قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی + اصلاحات

خبرگزاری میزان - قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی، در چهار فصل به بیان مقررات مربوط به تعزیرات حکومتی خدمات تشخیصی و درمانی، تعزیرات توزیع و فروش دارو و شیرخشک و ملزومات پزشکی، دندانپزشکی و آزمایشگاهی و تعزیرات تولید، توزیع، فروش مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی می‌پردازد.

این قانون ۴۴ ماده دارد و مصوب ۲۳ اسفند سال ۱۳۶۷ در مجمع تشخیص مصلحت نظام است.

قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی

فصل اول - تعزیرات حکومتی خدمات تشخیصی و درمانی

ماده ۱- ایجاد موسسات پزشکی غیر مجاز توسط اشخاص فاقد صلاحیت از نظر تخصصی جرم بوده و متخلف به مجازات‌های زیر محکوم میگردد:

۱ - مرتبهٔ اول- تعطیل موسسه و ضبط کلیهٔ ملزومات موسسه بنفع دولت.

۲ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ دوم- علاوه بر مجازات‌های مرتبهٔ اول، جریمه نقدی به میزان ۰۰۰ /۰۰۰ /۵۰ تا ۰۰۰ /۰۰۰ /۵۰۰ ریال و اعلام نام در جراید.

۳ - مرتبهٔ سوم- علاوه بر مجازات‌های مرتبهٔ دوم، زندان از شش ماه تا یکسال.

ماده ۲ - ایجاد مؤسسهٔ پزشکی توسط افراد متخصص بدون پروانهٔ کار جرم بوده و متخلف به مجازات‌های زیر محکوم میگردد:

۱ - مرتبهٔ اول- تعطیل مؤسسه، توبیخ کتبی و درج در پروندهٔ پزشکی.

۲ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ دوم- علاوه بر مجازات‌های مرتبهٔ اول، جریمهٔ نقدی به میزان ۰۰۰ /۰۰۰ /۵ تا ۰۰۰ /۰۰۰ /۵۰ ریال.

۳ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ سوم- علاوه بر مجازات‌های مرتبهٔ اول، جریمه نقدی به میزان ۰۰۰ /۰۰۰ /۵۰ تا ۰۰۰ /۰۰۰ /۵۰۰ ریال و ضبط اموال موسسه به نفع دولت.

ماده ۳- خودداری بیمارستان‌ها از پذیرش و ارائهٔ خدمات اولیهٔ لازم به بیماران اورژانس جرم محسوب شده و متخلف به مجازات‌های زیر محکوم میگردد:

۱ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ اول- جریمه نقدی از ۰۰۰ /۰۰۰ /۵ تا ۰۰۰ /۰۰۰ /۲۵ ریال، توبیخ کتبی و درج در پروندهٔ پزشکی.

۲ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ دوم- جریمه نقدی ۰۰۰ /۰۰۰ /۲۵ تا ۰۰۰ /۰۰۰ /۵۰ ریال، لغو پروانهٔ مسئول فنی موسسه، توبیخ کتبی و درج در پروندهٔ پزشکی.

۳ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ سوم – جریمهٔ نقدی از مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۵۰ تا ۰۰۰ /۰۰۰ /۲۵۰ ریال، لغو پروانهٔ مسئول فنی موسسه، لغو پروانهٔ تاسیس، توبیخ کتبی و درج در پروندهٔ پزشکی.

ماده ۴- ایجاد و یا ارائهٔ خدمات مازاد بر احتیاج به منظور سودجویی و یا دخل و تصرف در صورتحساب و دریافت اضافه از نرخ‌های اعلام شده از ناحیهٔ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی جرم محسوب شده و متخلف به مجازات‌های زیر محکوم میگردد:

۱ - مرتبهٔ اول- جریمه نقدی به میزان دو برابر اضافه دریافتی از بیماران، توبیخ کتبی و درج در پروندهٔ پزشکی.

