صیانت از حقوق عامه با مصوبه دادگستری گلستان برای عدم ورود خودرو به پارک جنگلی النگدره

پارک جنگلی النگدره یکی از جاذبه‌های گردشگری گرگان و یکی از پارک‌های مهم کشور محسوب می‌شود که به علت برخورداری از گونه‌های گیاهی و جانوری موجود در آن به عنوان یک میراث و موزه طبیعی مطرح است که تردد خودرو‌ها و آلودگی‌های صوتی حیات آن را در معرض خطر قرار داده بود.

سال گذشته در پی درخواست‌های مردمی و با اخذ نظر پژهشگران و کارشناسان، ممنوعیت تردد خودرو و آتش افزوزی، با مصوبه شورای حفظ حقوق بیت‌المال دادگستری گلستان از (۱۷ اسفند ۱۴۰۲) ممنوع شد. 

حیدر آسیابی، رئیس کل دادگستری گلستان با بیان اینکه مصوبه ممنوعیت ورود خودرو به النگدره و ممنوعیت آتش افروزی در این‌پارک، تاریخ انقضا ندارد و به قوت خود باقی است، گفت: باید همه طرح‌هایی که اداره منابع طبیعی استان گلستان در النگدره اجرا می‌کند صیانتی باشد و به هیچ عنوان نباید بحث بهره‌‎وری اقتصادی در این طرح‌ها مطرح باشد و قطعا اگر با آن نگاه صیانتی به موضوع توجه شود حفاظت محیط زیست استان را به دنبال خواهد داشت.

سید محسن حسینی استاد دانشگاه تربیت مدرس و تهیه کننده پرونده ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی در میراث جهانی یونسکو در یادداشتی که درباره اهمیت حفظ محیط زیست پارک النگدره  در اختیار خبرگزاری میزان قرار داد، نوشت: پارک جنگلی النگدره به عنوان یکی از محدوده‌های ارزشمند جنگل‌های هیرکانی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. ضمن اینکه از نظر تعداد بازدید کننده و ارزش اکوسیستم این پارک یکی از مهمترین پارک‌های جنگلی کشور است. اهمیت این منطقه منتج از اهمیت جنگل‌های هیرکانی به عنوان یکی از منحصر به فردترین اکوسیستم‌های جنگلی جهان است.

 جنگل‌های جهان، از استوا تا قطب، براساس عرض جغرافیایی و شرایط آب و هوایی، انواع متفاوتی دارد. جنگل‌های شمال ایران از نوع جنگل‌های پهن برگ خزان کننده تابستان سبز است و به علت قرار گرفتن درعرض جغرافیایی پایین (۳۶ و ۳۷ درجه) موقعیت بی نظیر و جالب توجهی در میان جنگل‌های مشابه دارد. ضمن اینکه قرار گرفتن آن در کشور ایران با میانگین بارندگی ۲۳۰ میلیمتر که کمتر از یک سوم متوسط جهانی است به عنوان یک شگفتی تلقی می‌شود.

جنگل‌های شمال ایران باقیمانده جنگل‌های بیست و پنج تا پنجاه میلیون سال قبل است

جنگل‌های شمال ایران در حقیقت باقیمانده جنگل‌های بیست و پنج تا پنجاه میلیون سال قبل است، گونه‌هایی در جنگل‌های شمال ایران وجود دارد که در اروپا در فسیل‌های دوران سوم پیدا شده‌اند برای همین پاره‌ای از گیاه شناسان و جنگل شناسان اروپایی معتقدند جنگل‌های شمال ایران در حقیقت قسمتی از طبیعت اولیه اروپا به شمار می‌رود.

جنگل‌های اروپا در ۱۱ هزار سال پیش بر اثر یخبندان از بین رفتند و در طی دوران جنگ‌های جهانی اول و دوم نیز دستخوش تغییرات جدی شدند ولی جنگل‌های هیرکانی از ۲۵ تا ۵۰ میلیون سال قبل روند تکاملی را تا به امروز پیموده و به عنوان مادر جنگل‌های اروپا از جنگل‌های طبیعی نادر دنیاست.

 جنگل‌های هیرکانی و جنگل‌های کلچیک گرجستان مهم‌ترین باقیمانده‌های دوران گذشته آرکتو-ترسیری در غرب اوراسیا و دارای تنوع زیستی بسیار زیادی هستند بسیاری از جنگل‌های خزان‌کننده معتدله در اروپا و غرب آسیا به مزارع، جنگل‌های ثانویه یا زمین‌های کشاورزی و شهری تبدیل شده‌اند، بنابراین، ضروری است تا این باقیمانده‌های جنگل‌های اولیه و قدیمی به عنوان گنجینه‌های بی‌بدیل بدون تغییر حفظ شوند.

