سیستمهای تسلیحاتی خودمختار؛ تهدیدی برای حقوق بشر در زمان جنگ و صلح
دیدهبان حقوق بشر در گزارشی که بهتازگی منتشر شده، اعلام کرد که سیستمهای تسلیحاتی خودمختار، خطرهای جدی را برای حقوق بشر در زمان جنگ و صلح ایجاد میکنند.
این سازمان تاکید کرد که دولتها باید با مذاکره درمورد یک معاهده چندملیتی برای رسیدگی به این خطرها، نگرانیهای ناشی از چنین سیستمهای تسلیحاتی، که بهعنوان رباتهای قاتل شناخته میشوند را برطرف کنند.
این گزارش ۶۱ صفحهای با عنوان «خطری برای حقوق بشر: سیستمهای تسلیحاتی خودمختار و تصمیمگیری دیجیتال» دریافته است که سلاحهای خودمختار، که براساس حسگرها و نه دادههای انسانی، اهداف را انتخاب و علیه آنها نیرو اعمال میکنند، حق حیات، تجمع مسالمتآمیز، حریم خصوصی و جبران خسارت و همچنین اصول کرامت انسانی و عدم تبعیض را نقض میکنند.
پیشرفتها در زمینه فناوری و سرمایهگذاریهای نظامی اکنون باعث توسعه سریع سیستمهای تسلیحاتی خودمختاری میشوند که بدون کنترل معنادار انسانی عمل میکنند.
بانی دوچرتی، مشاور ارشد حوزه تسلیحات در سازمان دیدهبان حقوق بشر، کارشناس حقوق در آکادمی بینالمللی حقوق بشر دانشکده هاروارد و نویسنده اصلی این گزارش، گفت: استفاده از سیستمهای تسلیحاتی خودکار محدود به جنگ نخواهد بود، بلکه به عملیات اجرای قانون، کنترل مرزها و سایر شرایط نیز گسترش خواهد یافت و نگرانیهای جدی را درمورد قوانین بینالمللی حقوق بشر ایجاد میکند. برای جلوگیری از آیندهای با کشتار خودکار، دولتها باید از هر فرصتی برای تلاش در جهت هدف تصویب یک معاهده جهانی برای سیستمهای تسلیحاتی خودکار استفاده کنند.
این گزارش که با همکاری آکادمی بینالمللی حقوق بشر دانشکده حقوق هاروارد منتشر شده، پیش از نخستین نشست مجمع عمومی سازمان ملل درمورد سیستمهای تسلیحاتی خودمختار در نیویورک در ۱۲ و ۱۳ می ۲۰۲۵ (۲۲ و ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۴) منتشر شد.
سیستمهای تسلیحاتی با درجههای مختلف خودمختاری سالهاست که وجود دارند، اما نوع اهداف، مدت زمان عملیات، دامنه جغرافیایی و محیطی که در آن فعالیت میکنند محدود بوده است. این سیستمها شامل سیستمهای دفاع موشکی و پهپادهای مسلح هستند.
سیستمهای تسلیحاتی خودمختار که بدون کنترل معنادار انسانی عمل میکنند، پس از فعال شدن، برای شناسایی هدف به نرمافزار متکی هستند و بهطور معمول از الگوریتمها، حسگرهایی مانند دوربینها، امضاهای راداری، اشکال حرارتی و سایر دادهها استفاده میکنند. این سیستمها پس از یافتن هدف بدون نیاز به تایید یا بررسی اپراتور انسانی، مهمات خود را شلیک یا آزاد میکنند.
این بدان معناست که یک ماشین بهجای انسان تعیین میکند که کجا، چه زمانی و در مقابل چه نیرویی اعمال شود.
- بیشتر بخوانید:
- تصمیمگیری هوش مصنوعی آمریکایی برای جان مردم در جنگهای رژیم صهیونیستی
- خیز گوگل برای توسعه هوش مصنوعی در زمینه تسلیحات و جاسوسی
سیستمهای تسلیحاتی خودمختار فاقد توانایی تفسیر موقعیتهای پیچیده و تخمین دقیق قضاوت و احساسات انسانی هستند، عناصری که برای استفاده قانونی از زور تحت حق حیات و تجمع مسالمتآمیز ضروری هستند.