۲ - مرتبهٔ دوم- جریمه نقدی به میزان پنج برابر اضافه دریافتی از بیماران، لغو پروانهٔ مسئول فنی، توبیخ کتبی و درج در پروندهٔ پزشکی.

۳ - مرتبهٔ سوم- جریمهٔ نقدی به میزان ده برابر اضافه دریافتی از بیماران، لغو پروانهٔ مسئول فنی، لغو پروانهٔ تاسیس، توبیخ کتبی و درج در پروندهٔ پزشکی.

تبصره - میزان حق العلاج بیماران از طریق وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام خواهد شد.

ماده ۵- بکارگیری کلیهٔ متخصصین و صاحبان حرفه‌های پزشکی و پیراپزشکی که فاقد مجوز قانونی کار، صادره از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باشند، در مؤسسات پزشکی جرم محسوب شده و متخلف به مجازات‌های زیر محکوم میشود:

۱ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ اول- جریمه نقدی به میزان ۰۰۰ /۰۰۰ /۵ تا ۰۰۰ /۰۰۰ /۲۵ ریال، توبیخ کتبی و درج در پروندهٔ پزشکی.

۲ - مرتبهٔ دوم- علاوه بر مجازات‌های مرتبهٔ اول، لغو پروانهٔ مسئول فنی.

۳ - مرتبهٔ سوم – علاوه بر مجازات‌های مرتبهٔ دوم، لغو پروانهٔ تاسیس.

ماده ۶- صاحبان حرفه‌های پزشکی و پیراپزشکی فاقد مجوز‌های قانونی کار مندرج در مادهٔ ۵ که در محل غیر مجاز بکار مشغول شده‌اند به مجازات‌های زیر محکوم خواهند شد:

۱ - مرتبهٔ اول- درج تخلف در پروندهٔ پزشکی و اعزام به محل کار قانونی.

۲ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ دوم- علاوه بر مجازات‌های مرتبهٔ اول، جریمه نقدی به میزان ۰۰۰ /۰۰۰ /۲۵ تا ۰۰۰ /۰۰۰ /۲۵۰ ریال به تناسب.

۳ - مرتبهٔ سوم- علاوه بر مجازات‌های مرتبهٔ دوم، محکومیت به اضافه خدمت در محل کار قانونی حداکثر تا دو برابر مدت قانونی.

ماده ۷- بکارگیری افراد فاقد صلاحیت حرفه‌ای در مؤسسات پزشکی جرم محسوب شده و متخلف به مجازات‌های زیر محکوم خواهد شد:

۱ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ اول- جریمهٔ نقدی به میزان ۰۰۰ /۰۰۰ /۲۵ تا ۰۰۰ /۰۰۰ /۵۰ ریال، توبیخ کتبی و درج در پروندهٔ پزشکی.

۲ - مرتبهٔ دوم- علاوه بر مجازات‌های مرتبهٔ اول، لغو پروانهٔ مسئول فنی.

۳ - مرتبهٔ سوم- علاوه بر مجازات‌های مرتبهٔ دوم لغو پروانهٔ تاسیس.

تبصره - افراد فاقد صلاحیت شاغل نیز به مراجع ذیصلاح قضایی جهت برخورد قانونی معرفی خواهند گردید.

ماده ۸- ترک مؤسسهٔ پزشکی توسط مسئول فنی و پزشک کشیک و سایر کادر‌های تخصصی در ساعت مقرر، تعطیل غیرموجه مطب و یا مؤسسهٔ پزشکی بدون اطلاع سازمان نظام پزشکی و نپذیرفتن درصدی از بیماران بیمه که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعیین می‌نماید، جرم محسوب شده و متخلف به مجازات‌های زیر محکوم میگردد:

۱ - مرتبهٔ اول - توبیخ کتبی و درج در پروندهٔ پزشکی.

۲ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ دوم- علاوه بر مجازات مرتبهٔ اول، جریمهٔ نقدی به میزان ۰۰۰ /۰۰۰ /۵ تا ۰۰۰ /۰۰۰ /۲۵ ریال.