گونه‌های بومی انحصاری زیادی در جنگل‌های شمال ایران وجود دارد

در جنگل‌های شمال ایران گونه‌های بومی انحصاری زیادی وجود دارد که در هیچ یک از جنگل‌های مشابه وجود ندارد. مثلا"گونه هایی، چون انجیلی، شب خسب، سفید پلت (صنوبر جنگلی) و توسکای ییلاقی در هیچ یک از جنگل‌های مشابه (قفقاز، ترکیه و اروپای مرکزی) و گونه‌های لرگ، خرمندی، اوری، شیردار و کرکف در جنگل‌های اروپا به چشم نمی‌خورد. از این رو حفظ و حراست جنگل‌های موجود به عنوان ضرورتی انکار ناپذیر تلقی می‌شود. منطقه هیرکانی یکی از کانون‌های داغ حضور پرندگان در جهان است.

ضمن اینکه جنگل‌های هیرکانی از مسیر‌های مهم پرندگان مهاجر است. علیرغم اینکه ساختار جنگل‌های مشابه جتگل‌های خزری در اکثر سطوح آن در قاره اروپا به هم ریخته است و با اقدامات جنگلشناسی و نحوه بهره برداری به ساختار همسال نزدیک شده است ولی ساختار طبیعی جنگل‌های شمال ایران از نظر ناهمسالی، آمیختگی گونه‌ها و آشکوب بندی تاج درختان، هم چنان محفوظ مانده، زمینه ساز پایداری آن خواهدبود. ضمن اینکه حیات وحش بارزش این جنگل‌ها از موارد برجسته است.

 یکی از دیگر ارزش‌های بالای این جنگل‌ها وجود درختان دیرزیست است. ضمن اینکه درختانی که به طور طبیعی در جنگل خشک می‌شوند، باعث استقرار یا انتشار قارچ ها، خزه ها، اپی فیت ها، گل سنگ ها، بند پایان و پرندگان بی شماری شده، غنای تنوع زیستی جنگل را افزایش می‌دهند. وجود درختان خشکه دار در جنگل‌های شمال، بر خلاف آنچه درگذشته مطرح می‌شد و به عنوان بهداشت جنگل آن‌ها را حذف می‌کردند، اینک به عنوان ضامن حفظ تنوع زیستی و ژنتیکی به شمار می‌رود. وجود این درختان از جمله ویژگی‌های جنگل‌های شمال به شمار می‌رود.

جنگل‌هایی مانند النگدره اهمیت حیاتی برای زندگی دارند

جنگل‌هایی مانند النگدره اهمیت حیاتی برای زندگی دارند. علاوه بر اینکه به حفاظت خاک کمک می‌کنند، در تنظیم آب و هوا نیز نقش موثری را دارا هستند. بدین صورت که تبخیر گیاهی را افزایش داده و سبب تعدیل آب و هوا شده و از حرکت هوا جلوگیری می‌کنند؛ و به حفاظت خاک کمک می‌کنند بدین صورت که ۲۰ برابر بیشتر از زمین لخت می‌توانند گرد و غبار را در خود جذب کنند صد‌ها جوامع گیاهی و جانوری در داخل آنها وجود دارد. دخالت بشر در این اکوسیستم گاهی خطرناک است و یک اشتباه ممکن است خسارت جبران ناپذیری را بعمل آورد. دانشمندان جنگل‌های شمال ایران را کهن‌ترین و منحصر فردترین جنگل‌ها جهان می‌دانند که باید به عنوان میراث گرانبهای بشری حفاظت شوند.

قدمت جنگل‌های شمال کشور به بیست و پنج تا پنجاه میلیون سال قبل بر می‌گردد

قدمت جنگل‌های شمال کشور به بیست و پنج تا پنجاه میلیون سال قبل بر می‌گردد، این جنگل‌ها تقریبا" در دنیا بی نظیرند و از نظر ذخایر ژنتیکی و تنوع گیاهی دارای ویژگی‌های منحصربه فردی هستند. با وقوع عصر یخبندان و پیشروی یخ‌های قطبی به قسمت‌های جنوبی، بخش اعظم نیم کره شمالی زمین زیر پوشش یخ و سرما قرار گرفت که بسیاری از گیاهان و گونه‌های درختی و برخی از جانوران در این قسمت‌ها از بین رفتند.

 جنگل‌های هیرکانی بدلیل عدم یخبندان به سبب آب و هوای معتدل پس از عقب نشینی دوران یخبندان محفوظ ماندند. جنگل‌های قدیمی هیرکانی منابع ارزشمندی از تنوع ژنتیکی، تنوع زیستی، محصولات چوبی تجاری و خدمات مختلف زیست محیطی مانند حفاظت خاک، تولید آب و حفظ چرخه مناسب آب، تولید اکسیژن، جذب دی اکسید کربن، تولید محصولات جنگلی، پناهگاه حیات وحش و کنترل فرسایش هستند.

