اقدامات پیشگیرانه وزارت نفت برای مبارزه با قاچاق سوخت در سال ۱۴۰۳؛ از تجهیز نفتکشها به سیستم ردیاب تا انتقال مستقیم سوخت مایع به نیروگاهها
قاچاق سوخت مدتی است به یکی از موضوعات پر بحث در جامعه تبدیل شده است؛ در همین راستا اقدامات مربوط به مبارزه با قاچاق سوخت به ۲ بخش پیشگیرانه و مقابلهای تقسیم میشود که در بخش پیشگیرانه میتوان به «تجهیز نفتکشها به سیستم ردیاب»، «طرح جامع پیمایش» و «انتقال مستقیم سوخت مایع به نیروگاهها» اشاره کرد.
قاچاق سوخت بهدلیل تفاوت قیمت سوخت داخلی با کشورهای همسایه به یکی از معضلات جدی و پیچیده تبدیل شده است.
رفع این معضل به عزم جدی و هماهنگی میان دستگاههای مختلف نیاز دارد و اخیرا نیز قوه قضاییه با تأکید رئیس دستگاه قضا، بهصورت تخصصی و همهجانبه به موضوع ورود کرده است.
در همین راستا حجتالاسلام والمسلمین محسنی اژهای دوشنبه (۲۴ دی) طی سخنانی، دستور داد با موضوع قاچاق سوخت ریشهای، همهجانبه و تخصصی مقابله شود.
به گفته رئیس قوه قضاییه، کشور با مسئله ناترازی انرژی و تبعات آن روبهرو است؛ از سویی دیگر، بحث قاچاق سوخت نیز مطرح است؛ باید اذعان کنیم که در طول این سالها برای مقابله با این امر، توفیق چندانی نداشتهایم؛ اینکه مدام مطرح میشود روزانه ۱۵ الی ۲۰ میلیون لیتر سوخت قاچاق میشود، ناشی از همین مقوله است؛ فلذا قوه قضاییه به موجب وظایف ذاتی خود نسبت به این موضوع متمرکز شده است؛ در همین راستا، به مقامات قضایی استان هرمزگان و چند استان دیگر دستور دادهایم که بهصورت ریشهای، همهجانبه و تخصصی، در موضوع قاچاق سوخت متمرکز شوند.
پس از این دستور طی ماههای اخیر، با اقدامات گسترده در استانهای مختلف کشور، چندین باند قاچاق سوخت منهدم شدند، همچنین شناورهای زیادی از قاچاقچیان توقیف و زیرساختهای قاچاق از جمله خطوط لوله وجادههای اختصاصی شناسایی و جمعآوری شدهاند.
در همین زمینه میزگردی در خبرگزاری میزان با حضور محمدمهدی رحیمی، دادستان شهرستان ری و محمدحسین صفایی، معاون اداره پیشگیری و مقابله با قاچاق سوخت شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی ایران برگزار شد که برخی از اقدامات پیشگیرانه در جهت مقابله با قاچاق سوخت بررسی شد.
میزان: وزارت نفت چه اقداماتی برای مقابله با قاچاق سوخت انجام داده است؟
صفایی: قاچاق سوخت یک مقوله چندجانبه است. ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق، متشکل از دستگاههای متعددی است که در حوزه مبارزه با قاچاق مسئولیت دارند و قوهقضاییه نیز بهعنوان یکی از اعضای این ستاد، در امر مبارزه با قاچاق نقش اساسی برعهده دارد. همانگونه که مقام معظم رهبری «مدظلهالعالی» تأکید کردهاند، «بر همه دستگاههایی که بهنحوی میتوانند در این امر دخیل باشند، واجب است که سهم خود را در این مبارزه ایفا کنند.» این که قوهقضاییه بهصورت جدی این موضوع را رصد و پیگیری میکند و در بحثهای مقابلهای ما را همراهی میکند، واقعاً جای تقدیر و تشکر دارد.
مبارزه با قاچاق سوخت امری چندوجهی است و ما انتظار داریم همه دستگاهها در این حوزه کمک کنند و صرفاً وزارت نفت را متولی مبارزه با قاچاق ندانند. وزارت نفت نیازمند کمک و همکاری سایر دستگاهها در این حوزه است.
وزارت نفت در بحث مبارزه با قاچاق، دو سرفصل اصلی را دنبال میکند: اول، اقدامات پیشگیرانه و دوم، اقدامات مقابلهای. نگاه ما به بحث قاچاق سوخت بیشتر رویکرد پیشگیرانه دارد؛ پیشگیرانه از این جهت که بتوانیم فرآیندها را قبل از انحراف و وقوع قاچاق امن کنیم. یعنی امنیت کارکردی فرآیندها را افزایش دهیم، انحرافات و هرگونه فرآیند نامعقول را اصلاح کنیم تا منجر به قاچاق سوخت نشود.