۳ - مرتبهٔ سوم- علاوه بر مجازات‌های مرتبهٔ دوم، لغو پروانهٔ مسئول فنی.

تبصره - در صورت لغو پروانهٔ مسوول فنی و یا لغو پروانهٔ تأسیس در مورد موسسات پزشکی (مشمولین مواد ۳ و ۴ و ۵ و ۷ و ۸) جهت تعیین تکلیف قانونی برای انتخاب مسئول فنی جدید و هیأت مؤسس جدید مراتب به کمیسیون قانونی تشخیص امور پزشکی ارجاع می‌گردد و ضمناً تا تعیین تکلیف نهایی از طریق کمیسیون فوق از طرف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مسئول فنی موقت برای ادارهٔ موسسه منصوب و به کار گماشته خواهد شد.

ماده ۹- چنانچه اعمال خلاف مندرج در مواد ۱ و ۳ و ۴ و ۷ سبب ورود خسارت جانی و مالی به افراد شود، مجازات‌های مندرج، مانع رسیدگی و پیگرد قانونی موسسه و یا افراد متخلف و اعمال مجازات‌های مربوط توسط مراجع ذیصلاح قضایی نخواهد گردید.

ماده ۱۰- چنانچه تخلفات متعددی در واحد‌های موضوع این قانون صورت پذیرد، در هر مورد مجازات‌های مربوط اعمال خواهد شد.

ماده ۱۱- در مورد جرائم موضوع این قانون کمیسیونی مرکب از سرپرست نظام پزشکی مرکز و یا استان بر حسب مورد و مدیرعامل سازمان منطقه‌ای بهداشت و درمان استان و نمایندهٔ وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موضوع را بدواً رسیدگی نموده و در صورت تشخیص وقوع جرم در مورد موسسات دولتی به کمیسیون تعزیرات حکومتی بخش دولتی و در موارد غیردولتی به دادسرای انقلاب اسلامی جهت تعیین مجازات معرفی می‌نماید.

ماده ۱۲- کلیهٔ درآمد‌های حاصل از مجازات‌های این قانون به خزانه واریز میشود و وزارت امور اقتصادی و دارایی موظف است اعتبارات مورد نیاز جهت اجرای این قانون را مطابق تشخیص وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از محل وجوه جرایم در اختیار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قرار دهد.

فصل دوم - تعزیرات توزیع و فروش دارو و شیرخشک و ملزومات پزشکی، دندانپزشکی و آزمایشگاهی

۱- دارو:

ماده ۱۳- دارو باید دارای پروانه ساخت یا مجوز ورود از طرف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باشد و عرضه و فروش داروی فاقد پروانهٔ ساخت یا مجوز ورود از طرف داروخانه جرم محسوب شده و متخلف به مجازات‌های زیر محکوم میگردد:

۱ - مرتبهٔ اول - اخطار کتبی و جمع آوری دارو‌های غیرمجاز.

۲ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ دوم- جریمه نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۷ ریال و انعکاس مراتب در پرونده.

۳ - مرتبهٔ سوم- قطع سهمیهٔ دارویی تا مدت سه ماه.

۴ - مرتبهٔ چهارم- تعطیل داروخانه تا مدت یکسال.

ماده ۱۴- داروخانه باید دارای پروانه تاسیس از طرف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باشد و تخلف از آن جرم محسوب شده و محل مذکور بلافاصله تعطیل می‌گردد.

ماده ۱۵- عرضه و فروش دارو باید با حضور مسئول فنی انجام گیرد و تخلف از آن جرم محسوب شده و محل مذکور بلافاصله تعطیل می‌گردد.

ماده ۱۶- مسئول فنی باید در ساعات مقرر در داروخانه حضور داشته باشد و تخلف از آن جرم محسوب شده و متخلف به مجازات‌های زیر محکوم میگردد:

۱ - مرتبهٔ اول- اخطار کتبی با درج در پرونده.

