آثار و پیام‌های همکاری عراق در محدودسازی جدی گروه‌های تروریستی

سیدرضا قزوینی غرابی، نویسنده و تحلیل‌گر مسائل عراق در یادداشتی برای خبرگزاری میزان آثار و پیام‌های همکاری عراق در محدودسازی جدی گروه‌های تروریست و تجزیه‌طلب را تشریح کرد؛ در این یادداشت آمده است:

طی دهه‌ها، روابط امنیتی میان عراق و ایران به دلیل مرز مشترک طولانی و چالش‌های امنیتی مشترک، محور مهمی در ثبات منطقه بوده است؛ از زمان سرنگونی رژیم صدام در سال ۲۰۰۳، روابط بین ۲ کشور شاهد پیشرفت قابل‌توجهی بوده و ایران به شریکی استراتژیک برای عراق در مقابله با چالش‌های امنیتی، ازجمله مبارزه با تروریسم و تامین امنیت مرزها، تبدیل شده است.

یکی از مسائل برجسته در این زمینه، نحوه برخورد با گروه‌های تجزیه‌طلب و تروریست مستقر در اقلیم کردستان عراق است؛ گروه‌هایی که مخالفان تهران، آن‌ها را گروه‌های مخالف یا احزاب کرد می‌نامند، اما در واقع، مجموعه‌ای از اقدام‌های متعدد تروریستی شامل، قتل، آدم‌ربایی و ترور و هدف قرار دادن مرزبانان ایرانی توسط این گروه‌های چپ‌گرا رقم خورده است.

در مجموع نیز این گروه‌ها مسئول بخش قابل توجهی از ترور ۲۳ هزار شهروند ایرانی از ابتدای انقلاب تاکنون بوده‌اند؛ موضوعی که به خوبی گویای تهدیدها و چالش‌های استمرار فعالیت آن‌هاست.

در اسفند ۱۴۰۱ و پس از ماه‌ها عملیات هوایی نیرو‌های مسلح ایران علیه مواضع این گروه‌ها در ارتفاعات اقلیم کردستان، ۲ کشور توافق‌نامه امنیتی برای هماهنگی در حفاظت از مرز‌های مشترک امضا کردند که شامل خلع سلاح این گروه‌ها و دور کردن آن‌ها از مرز‌ها بود؛ مجموعه اقدام‌های سخت ایران و توافقنامه مذکور منجر به کاهش قابل توجه حمله‌ها و عملیات گروه‌های کردی مانند پژاک، کومله و حزب دمکرات کردستان علیه ایران و کاستن فراوان از تعدادی شهروندان ایرانی و به‌ویژه مرزبانانی بود که توسط این گروه‌ها ترور می‌شدند.

سفر شهریور ماه سال گذشته رئیس‌جمهور ایران به عراق و اقلیم کردستان نیز منجر به اتفاقات عملی قابل توجهی در پیش‌برد اجرای نسبتا کند توافقنامه شد.

اما به‌تازگی، عراق گام‌های جدیدی برای ممنوعیت فعالیت‌های این گروه‌ها برداشته که در کنار دیگر اقدام‌های محدودکننده، مانند اقدام‌های مقارن سفر سال ۱۴۰۲ رئیس‌جمهور به عراق، موثر تلقی می‌شوند.

اقدام‌های امنیتی اخیر

در روز‌های اخیر، دولت عراق از طریق شورای عالی امنیت ملی خود، ممنوعیت کامل فعالیت‌های گروه‌های تروریست و تجزیه‌طلب در خاک عراق، به‌ویژه در اقلیم کردستان، را اعلام کرد.

براساس سندی رسمی، دستورهایی به نهاد‌های امنیتی، گذرگاه‌های مرزی و دولت اقلیم کردستان برای اجرای این تصمیم صادر شده است که شامل ممنوعیت همه فعالیت‌های سیاسی، نظامی، اقتصادی و اجتماعی این گروه‌ها و جلوگیری از استفاده از خاک عراق به‌عنوان پایگاهی برای تحریک یا اجرای عملیات علیه ایران می‌شود.