در اقدامات خود، طرحهای متعددی را در دست پیگیری داریم. این طرحها مبتنی بر تکالیف برنامهای سالانه است که ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز به ما ابلاغ میکند و ما بر اساس آن، برنامههای پیشگیرانه و مقابلهای را برنامهریزی و اجرا میکنیم.
یکی از آسیبهای شناساییشده، انحراف نفتکشها و تعویض فرآورده مخازن آنها بود. اخیراً در طرحی پیشگیرانه، نفتکشها را مکلف به تجهیز به جیپیاس و سیستم ردیاب کردهایم. با این اقدام، فعالیت نفتکشها بهصورت دقیق رصد میشود.
حوزه نفتکشها یکی از موضوعات بسیار مهم برای ما است. بخش اعظم سوخترسانی شرکت ملی پخش از طریق حمل زمینی، حمل ریلی، خط لوله و شناورهای دریایی انجام میشود. گزارشها و آسیبهای زیادی در این حوزه داشتهایم که اخیراً با همکاری قوه قضاییه، محمولههایی در مرکز تهران و استان هرمزگان کشف شده است.
از گذشته، بحث اندازهگیری و ملاک عمل بودن میترها و سیستمهای اندازهگیری بر اساس ابلاغیههای وزارت نفت و شرکتهای بالادستی در دستور کار بوده است. با توجه به اهمیت موضوع، انبارهای نفت را به سیستمهای میترینگ و باسکول مجهز کردهایم و سطح دقت اندازهگیری در انبارها را ارتقا دادهایم.
آسیبهای طرح جامع پیمایش رفع شد
طرح ابلاغی هیئت دولت از سال ۱۳۹۳ با نام «طرح جامع پیمایش» وجود دارد که تخصیص سوخت به ناوگان حملونقل را بر اساس عملکرد و پیمایش بار و مسافر انجام میدهد. ما این طرح ملی را به کمک متولیان در بخش حملونقل اجرا کردهایم.
برابر آمارها بخش عمدهای از سوخت گازوییلی به ناوگان حملونقل تخصیص مییابد. بهعنوان مثال، اگر روزانه ۱۲۰ میلیون لیتر نفتگاز تخصیص دهیم، نیمی از این سهمیه روزانه (حدود ۵۰ درصد) به بخش حملونقل اختصاص مییابد. این بخش حیاتی است و باید نظارت دقیقی بر آن داشته باشیم.
طرح جامع پیمایش، طرحی مبتنی بر عملکرد و پیمایش است که به ناوگان دیزلی سوخت تخصیص میدهد. برخی از آسیبهایی که در این طرح شناسایی کردهایم، با طرحهای تکمیلی نظیر «سوختگیری در مسیر» برطرف شدهاند.
طرح سوختگیری در مسیر به این صورت است که به محض صدور سند حمل برای ناوگان بهصورت برخط، اطلاعات آن به شرکت ملی پخش منتقل میشود و بر اساس آن، مسیر مجازی که نفتکش یا کامیون باید طی کند تا بار را به مقصد برساند، شناسایی میشود. در تمام جایگاههای طول مسیر، امکان سوختگیری فراهم میشود.
اجرای طرحهایی برای مدیریت مصرف سوخت در حوزه حملونقل
در حوزه حملونقل، طرحهای «مدیریت برداشت سوخت» یا همان «طرح منطقهای» را در دستور کار داریم. در طرح منطقهای، برای افزایش پایداری در جایگاهها، میزان سوختی که ناوگان میتواند در طول روز و بازه زمانی برداشت کند، به ازای هر جایگاه مدیریت میشود.
تخصیص کارت هوشمند سوخت ویژه به ناوگان ترانزیت خارجی از دیگر طرحهای حوزه حملونقل است. ناوگان ترانزیت خارجی که در قلمرو کشور ما تردد میکنند، پیش از این فاقد کارت هوشمند سوخت بودند و از جایگاهها با نرخ مصوب سوخت تهیه میکردند.
براساس تکلیف قانونی دولت، در بدو ورود این ناوگان به کشور، سازمان راهداری بر اساس مسافت قابل تردد در ورودی و خروجی کشور، میزان پیمایش این ناوگان را محاسبه میکند و برمبنای جدول قواعد مسافت قابل پیمایش (کیلومتر) به سهمیه سوخت تبدیل میشود. این سهمیه در کارت هوشمند سوخت ویژه این ناوگان شارژ میشود.
مابهالتفاوت قیمت سوخت تا نرخهای بینالمللی از ناوگان خارجی اخذ میشود و ناوگان با این کارت میتواند در جایگاهها سوختگیری کند. به محض این که ناوگان به مرز خروجی کشور برسد، کارت هوشمند سوخت را تحویل سازمان راهداری میدهد و از کشور خارج میشود.