۲ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ دوم- جریمه نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۷ ریال.

۳ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ سوم- جریمه نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۱۴ ریال.

۴ - مرتبهٔ چهارم- لغو موقت پروانهٔ مسئولیت فنی تا مدت سه ماه.

ماده ۱۷- داروخانه باید دارو را از شبکه‌های توزیع تعیین شده از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (شرکت‌های توزیع کنندهٔ دارو) تهیه و تدارک نماید. عدم رعایت ضوابط این ماده جرم محسوب شده و متخلف به مجازات‌های زیر محکوم میگردد:

۱ - مرتبهٔ اول- اخطار کتبی با درج در پرونده.

۲ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ دوم- جریمهٔ نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۲۵ ریال.

۳ - مرتبهٔ سوم – جریمهٔ نقدی تا مبلغ پانصد هزار ریال و قطع سهمیهٔ دارویی تا مدت سه ماه.

۴ - مرتبهٔ چهارم- تعطیل موقت داروخانه تا مدت یکسال.

تبصره - مبادلهٔ دارو در حد متعارف مصرف یک روز بین داروخانه‌های یک شهر مشمول ضوابط فوق نخواهد بود.

ماده ۱۸- دارو باید در مقابل نسخهٔ پزشک ارائه شود و ارائهٔ آن بدون نسخهٔ پزشک جرم محسوب شده و متخلف به مجازات‌های زیر محکوم میشود:

۱ - مرتبهٔ اول - تذکر کتبی.

۲ - مرتبهٔ دوم - اخطار کتبی با درج در پرونده.

۳ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ سوم- جریمه نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۵۰۰ /۳ ریال.

۴ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ چهارم- جریمه نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۷ ریال.

۵ - مرتبهٔ پنجم- قطع سهمیهٔ دارویی تا مدت یک ماه.

تبصره - لیست اقلامی که ارائهٔ آن‌ها بدون نسخهٔ پزشک مجاز میباشد از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام میگردد.

ماده ۱۹ - دارو باید طبق قیمت رسمی برای مصرف کننده، به متقاضی ارائه شود و قیمت هر قلم از دارو‌های ارائه شده در نسخه درج شود و نسخه نیز به مهر داروخانه ممهور گردد و در مورد نسخ بیمهٔ خدمات درمانی کپی نسخه (نسخه دوم) پس از درج قیمت مهر گردد. تخلف از این ماده جرم محسوب شده و متخلف به مجازات‌های زیر محکوم می‌گردد:

الف (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - گرانفروشی:
۱ - مرتبهٔ اول – جریمهٔ نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۵۰۰ /۳ ریال.
۲ - مرتبهٔ دوم – جریمهٔ نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۳۵ ریال و نصب پارچه به عنوان گرانفروش.
۳ - مرتبهٔ سوم – جریمهٔ نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۶۰ ریال و قطع سهمیهٔ دارویی به مدت یک ماه.
۴ - مرتبهٔ چهارم - تعطیل داروخانه تا مدت یکسال.

ب (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - عدم درج قیمت در نسخ بیماران و ممهور ننمودن آنها:
۱ - مرتبهٔ اول- تذکر کتبی.
۲ - مرتبهٔ دوم- اخطار کتبی.
۳ - مرتبهٔ سوم- جریمه نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۵۰۰ /۳ ریال.
۴ - مرتبهٔ چهارم- جریمه نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۶ ریال.

ماده ۲۰- نگهداری و یا عرضه و یا فروش دارو‌های فاسد و یا تاریخ گذشته که بایستی معدوم شوند، جرم بوده و متخلف به مجازات‌های زیر محکوم می‌شود:

الف (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - عرضه و نگهداری:
۱ - مرتبهٔ اول- تذکر کتبی و جمع آوری دارو‌های فاسد و یا تاریخ گذشته.
۲ - مرتبهٔ دوم- جریمه نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۷ ریال و جمع آوری دارو‌های فاسد و یا تاریخ گذشته.
۳ - مرتبهٔ سوم- قطع سهمیهٔ دارویی تا مدت سه ماه.
۴ - مرتبهٔ چهارم - تعطیل موقت تا شش ماه.