برخلاف اصول اساسی حقوق بشر، سیستمهای تسلیحاتی قادر به ارزشگذاری زندگی انسان به روشی که برای احترام به کرامت فردی لازم است، نخواهند بود. علاوه بر این، سیستمهای متکی به هوش مصنوعی به احتمال زیاد بهدلیل تعصبهای توسعهدهندگان و فقدان ذاتی شفافیت یادگیری ماشینی، تبعیضآمیز خواهند بود.
سیستمهای تسلیحاتی خودمختار همچنین حقوق بشر را درطول چرخه عمر خود، نه فقط در زمان استفاده، نقض میکنند. نظارت گسترده لازم برای توسعه و آموزش آنها حق حریم خصوصی را تضعیف میکند. شکاف پاسخگویی این سیستمها حق جبران خسارت پس از حمله را نقض میکند.
دوچرتی، مشاور ارشد حوزه تسلیحات در سازمان دیدهبان حقوق بشر گفت: انسانها، چه نظامی و چه افسر پلیس به طور معمول بهطرز فاحشی حقوق بشر را نقض میکنند، اما جایگزین کردن آنها با ماشینها بدتر خواهد بود. درحالی که انسانها توانایی رعایت حقوق بشر را دارند، ماشینها ظرفیت رعایت یا درک پیامدهای اعمال خود را ندارند.
کریستوف هینز، گزارشگر ویژه فقید سازمان ملل، نخستین مقام سازمان ملل بود که در گزارش سال ۲۰۱۳ خود به شورای حقوق بشر سازمان ملل، در مورد سیستمهای سلاحهای خودکار هشدار داد. او گفته بود که این سیستمها خطری برای حقوق بشر هستند و استفاده از سیستمهای سلاحهای خودکار، تهدیدی برای قوانین بینالمللی حقوق بشر خواهد بود.
اکنون بیش از ۱۲۰ کشور خواستار تصویب یک معاهده بینالمللی جدید درمورد سیستمهای سلاحهای خودکار شدهاند.
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل و میریانا اِسپولجاریک اِگِر، رئیس کمیته بینالمللی صلیب سرخ از کشورها خواستهاند تا با مذاکره تا سال ۲۰۲۶ درمورد یک سند الزامآور قانونی با ممنوعیتها و مقررات مربوط به سیستمهای سلاحهای خودکار برای حفظ کنترل انسانی بر استفاده از زور اقدام کنند.
بیشتر حامیان این معاهده خواستار ممنوعیت سیستمهای سلاحهای خودمختاری شدهاند که ذاتا بدون کنترل معنادار انسانی عمل میکنند یا سیستمهایی که مردم را هدف قرار میدهند؛ آنها همچنین خواستار مقرراتی هستند که تضمین کند سایر سیستمهای سلاحهای خودمختار نمیتوانند بدون کنترل معنادار انسانی مورد استفاده قرار گیرند.
جلسه آتی سازمان ملل با قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل درمورد سیستمهای سلاحهای خودمختار کشنده که در ۲ دسامبر ۲۰۲۴ (۱۲ آذر ۱۴۰۳) با ۱۶۶ رای موافق، ۳ رای مخالف و ۱۵ رای ممتنع تصویب شد، برگزار خواهد شد.
کشورها از ماه می ۲۰۱۴ در جلسههای کنوانسیون سلاحهای متعارف (CCW) در ژنو، سیستمهای سلاحهای خودمختار مرگبار را مورد بحث قرار دادهاند، اما هیچ نتیجهی قابل توجهی حاصل نشده است. دلیل اصلی عدم پیشرفت در چارچوب CCW این است که کشورهای عضو آن به رویکرد اجماع برای تصمیمگیری متکی هستند، به این معنی که یک کشور میتواند یک پیشنهاد را رد کند، حتی اگر هر کشور دیگری با آن موافق باشد. تعداد انگشتشماری از قدرتهای نظامی بزرگ که در سیستمهای سلاحهای خودمختار سرمایهگذاری میکنند، از این فرآیند برای جلوگیری مکرر از پیشنهادها برای مذاکره در مورد یک ابزار قانونی الزامآور سوءاستفاده کردهاند.
انتهای پیام/