جنگل‌ها میراث گذشتگان برای آیندگان هستند

جنگل‌ها میراث گذشتگان برای آیندگان هستند. حتی در تعیین ثروتمندترین کشور‌ها و بهترین شهر‌ها وجود آنها اصلی‌ترین و ضروری‌ترین امتیاز تلقی می‌شود. نقش و اهمیت جنگل‌ها در توسعه ملی مهم است و برخی از فواید آن شامل مواردی مانند: تولید میوه و محصولات غذایی، تولیدات دارویی و صنعتی نظیر: صمغ، اسانس، رزین، الکل، تولید چوب جهت کاربرد در صنایع، ساختمان سازی، لوازم منزل، صنایع دستی و زینتی، ادوات کشاورزی، وسایل ورزشی، کنترل آب‌های سطحی و تغذیه آب‌های زیر زمینی و ذخیره و نگهداری و تصفیه آب برف و باران و ایجاد چشمه سار‌ها و آبشار‌ها و بالا بردن کیفیت آب، استحکام و تثبیت خاک توسط ریشه و جلوگیری از جابجایی خاک و ایجاد فرسایش خاکی، تسهیل در نفوذ آب در خاک و جلوگیری از هدر روی آب و بروز سیل، جذب گاز کربنیک و تولید اکسیژن (هواسازی), کاهش آلودگی هوا از گردو غبار (پاکسازی هوا)، متصاعد نمودن فیتونسید توسط برگ (ضدعفونی هوا) و ایجاد زیستگاه حیات وحش است. 

اهمیت مصوبه شورای حفظ حقوق بیت‌المال دادگستری گلستان 

اگرچه امکان انجام پژوهشی با مستندات و اعداد و ارقام و داده‌های علمی برای بررسی نتایج ممنوعیت ورود خودرو به پارک جنگلی النگدره، طی یک سال گذشته میسر نشده است ولی به شکل بصری کاملا مشهود است که این اقدام بسیار ارزشمند و قابل تقدیر نتایح شگفت انگیزی در بهبود شرایط خاک، پوشش کف جنگل، درختان، حیات وحش و پرندگان داشته است.

 به وضوح نهال‌ها و تجدید حیات گونه‌های درختی در کف جنگل نسبت به قبل از ممنوعیت ورود خودرو بهبود یافته است. تعداد پرندگانی که در مسیر‌های حرکت دیده می‌شود افزایش یافته است و حتی اعتماد و دوستی پرندگان به شهروندان بهبود یافته است. کاهش آلودگی صوتی در محیط و آرامش پرندگان و حیات وحش نیز از نتایح این طرح است.

پشتوانه کارشناسی و علمی مصوبه 

تصمیم ارزشمند و شجاعانه شورای حفظ حقوق بیت‌المال استان گلستان در ممنوعیت ورود خودرو به النگدره که قطعا از یک پشتوانه کارشناسی علمی برخوردار بوده است و نیز پایبندی دادگستری استان گلستان به اجرای دقیق و کامل مصوبه جای تقدیر دارد. نتایج بهبود شرایط بخش‌های مختلف این بوم سازگان ارزشمند اعم از هوا، آب، پوشش کف جنگل و گونه‌های علفی، درختان و خاک و حیات وحش همگی حاصل این تصمیم ارزشمند و اجرای آن است.

قطعا بدون ورود قوه قضاییه امکان اجرای چنین طرحی آسان نبود

تصویب و اجرای این مصوبه منجر به بهبود شرایط طبیعت النگدره شده است. توسعه و بهره برداری پایدار استفاده‌ای است که مزایای موچود برای نسل‌های آینده هم به یادگار بماند. ما وارث محیط زیست از گذشته نیستیم بلکه امانت دار برای نسل اینده هستیم. حفظ مطلوب این اکوسیستم با ارزش عین صیانت از حقوق عامه مردم است. رضایت مندی اکثریت مردم هم نشان دهنده ماهیت این تصمیم است. قطعا بدون ورود قوه قضاییه امکان اجرای چنین طرحی آسان نبود. همچنان برای حفظ این روال نیاز به پشتیبانی دادگستری استان گلستان خواهد بود.

قطعا تجربه ممنوعیت ورود خودرو به النگدره می‌تواند الگویی برای سایر مناطق حفاظت‌شده کشور باشد و چنین اتفاقی نیز خواهد افتاد. یکی از مشکلات اکوسیستم‌های طبیعی کشور و مناطق امن، ورود خودرو‌ها و حتی در مواردی آفرود‌ها یا بیراهه نورد هاست. آسیب‌های جدی به حاک و پوشش گیاهی و حیات وحش و آرامش زیستگاه‌ها از نتایج ورود خودرو‌ها و آفرودها به این مناطق است.

انتهای پیام/