ب (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - فروش:
چنانچه در سایر قوانین مجازات‌های شدیدتری پیش بینی نشده باشد، علاوه بر جبران خسارت وارده به بیمار:
۱ - مرتبهٔ اول- جریمه نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۷ ریال و جمع آوری دارو‌های فاسد و یا تاریخ گذشته.
۲ - مرتبهٔ دوم- جریمه نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۲۵ ریال و قطع سهمیهٔ دارویی تا مدت یک ماه.
۳ - مرتبهٔ سوم- تعطیل داروخانه تا مدت یکسال.

ماده ۲۱- در داروخانه نباید غیر از دارو، لوازم بهداشتی و آرایشی، شیرخشک، غذای کودک و لوازم مصرفی پزشکی مجاز، کالای دیگری به فروش برسد. تخلف از ضوابط این مادهٔ جرم بوده و متخلف به مجازات‌های زیر محکوم می‌شود:

۱ - مرتبهٔ اول- تذکر کتبی.

۲ - مرتبهٔ دوم- اخطار کتبی و درج در پرونده.

۳ - مرتبهٔ سوم- جمع آوری کالا‌های غیرمجاز.

۴ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ چهارم- جریمه نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۷ ریال و ضبط کالا‌های غیرمجاز به نفع دولت.

ماده ۲۲- چنانچه داروخانه لوازم بهداشتی و آرایشی، شیرخشک، غذای کودک و لوازم مصرفی پزشکی مجاز را بیش از قیمت‌های تعیین شده عرضه نماید گرانفروشی محسوب شده و متخلف به مجازات‌های زیر محکوم می‌شود:

الف (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - گرانفروشی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۱ ریال.
۱ - مرتبهٔ اول- جریمه نقدی معادل مبلغ ده هزار ریال.
۲ - مرتبهٔ دوم- جریمه نقدی معادل مبلغ ده هزار ریال و نصب پارچه در محل واحد به عنوان گرانفروش.
۳ - مرتبهٔ سوم- جریمه نقدی معادل مبلغ ده هزار ریال، نصب پارچه در محل واحد و معرفی از رسانه‌های گروهی به عنوان گرانفروش.

ب (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - گرانفروشی از مبلغ بیش از ۰۰۰ /۰۰۰ /۱ ریال:
۱ - مرتبهٔ اول- جریمه نقدی از مبلغ ده هزار ریال تا پنج برابر میزان گرانفروشی.
۲ - مرتبهٔ دوم- جریمه نقدی از مبلغ ده هزار ریال تا پنج برابر میزان گرانفروشی و نصب پارچه در محل واحد به عنوان گرانفروش.
۳ - مرتبهٔ سوم- جریمه نقدی از مبلغ ده هزار ریال تا پنج برابر میزان گرانفروشی، نصب پارچه در محل واحد و معرفی از رسانه‌های گروهی به عنوان گرانفروش.

ج - گرانفروشی از مبلغ بیش از پانصد هزار ریال تا مبلغ پنج میلیون ریال:
مرتبهٔ اول- جریمه نقدی از پنج تا هشت برابر میزان گرانفروشی.
مرتبهٔ دوم- جریمه نقدی از پنج تا هشت برابر میزان گرانفروشی و نصب پارچه در محل واحد به عنوان گرانفروش.
مرتبهٔ سوم- جریمه نقدی از پنج تا هشت برابر میزان گرانفروشی، نصب پارچه در محل واحد و معرفی از رسانه‌های گروهی به عنوان گرانفروش.