علاوه بر این، وزیر کشور عراق تایید کرد که احزاب کرد مخالف ایران از نوار مرزی با ایران خارج شده‌اند و نیرو‌های مرزبانی عراق کنترل مواضع آن‌ها را به دست گرفته‌اند؛ همچنین، این گروه‌ها به اردوگاه‌هایی دور از مرز منتقل شده و خلع سلاح‌هایشان شده‌اند، اقدامی که با توافق امنیتی سال ۱۴۰۱ هم‌راستاست.

در سلیمانیه، نیرو‌های آسایش به احزاب مخالف ۱۰ روز مهلت داده‌اند تا دفاتر خود را تعطیل کرده و آن‌ها را ترک کنند، اقدامی که به‌عنوان پاسخی مستقیم به خواسته‌های جمهوری اسلامی ایران تلقی می‌شود.

از سوی دیگر، ایران از این اقدام‌ها استقبال کرده است؛ فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت ایران، بر همکاری خوب با دولت عراق و مقام‌های اقلیم کردستان برای تامین امنیت مرز‌ها تاکید کرد و از عزم تهران برای اجرای توافق‌نامه امنیتی سخن گفت.

اهمیت اقدام‌های امنیتی

اما اهمیت این اقدام‌ها در مقطع کنونی چیست؟ از چند بعد می‌توان این موضوع را مدنظر داشت:

۱. تقویت روابط دوجانبه: اقدام‌های اخیر نشان‌دهنده تعهد عراق به اجرای توافقنامه‌های امنیتی با ایران است که اعتماد متقابل را تقویت کرده و زمینه را برای همکاری گسترده‌تر در زمینه‌هایی مانند مبارزه با تروریسم و تجارت فراهم می‌کند؛ ایران، به‌عنوان شریک مهم اقتصادی و سیاسی برای عراق، از این همکاری برای کاهش تهدیدهای امنیتی در مرز‌های خود بهره می‌برد.

۲. تامین امنیت مرزها: مرز عراق و ایران که بیش از هزار و ۴۵۰ کیلومتر امتداد دارد، صحنه فعالیت‌های گروه‌های کرد بوده که بار‌ها باعث تنش شده است؛ انتقال این گروه‌ها و خلع سلاح آن‌ها با هدف کاهش تنش‌های نظامی و جلوگیری از تشدید درگیری‌هاست.

۳. ثبات در اقلیم کردستان عراق: با اجرای این اقدام‌ها، دولت عراق به دنبال تقویت کنترل خود بر اقلیم کردستان است، جایی که این گروه‌ها از آزادی نسبی برای فعالیت برخوردار بودند؛ این امر هماهنگی بین بغداد و اربیل را در مدیریت مسائل امنیتی بهبود می‌بخشد.

۴.کاهش نگرانی‌های ایران: در سایه فشار‌های آمریکا برای کاهش نفوذ ایران در منطقه، عراق تلاش می‌کند شکلی از توازن را در مناسبات خود در قبال ۲ طرف برقرار کند؛ اقدام‌های اخیر می‌تواند به‌عنوان گامی برای کاستن نگرانی‌های ایران تلقی شود.

به ویژه آنکه محدود شدن فعالیت‌های این گروه‌ها و دور شدن آن‌ها از نقاط مرزی با ایران، می‌تواند در آینده به کمک تهران بیاید؛ این موضوع اشاره به هرگونه اقدام رژیم صهیونیستی برای بهره‌برداری از این گروه‌ها علیه تهران و یا هرگونه استفاده احتمالی آمریکا از این گروه‌ها در صورت ناکامی مذاکرات واشنگتن با تهران و افزایش مجدد سطح تنش با ایران دارد.

تاثیر مثبت بر امنیت ایران

اقدام‌های اخیر عراق تاثیرهای مثبتی بر امنیت کشور داشته و به تهران کمک کرده است تا تهدیدهای ناشی از گروه‌های تجزیه‌طلب و تروریست را به‌طور قابل‌توجهی کاهش دهد؛ این گروه‌ها، سال‌ها از خاک اقلیم کردستان برای انجام عملیات مسلحانه و تحریک ناآرامی‌های داخلی استفاده می‌کردند.

