمهوری‌ آذربایجان و ارمنستان، ایروان حق انحصاری مدیریت پروژه کریدور زنگزور را برای ۹۹ سال به آمریکا واگذار کرد، اگرچه این موضوع نه‌تنها در بیانیه مشترک جمهوری آذربایجان و ارمنستان نیامده، بلکه مواضع رسمی باکو و ایروان نیز دربردارنده چنین موضوعی نیست.

این ادعا که تاثیر‌های آشکار و غیرقابل انکاری بر منطقه قفقاز و حتی فراتر از آن دارد، با واکنش‌های متعددی رو‌به‌رو شده است؛ در عین حال، تحلیل‌گران درباره پیامد‌های مترتب بر این تصمیم هشدار دادند.

زنگزور منطقه‌ای تاریخی و جغرافیایی در ارمنستان و در دامنه‌های کوه‌هایی با همین نام است که با استان سیونیک جمهوری ارمنستان مطابقت دارد؛ آنچه به‌عنوان کریدور زنگزور مطرح می‌شود، منطقه‌ای در جنوب قفقاز است که نقش مهمی در ارتباطات جغرافیایی و حمل‌ونقل در این منطقه ایفا می‌کند.

مسیر ارتباطی یادشده، مسیری استراتژیک در منطقه قفقاز است که جمهوری آذربایجان را به نخجوان متصل می‌کند و از خاک ارمنستان می‌گذرد؛ این مسیر تا چندی پیش توسط ارمنستان اداره می‌شد و به همین دلیل، وصل‌کننده ایران به قفقاز بود و مرز ایران و ارمنستان به حساب می‌آمد.

ایران همواره موضع خود را در این باره به صراحت و با جدیت اعلام و تاکید کرده است که با درک نیاز به اتصال‌پذیری، تنوع در ارتباطات و مسیر‌های مختلف حمل‌ونقل، پروژه‌ها و طرح‌های حذف‌کننده بازیگران منطقه‌ای و تغییردهنده چشم‌انداز ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک منطقه را مردود می‌داند.

مهدی سنایی، مشاور سیاسی رئیس‌جمهور با انتشار پیامی در این باره در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: ایران از صلح میان همسایگانش استقبال می‌کند و همچنین با رفع انسداد از مسیر‌های مواصلاتی مخالفتی ندارد، ولی نسبت به طرح‌هایی که قدرت‌ها و سازمان‌های فرامنطقه‌ای را وارد سازوکار امنیتی و ژئوپلیتیک منطقه تاریخی قفقاز کند حساس است و درباره زمینه‌سازی تشدید تنش از این طریق، هشدار می‌دهد.

وزارت امور خارجه نیز در واکنش به خبر توافق جمهوری‌ آذربایجان و ارمنستان، با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که ایران با دقت روند‌های جاری در منطقه قفقاز جنوبی را دنبال می‌کند و با هر ۲ کشور همسایه، جمهوری آذربایجان و ارمنستان، درباره این تحولات در ارتباط است.

در این بیانیه با اشاره به اینکه صلح و ثبات در منطقه قفقاز به نفع همه کشور‌های منطقه است و ایران از نهایی‌شدن متن توافق صلح توسط ۲ کشور استقبال و آن را گامی مهم در تحقق صلح پایدار در منطقه می‌داند، آمده است: ایران در عین حال نگرانی خود را از پیامد‌های منفی هرگونه مداخله خارجی به هر شیوه و شکلی، به‌ویژه در مجاورت مرز‌های مشترک، که مخل امنیت و ثبات پایدار منطقه باشد ابراز می‌دارد.

وزارت امور خارجه تصریح کرد: ایران ضمن تاکید بر اتخاذ تدابیر سیاسی، حقوقی و اقتصادی برای تامین حقوق و منافع ملی خود، باور دارد که ایجاد مسیر‌های ارتباطی و رفع انسداد شبکه‌های مواصلاتی زمانی در خدمت ثبات، امنیت و توسعه اقتصادی ملت‌های منطقه خواهد بود که در چارچوب منافع متقابل، رعایت حاکمیت ملی و تمامیت ارضی کشور‌های منطقه و بدون مداخلات خارجی باشد.

ایران در این بیانیه همچنین از آمادگی خود برای تداوم همکاری‌های سازنده و مبتنی بر منافع متقابل با هر ۲ کشور جمهوری آذربایجان و ارمنستان برای صیانت از صلح و ثبات و توسعه اقتصادی منطقه از طریق همکاری‌های دوجانبه و منطقه‌ای، همچون سازوکار ۳+۳، خبر داد.

در عین حال، علی باقری کنی، دبیر شورای راهبردی روابط خارجی درباره ایجاد «کریدور زنگزور» گفت: این موضوع ساده‌ای نیست که ایران از کنار آن بگذرد، لذا برای ایران اهمیت دارد که شرایطی ایجاد شود که در مرز‌هایش ثبات، توسعه و پیشرفت حاکم شده و این شرایط در تعامل همه‌جانبه ایران با همسایگان فراهم شود.

وی همچنین با اشاره به موضع‌گیری کشور‌های منطقه در این باره به دلیل پیامد‌های مستقیم و غیرمستقیم آن، تاکید کرد: اینکه بیگانگان به‌ویژه آمریکا بخواهند وارد منطقه شوند و با دست‌اندازی به منافع کشور‌های منطقه، منافع خودشان را تامین کنند، نه‌تنها مورد قبول بلکه مورد قبول کشور‌ها و ملت‌های منطقه هم نیست.

از دیدگاه علی‌اکبر ولایتی، مشاور رهبر انقلاب در امور بین‌الملل، نیز قفقاز یکی از حساس‌ترین نقاط جغرافیایی دنیاست؛ وی با تاکید بر مخالفت همیشگی ایران با شکل‌گیری چیزی به نام کریدور زنگزور، در توضیح دلایل مخالفت ایران تاکید کرد که این کریدور موقعیت ژئوپلتیک منطقه را تغییر می‌دهد، مرز‌ها را جابه‌جا می‌کند و در راستای تجزیه ارمنستان طراحی شده است.

مشاور رهبر انقلاب در امور بین‌الملل ضمن برشمردن تغییر‌های ناشی از ایجاد کریدور زنگزور گفت: علاوه بر ترکیه که عضو ناتو است، دیگر کشور‌های ناتو نیز می‌خواهند در این منطقه حاضر شوند؛ با اجرای این توطئه، امنیت قفقاز جنوبی به خطر می‌افتد و بر همین اساس، ایران تاکید کرده است که چه با روسیه و چه بدون روسیه، در راستای امنیت قفقاز جنوبی حرکت خواهد کرد و البته معتقدیم که روسیه نیز به لحاظ راهبردی با این کریدور مخالف است.

اگرچه پروژه کریدور زنگزور فقط یک راه ارتباطی نیست، بلکه عاملی برای برهم زدن توازن ژئوپلیتیکی منطقه است، اما باید توجه داشت که سودای جایزه صلح نوبل، تاکنون دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا را به سوی مداخله در موضوع‌های متنوعی پیش برده است.

با وجود این، موضوع غیرقابل انکار این است که این پروژه به نقطه‌ای برای تشدید رقابت‌ها تبدیل شده و مردم منطقه را متحمل پیامد‌های رقابت بازیگران بیرون از منطقه خواهد کرد. 

انتهای پیام/