برادران شیطان چه کسانی هستند؟ /چرا مقام اسراف‌کنندگان برابر با شیطان است؟ 

حجت‌الاسلام والمسلمین محمد پیکری استاد حوزه و دانشگاه، در گفت‌وگو با میزان، بر اهمیت پرهیز از اسراف در اسلام و تأکید بر فرهنگ مصرف بهینه و معتدل را مورد بررسی قرار داد و گفت: پروردگار عالم در قرآن کریم، به ویژه در آیه ۳۱ سوره اعراف «یَا بَنِی آدَمَ خُذُوا زِینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ وَکُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا یُحِبُّ الْمُسْرِفِینَ»، انسان‌ها را از اسراف نهی می‌کند و می‌فرماید که «ای فرزندان آدم! (هنگام هر نماز و) در هر مسجدی، آرایش و زینتِ (مادی و معنوی خود را متناسب با آن عمل و مکان) همراه خود برگیرید، و بخورید و بیاشامید و اسراف نکنید؛ زیرا خدا اسراف کنندگان را دوست ندارد». 

وی ادامه داد: پیامبر اسلام (ص) نیز در روایتی از کتاب تحف‌العقول، چهار علامت انسان اسراف‌کار را ذکر می‌کند: اول، فخر به امور باطل و بی‌پایه؛ دوم، خوردن مال و ثروتی که مناسب حال او نیست؛ سوم، بی‌رغبتی نسبت به انجام کارهای خیر و نیکو؛ و چهارم، انکار و رد کردن کسانی که برای او سودی ندارند، چون این ویژگی‌ها نشانگر خصلت اسراف‌گر است. 

این استاد حوزه یادآور شد: در فرهنگ اسلام، اسراف نه تنها در مصرف مواد غذایی و مالی بلکه در استفاده از نعمات الهی نیز نکوهش شده است. امام سجاد (ع) در دعایی از خدا می‌خواهد که او را از اسراف و تلف کردن مال و نعمات حفظ کند و برکت روزی‌اش را زیاد گرداند، نه فقط حجم مال بلکه برکت آن اهمیت دارد. 

حجت‌الاسلام پیکری خاطرنشان کرد: نمونه‌ای از اسراف در روایات، رفتار سعد یکی از یاران پیامبر (ص) است که در هنگام وضو گرفتن، آب زیادی مصرف می‌کرد و پیامبر (ص) او را از اسراف برحذر داشتند، زیرا معتقد بودند حتی اگر کنار نهر جاری هم باشید اسراف در هر حال ممنوع است. 

این استاد حوزه و دانشگاه یادآور شد: در قرآن، در آیات ۲۶ تا ۳۰ سوره اسرا آمده است «وَآتِ ذَا الْقُرْبَیٰ حَقَّهُ وَالْمِسْکِینَ وَابْنَ السَّبِیلِ وَلَا تُبَذِّرْ تَبْذِیرًا» ﴿۲۶﴾ و حقّ خویشاوندان و حقّ تهیدست و از راه مانده را بپرداز، و هیچ گونه اسراف و ولخرجی مکن. در ادامه در آیه ۲۷ می‌خوانیم «إِنَّ الْمُبَذِّرِینَ کَانُوا إِخْوَانَ الشَّیَاطِینِ ۖ وَکَانَ الشَّیْطَانُ لِرَبِّهِ کَفُورًا» ﴿۲۷﴾ بی‌تردید اسراف کنندگان و ولخرجان، برادران شیاطین‌اند، و شیطان همواره نسبت به پروردگارش بسیار ناسپاس است. 

حجت‌الاسلام پیکری بیان کرد: در آیه ۲۸ همین سوره خداوند تاکید دارد «وَإِمَّا تُعْرِضَنَّ عَنْهُمُ ابْتِغَاءَ رَحْمَةٍ مِنْ رَبِّکَ تَرْجُوهَا فَقُلْ لَهُمْ قَوْلًا مَیْسُورًا» ﴿۲۸﴾و اگر [به خاطر تهیدستی و فقر] باید از آنان [که به پرداخت حقّشان سفارش شدی] روی بگردانی برای طلب رزقی است که از سوی پروردگارت رسیدن به آن را امید داری؛ پس با آنان [تا رسیدن رزق خدا] سخنی نرم و امیدوار کننده بگو. 

وی خاطرنشان کرد: در آیه ۲۹ سوره اسرا باز هم موضوع اسراف مطرح است، «وَلَا تَجْعَلْ یَدَکَ مَغْلُولَةً إِلَیٰ عُنُقِکَ وَلَا تَبْسُطْهَا کُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُومًا مَحْسُورًا» ﴿۲۹﴾ و دستت را بخیلانه بسته مدار [که از انفاق در راه خدا باز مانی] و به طور کامل هم [در انفاق] دست و دل باز مباش [که چیزی برای معاش خودت باقی نماند] که در نهایت [نزد شایستگان] نکوهیده [و در زندگی خود] درمانده گردی. 

این استاد حوزه علمیه با اشاره به آیه ۳۰ سوره اسرا تصریح کرد: «إِنَّ رَبَّکَ یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یَشَاءُ وَیَقْدِرُ ۚ إِنَّهُ کَانَ بِعِبَادِهِ خَبِیرًا بَصِیرًا» ﴿۳۰﴾ یقیناً پروردگارت رزق را برای هر که بخواهد وسعت می‌دهد، و [برای هر که بخواهد] تنگ می‌گیرد؛ زیرا او به [مصلحت] بندگانش آگاه و بیناست. خداوند در این آیه‌ها برعدم تبذیر و اسراف در مصرف تأکید کرده است. 

وی ادامه داد: تبذیر، به معنی مصرف بی‌مورد و نابجا است که در لغت از بذر و کاشتن دانه گرفته شده و نشان‌دهنده هدر دادن نعمت‌های الهی است. خداوند در این آیات، بر برادران شیطان بودن افراد تبذیرکننده تأکید می‌کند، زیرا آنان نعمت‌های خدا را در راه فریب و مخالفت با او مصرف می‌کنند. 

حجت‌الاسلام پیکری تاکید کرد: روایات اسلامی، مصرف زیاد و بی‌رویه را اسراف می‌دانند، اما مصرف به اندازه و متعادل، که در آن از حد نگذریم، اقتصاد نامیده می‌شود. امام علی (ع) در روایتی می‌فرمایند «اسراف منجر به هلاکت است و میانه‌روی و مصرف به‌جا، سبب افزایش ثروت می‌شود». 

همچنین، در روایتی دیگر، پیامبر (ص) چهار نشانه اسرافکار را برمی‌شمرند «لباس‌پوشی در جای نامناسب، دور ریختن غذای اضافی، هدر دادن هسته میوه و لباس‌های اضافی»، که این موارد در جامعه ما نیز به وفور دیده می‌شود. 

وی یادآور شد: روایات بر اهمیت اعتدال و پرهیز از چشم‌هم‌چشمی تأکید دارند و میان‌روی در مصرف را راهی برای افزایش برکت و ثروت می‌دانند. خداوند از طریق پیامبران و اهل بیت (ع)، راه و رسم اقتصاد و پرهیز از اسراف و تبذیر را به مؤمنان تعلیم می‌دهد تا با استفاده صحیح از نعمت‌های خدادادی، زندگی بهتر و پر برکت‌تری داشته باشند. 

انتهای پیام/