اقدامات پیشگیرانه در بخش غیرحملونقلی
میزان: در بخش غیرحملونقلی چه اقدامات پیشگیرانهای انجام شده است؟
صفایی: نیمی از مصرف سوخت کشور مربوط به بخش نیروگاهی است. بهطور میانگین، روزانه حدود ۳۲ میلیون لیتر نفتگاز و ۲۵ میلیون لیتر نفتکوره در بخش نیروگاهی توزیع میشود. بنابراین، بخش عمده مصرف ما در بخش غیرحملونقلی مربوط به نیروگاهها است.
با انعقاد توافقنامه سهجانبه بین توانیر، ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز و شرکت ملی پخش، مقرر شد نیروگاهها به سیستمهای کنترلی مجهز شوند. بدین صورت که چرخه کنترلی در نیروگاه پیادهسازی شده و دوربین پلاکخوان و باسکول در نیروگاه نصب میشود. به محض ورود نفتکش به نیروگاه، پس از انجام کنترلهای کمی و کیفی، نفتکش روی باسکول میرود و اطلاعات وزنی و پلاک آن در سیستمهای کنترلی ثبت میشود. سپس نفتکش به سمت محل تخلیه نیروگاه میرود و تخلیه بار انجام میشود. پس از تخلیه، نفتکش با پلاک باید دوباره روی باسکول برود و اختلافها بررسی شود. اگر اختلاف بیش از حد مجاز باشد، یعنی نفتکش تخلیه کامل نشده و نیاز به بررسی دارد.
میزان: چه تعداد نیروگاه به خط انتقال فرآورده سوخت مایع متصل هستند؟
صفایی: برخی از نیروگاههای ما امکان اتصال به خط لوله را دارند. حدود ۲۶ نیروگاه به خط انتقال فرآورده سوخت مایع متصل شدهاند و اتصال حدود ۷ نیروگاه دیگر در دست اقدام است.
در حال حاضر، اقداماتی در دستور کار است تا زیرساختها برای انتقال مستقیم فرآورده سوخت مایع بهصورت خط لوله به نیروگاهها فراهم شود. این اقدام در بلند مدت منجر به کاهش هزینه انتقال از طریق سایر روشهای حمل میشود و هم به لحاظ مبارزه با قاچاق، انحرافها را کاهش میدهد.
میزان: چه اقداماتی در بخش غیرحملونقلی غیرنیروگاهی برای مقابله با قاچاق سوخت انجام شده است؟
صفایی: در تعیین الگوهای مصرف، با سازمان بهینهسازی به توافقهایی رسیدهایم. در بخشهای مختلف مصرف، الگوهای استاندارد مصرف را شناسایی کردهایم. به این صورت که سازمانهای متولی، الگوهای متناسب با مصرف بخش مربوطه را پیشنهاد میدهند و طی جلسات کارشناسی، این الگوها نهایی و با تصویب ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق ملاک اقدامات میشوند. در این فرایند میزان استاندارد مصرف هر کاربرد تعیین میشود و براساس الگوها، تخصیص سوخت انجام میشود.
اگر الگوها در تمامی بخشهای مصرف نهایی شود، اختلاف و انحراف به شدت کاهش مییابد و تخصیص سوخت به میزان واقعی انجام میشود. در نتیجه، مصرفکننده واقعی از سوخت مورد نیاز بهرهمند میشود.
در حوزه غیرحملونقلی، سامانهای با عنوان «درخواست فرآورده» داریم که به اختصار «سدف» نامیده میشود. تمامی مصارف غیرحملونقلی برای درخواست فرآورده باید به سدف مراجعه کنند و مشخصات مورد نیاز را ارائه دهند. براساس معیارهای مربوطه، دستگاه متولی باید فعالیت و عملکرد متقاضی را تأیید کند تا شرکت ملی پخش وفق الگوهای استاندارد مصرف، سوخت مورد نیاز را تخصیص دهد.
در بخش گاز مایع، عرضه الکترونیک گاز مایع را در قالب سدف و به استناد کارت بانکی پیادهسازی کردهایم. متقاضی گاز مایع باید در سدف درخواست خود را ثبت کند و با استفاده از کارت بانکی، صرفاً میتواند خرید انجام دهد و گاز مایع تحویل بگیرد. گاز مایع مازاد بر سهمیه نیز به قیمت ۳۰ درصد نرخ صادراتی، با همان روش از طریق سدف و کارت بانکی به متقاضیان عرضه میشود.
تجهیز جایگاههای عرضه سوخت به سیستمهای میترینگ و LG/TG
جایگاههای عرضه سوخت به سیستمهای میترینگ و LG/TG تجهیز شدهاند. در این جایگاهها، اطلاعات LG/TG در سامانه دیسپچینگ شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی تجمیع میشود. در این سامانه، اطلاعات «کمی» انبارهای نفت تجمیع میشود؛ بهطوری که بهصورت روزانه موجودی انبارها، سوختگیریها و توزیع بار انجامشده را رصد میکنیم.
انتهای پیام/
ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخشهای موردنیاز علامتگذاری شدهاند *