درباره سابقه برگزاری ایام مسلمیه چه میدانید؟ / تردید در درست بودن برگزاری ایام مسلمیه
چندسالی است که با نزدیک شدن به عید سعید قربان و روز عرفه که مصادف با شهادت حضرت مسلم ابن عقیل در کوفه است، مراسمی با عنوان مسلمیه در حریم شاه عبدالعظیم حسنی برگزار و مردم از محلههای دور و نزدیک به این مکان شریف آمده و عزاداری میکنند.
برگزاری مراسم و روزهایی را به عنوان مسلمیه تعریف شده و عزادارای کردن در این ایام تاریخچهای دارد؛ اما اینکه اصولا برگزاری چنین مراسماتی مورد تایید رهبری و علما قرار دارد موضوعی است که در این گزارش سعی شده تا حدی به آن پرداخته شود. در این روزها و ایام خصوصا در سالهای اخیر عدهای موافق و عدهای هم مخالف برگزاری این نوع مراسمات هستند.
رهبر معظم انقلاب در دهه هفتاد و درباره ایام محسنیه که در آن دوران مراسمی نوظهور بود فرمودند:
ایام دهه محسنیه و اضافه کردن ایامی به سایر ایام عزاداری روضه خواندن و گریه کردن مربوط به همه ائمه نیست؛ متعلق به بعضی از ائمه است. حالا یک وقت در جمع و مجلسی کسی روضهای میخواند، عدهای دلشان نرم میشود و گریه میکنند؛ این عیبی ندارد….
اصلاً عزاداری کردن یک حرف است، روضهخوانی و سینهزنی راه انداختن یک حرف دیگر است. روضهخوانی و سینهزنی راه انداختن، مخصوص امام حسین است؛ حداکثر مربوط به بعضی از ائمه است؛ آن هم نه به این وسعت …
حال با توجه به نظرات مقام معظم رهبری، درباره چگونگی برگزاری مراسم عزاداری و شادی برای اهل بیت و نوع عزاداریها و با توجه به نظر برخی از مراجع به قدمت برگزاری مراسم مسلمیه و لزوم وعدم لزوم برگزاری این مراسم پرداختهایم.
مصطفی خرسندی رئیس سازمان بسیج مداحان و هیئتهای مذهبی کشور در گفتوگو با میزان در مورد سابقه برگزاری مراسم ایام مسلمیه در تهران گفت: برنامه عزاداری مسلمیه نزدیک به صدساله است که در حرم حضرت عبدالعظیم الحسنی (ع) برگزار میشود و افراد موثری در شکلگیری این مراسم نقش داشتند که میتوان به حاج مرزوق اشاره کرد، این مداح عرب را از کربلا به ایران آوردهاند که نقش مهمی در وارد کردن سبکهای عزاداری و سینهزنی واحد به کشور ما داشت.
وی ادامه داد: این مراسم هرساله از شب شهادت امام محمدباقر (ع) آغاز و به مدت سه شب تا شهادت حضرت مسلم (ع) برگزار میشود. در شب اول، مداحان وارد میدان شهر ری شده و پس از ذکر توسل و نوحهخوانی، به سمت حرم حرکت میکنند. در بازار مراسم چهارپایهخوانی و واحد خواندن برقرار میشود
خرسندی ابراز کرد: سپس هیاتها در حرم حضرت عبدالعظیم (ع)، حضور پیدا میکنند و هر هیات فرصت دارد به مدت ده دقیقه در ترییون اصلی مراسم اجرا کند و سایر هیاتها هم به احترام آن هیئتها با سکوت میکنند.
رئيس سازمان بسیج مداحان و هیئتهای مذهبی کشور بیان کرد: سوگواری ایام مسلمیه به یک سبک خاص سینهزنی و عزاداری معروف است که حاج مرزوق در زمان خود در ایران مرسوم کرد، نوعی واحد خوانی از سوی هیاتها مرسوم است که دقیقا همان چیزی است که حاج مرزوق به مادحین آموزش داد.
وی افزود: این مراسم حدود ۱۰۰ تا ۱۱۰ سال قدمت دارد و متأسفانه تاریخ دقیق آن در دسترس نیست.
مهدی آصفی مداح اهلبیت (ع) هم در پاسخ به میزان در مورد قدمت این مراسم گفت: تا جایی که بنده به یاد دارم این مراسم توسط یکسری سادات شیعه در حدود ۱۰۰ سال پیش شکل گرفته است. فردی به اسم حاج حسین گلپایگانی، پدر گلپایگانی معروف، که از آوازهخوانان معروف بود، بانی این موضوع شد.
وی افزود: حاج حسین گلپایگانی با صدای رسا و آوازهای ماندگارش شناخته شده بود و سالیان متمادی در این حوزه فعالیت میکرد. همچنین حاج مرزوق از کسانی بود که سبکهای مختلفی در این مراسم ترویج داد.