د - گرانفروشی بیش از پنج میلیون ریال:
مرتبهٔ اول- جریمه نقدی از هشت تا ده برابر میزان گرانفروشی.
مرتبهٔ دوم- جریمه نقدی از هشت تا ده برابر میزان گرانفروشی و نصب پارچه در محل واحد به عنوان گرانفروش.
مرتبهٔ سوم- جریمه نقدی از هشت تا ده برابر میزان گرانفروشی، نصب پارچه در محل واحد و معرفی از رسانه‌های گروهی به عنوان گرانفروش.

ماده ۲۳- داروخانه موظف است کلیهٔ کالا‌های خریداری شده را مستمراً تا اتمام موجودی عرضه نماید و در صورت خودداری از عرضه به مجازات‌های زیر محکوم میشود:

۱ - مرتبهٔ اول - اخطار کتبی با درج در پرونده و الزام به عرضهٔ کالا‌ها با قیمت تعیین شده.

۲ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ دوم- جریمه نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۲۰ ریال.

۳ - مرتبهٔ سوم- قطع سهمیه تا مدت سه ماه.

۴ - مرتبهٔ چهارم- تعطیل موقت تا یکسال.

ماده ۲۴ - داروخانه موظف است طبق ساعات تعیین شده خدمات مربوطه را ارائه نماید مگر با دلیل موجه و یا با اطلاع کتبی و نظر سازمان منطقه‌ای بهداشت و درمان محل و در غیر این صورت متخلف به مجازات‌های زیر محکوم میشود:

۱ - مرتبهٔ اول- تذکر.

۲ - مرتبهٔ دوم- اخطار کتبی با درج در پرونده.

۳ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ سوم – جریمهٔ نقدی تا ۰۰۰ /۰۰۰ /۱ ریال.

۴ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ چهارم – جریمهٔ نقدی تا ۰۰۰ /۵۰۰ /۱ ریال.

تبصره ۱ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - در صورتی که داروخانه قبل از پایان ساعات تعیین شده از ارائهٔ خدمات داروئی خودداری نماید، مرتبهٔ اول تذکر، مرتبهٔ دوم اخطار کتبی و درج در پرونده، مرتبهٔ سوم جریمهٔ نقدی تا ۰۰۰ /۵۰۰ / ۱ ریال و مرتبهٔ چهارم جریمهٔ نقدی تا ۰۰۰ /۰۰۰ /۲ ریال.

تبصره ۲- داروخانه‌های شبانه روزی در صورت عدم رعایت مفاد این ماده علاوه بر تعزیرات ذکر شده در مرتبهٔ پنجم تا یکسال تعطیل خواهند شد.

ماده ۲۵ - در مناطقی که داروخانه منحصر به فرد باشد و داروخانه بر طبق مواد این قانون تا یکسال به تعطیل موقت تعزیر شود، پروانه تأسیس ازمتخلف سلب و به فرد واجد شرایط دیگری واگذار میگردد و متخلف تا پنج سال حق گرفتن مجدد پروانهٔ تاسیس داروخانه را نخواهد داشت و به هر حال داروخانه نباید تعطیل گردد.

۲- شیرخشک و غذای کودک:

ماده ۲۶- شیرخشک شیرخواران باید دارای مجوز ورود از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بوده و از طریق شبکه‌های توزیع کنندهٔ مورد تایید این وزارت در اختیار داروخانه‌ها قرار گیرد و داروخانه نیز بایستی آن را در ازاء دریافت کوپن معتبر و با قیمت رسمی به متقاضی ارائه نماید (شیرخشک‌های رژیمی صرفاً بایستی با نسخه پزشک و با قیمت رسمی به مصرف کننده عرضه شود.) تخلف از این امور جرم بوده و متخلف به مجازات‌های زیر محکوم میشود:

الف - در صورت عدم عرضهٔ شیرخشک، مجازات‌های مذکور در مادهٔ ۲۳ این قانون.

ب - در صورت گرانفروشی، مجازات‌های مذکور در بند الف مادهٔ ۱۹ این قانون.