ممنوعیت فعالیت‌های این گروه‌ها و ممنوعیت فعالیت‌های سیاسی، رسانه‌ای و اقتصادی آن‌ها، توانایی آن‌ها را برای سازمان‌دهی و تبلیغ علیه دولت ایران به‌شدت محدود کرده و خواهد کرد.

نقل و انتقال این گروه‌ها به اردوگاه‌های دور از مرز و خلع سلاح آن‌ها، خطر حمله‌های مرزی یا نفوذ مسلحانه به خاک ایران را کاهش داده است؛ این امر به نیرو‌های امنیتی ونظامی کشور اجازه می‌دهد تا منابع خود را برای حفاظت از مرز‌های غربی به دیگر اولویت‌های امنیتی، مانند مقابله با تهدیدهای داخلی یا منطقه‌ای، معطوف کنند؛ علاوه بر این، کنترل نیرو‌های مرزبانی عراق بر مواضع و مقر‌های سابق این گروه‌ها، تضمین می‌دهد که مرز‌ها تحت نظارت یک نیروی رسمی و هماهنگ با تهران قرار دارند، که احتمال هرگونه تحرک را به حداقل می‌رساند.

با قطع دسترسی این گروه‌ها به پایگاه‌های عملیاتی و راهبری در عراق، توانایی آن‌ها برای تاثیرگذاری بر فضای داخلی ایران به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد؛ این امر به ایران امکان می‌دهد تا ثبات داخلی را در این مناطق تقویت کرده و تمرکز خود را بر مسائل اقتصادی و اجتماعی معطوف کند.

از منظر منطقه‌ای، این اقدام‌ها به کاهش تنش‌های نظامی در مرز‌های ایران و عراق کمک کرده است؛ در گذشته، فعالیت‌های این گروه‌ها باعث حمله‌های موشکی و پهپادی ایران به اهدافی در اقلیم کردستان شده بود که گاهی به تنش‌های دیپلماتیک با عراق منجر می‌شد؛ با اجرای این توافق، ایران می‌تواند از چنین اقدام‌هایی اجتناب کند که به نوبه خود روابط دوستانه با بغداد و اربیل را تقویت کرده و زمینه را برای همکاری‌های گسترده‌تر فراهم کند.

در نهایت، این اقدام‌ها پیام روشنی به دیگر گروه‌ها ارسال می‌کند که خاک عراق دیگر پناهگاه امنی برای فعالیت‌های ضدایرانی نخواهد بود؛ این امر می‌تواند اثر بازدارنده‌ای بر دیگر گروه‌ها داشته باشد و به تهران کمک کند تا نفوذ خود را در منطقه تثبیت کند؛ تقویت همکاری امنیتی با عراق همچنین به ایران این اطمینان را می‌دهد که شریک منطقه‌ای‌اش در حفظ امنیت مرز‌ها و مقابله با تهدیدهای مشترک جدی است، که پایه‌ای محکم برای روابط دوجانبه در آینده فراهم می‌کند.

اقدام‌های امنیتی اخیر عراق برای ممنوعیت فعالیت‌های گروه‌های تجزیه‌طلب گامی مهم در جهت تقویت همکاری امنیتی با ایران و تامین امنیت مرز‌های مشترک است؛ این اقدام‌ها که در راستای اجرای توافقنامه سال ۱۴۰۱ انجام شده، نشان‌دهنده تعهد عراق به ثبات منطقه‌ای و تقویت روابط دوجانبه با تهران است.

تاثیرهای مثبت این اقدام‌ها بر امنیت ایران شامل کاهش تهدیدهای مرزی، محدود کردن توانایی گروه‌های مخرب و تقویت ثبات منطقه‌ای است؛ این همکاری نه‌تنها به ایران کمک می‌کند تا امنیت ملی خود را تقویت کند، بلکه پایه‌ای برای تعمیق روابط دوجانبه در زمینه‌های مختلف فراهم می‌آورد.

انتهای پیام/