تغییر در شعائر و مناسک دینی بدون پایه شرعی، میتواند منجر به تزلزل در اصل دین شود
یک عضو هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ضمن رد کردن برگزاری مراسمهایی همچون ایام مسلمیه میگوید: چنین مراسمهایی، اگر بدون پایه شرعی و به صورت ابداعی وارد شوند، میتوانند به بدعت تبدیل شده و اصل دهه محرم و جایگاه آن در شیعه را هم تضعیف کنند. ضمنا چنین اقداماتی ممکن است مردم را نسبت به اصل عزاداری و حرمت آن دچار تردید کند و جایگاه شعائر دینی را کاهش دهد.
حجتالاسلام والمسلمین مسعود آذربایجانی عضو هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در گفتوگو با میزان در مورد بدعتهای در برگزاری مراسمهای مذهبی همچون ایام مسلمیه و محسنیه اظهار کرد: بدعت وقتی که ما یک امری را به عنوان دین بیایم و وارد دین بکنیم «ادخال ما لیث فی الدینه الدین» یعنی داخل کردن یک چیزی که جزو خود دین نیست به عنوان یه امر دینی وارد کنیم و این در حقیقت مشمول بدعت میشود. در واقع هرگونه افزودن یا تغییر در شعائر و مناسک دینی بدون پایه شرعی، میتواند منجر به تزلزل در اصل دین و کاهش حرمت و جایگاه آن شود.
وی ادامه داد: در رابطه با بحث عزاداری چون نفس و صراحتی که داریم در مورد خود امام حسین (ع) است و هیچ شک و تردیدی در آن نیست، این مراسم از اصول و قواعد عمومی شیعه است و در طول تاریخ، ائمه معصومین نیز بر اهمیت آن تأکید داشتهاند، اما عزاداری به عنوان وسیلهای برای بزرگداشت و احیای مرام امام حسین (علیهالسلام) و سایر ائمه، قابل قبول است و میتوان از آن در مواردی مانند روز ارتحال پیامبر (ص) یا شهادت دیگر معصومین بهره برد، زیرا این مراسمها نماد حزن و فرح شیعه هستند و در قالب مرام و شعائر دینی قرار دارند.
این عضو هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بیان کرد: در این میان برپایی مراسمهایی مثل ایام مسلمیه در خصوص حضرت مسلم (ع) که سفیر امام حسین بوده و جایگاه بالایی هم دارند به هیچ وجه قابل قبول نیست زیرا ملاکهای شرعی و دینی که ما داریم نمیتواند این را بپذیرد، من نمیدانم کسانی که این مسائل را به میان آورده و باز میکنند طبق چه ملاکهای انجام میدهند، حضرت آیتالله شبیری زنجانی در جملهای معروف میفرماید «وقتی که ما بیایم عزاداریهای متعددی را باب و ابداع بکنیم کمکم مردم نسبت به اصل دهه محرم که در شیعه وارد شده است تشکیک ایجاد کردیم و حرمت و جایگاه آن عزاداری هم پایین میآید».
حجتالاسلام والمسلیمن آذربایجانی یادآور شد: پس از دو جهت این مسئله مورد تردید است و باید فکر جدیدی راجع به آن بشود، این نوع عناوین و مراسمها، اگر بدون پایه شرعی و به صورت ابداعی وارد شوند، میتوانند به بدعت تبدیل شده و اصل دهه محرم و جایگاه آن در شیعه را هم تضعیف کنند. دوم اینکه چنین اقداماتی ممکن است مردم را نسبت به اصل عزاداری و حرمت آن دچار تردید کند و جایگاه شعائر دینی را کاهش دهد.
وی افزود: به نظرم نیازی نیست که حتما در مورد شهادت شخصی همچون حضرت مسلم (ع) عزاداری و ایامی را در نظر گرفت، بلکه ما به عنوان یک یادبود از این شهید عالی مقام میتوانیم در ایامی که برای اباعبدالله الحسین عزاداری میکنیم یک روز را هم شبیه سایر شهدا به ایشان اختصاد دهیم، البته که در برخی هیاتها مرسوم است که در شب اول یا دوم محرم به سوگ در مورد حضرت مسلم (ع) میپردازند، بنابراین نباید مراسم و شعائر دینی را به عنوان امور جدید و ابداعی معرفی کرد، زیرا این کار نه تنها از نظر شرعی قابل قبول نیست، بلکه از نظر اجتماعی و روانشناختی نیز میتواند به تغییر و کمرنگ شدن مناسک دینی منجر شود. برگزاری مراسم در ایام محرم در چهارچوبهای شرعی و شعائر دینی است و نباید اقدام به افزودن یا تغییر در آن کرد.
در پایان باید گفت بایستی به مراسمات و مناسکی که مربوط به اهل بیت است حساسیت بیشتری داشت تا نه باعث ازدیاد این نوع مراسمات شود و نه اینکه مردم عوام را نسبت به همه شعائر دینی دلسرد کند.
انتهای پیام/