ج - در صورت عرضهٔ شیرخشک‌های رژیمی بدون نسخهٔ پزشک مجازات‌های مذکور در مادهٔ ۱۸ این قانون.

د - در صورت تهیه و عرضه و فروش شیرخشک شیرخواران بدون مجوز، مجازات‌های مذکور در مادهٔ ۱۳ این قانون.

۳- لوازم و ملزومات پزشکی و دندانپزشکی و آزمایشگاهی:

ماده ۲۷- لوازم و ملزومات پزشکی و دندانپزشکی و آزمایشگاهی که برای تولید و یا وارد کردن آن‌ها از ارز دولتی استفاده شده باشد باید بر اساس ضوابطی که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعیین می‌نماید، در مقابل ارائهٔ فاکتور و با قیمت رسمی در اختیار متقاضی قرار گیرد و تخلف از این امور جرم بوده و متخلف به مجازات‌های زیر محکوم میشود:

۱ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ اول- اخطار کتبی و یا جریمه نقدی تا ۰۰۰ /۰۰۰ /۱۲ ریال و یا هر دو مجازات.

۲ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ دوم- جریمه نقدی تا ۰۰۰ /۰۰۰ /۶۰ ریال.

۳ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ سوم- جریمه نقدی تا ۰۰۰ /۰۰۰ /۳۰۰ ریال.
در صورت گرانفروشی متخلف به ترتیب مذکور در مادهٔ ۲۲ این قانون مجازات میشود.

تبصره (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - شرکت‌های توزیع کنندهٔ اقلام مذکور در صورتی که در تخلف از ضوابط فوق با تولیدکننده و یا وارد کننده مشارکت و یا معاونت داشته باشند متخلف محسوب و به مجازات‌های زیر محکوم خواهند شد:
مرتبهٔ اول- اخطار کتبی و ضبط کالا به نفع دولت و پرداخت بهای آن به قیمت رسمی به شرکت مذکور.
مرتبهٔ دوم- ضبط کالا به نفع دولت.
مرتبهٔ سوم- جریمه نقدی تا ۰۰۰ /۰۰۰ /۷۰ ریال و ضبط کالا به نفع دولت.

۴ - شرکت‌های توزیع کنندهٔ دارو، شیرخشک و ملزومات پزشکی، دندانپزشکی و آزمایشگاهی:

ماده ۲۸- اینگونه شرکت‌ها موظف هستند کالا‌های موضوع این قانون را در صورتی که با ارز دولتی تولید و یا وارد شده باشند، منحصراً از شرکت‌های تولیدی و یا وارداتی مجاز دریافت نمایند، تخلف از این امر جرم بوده و متخلف به مجازات‌های زیر محکوم میشود:

۱ - مرتبهٔ اول- اخطار کتبی و ضبط کالا به نفع دولت و پرداخت بهای آن به قیمت رسمی.

۲ - مرتبهٔ دوم- ضبط کالا به نفع دولت.

۳ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ سوم – جریمهٔ نقدی تا ۰۰۰ /۰۰۰ /۷۰ ریال و ضبط کالا بنفع دولت.

ماده ۲۹- شرکت‌های توزیعی موظف هستند اقلام توزیعی خود را بر طبق ضوابط اعلام شده در اختیار واحد‌های مجاز و یا متقاضیان قرار دهند. تخلف از ضوابط این ماده جرم بوده و متخلف به مجازات‌های زیر محکوم میشود:

۱ - مرتبهٔ اول- اخطار کتبی.

۲ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ دوم – جریمهٔ نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۶۰ ریال.

۳ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ سوم – جریمهٔ نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۲۰۰ ریال.

ماده ۳۰- شرکت‌های توزیعی موظفند با ارائهٔ فاکتور و به قیمت رسمی کالا را تحویل نمایند. تخلف از این ماده جرم بوده و در صورت گرانفروشی، متخلف به ترتیب مذکور در مادهٔ ۲۲ این قانون مجازات میشود و در غیر اینصورت:

۱ - مرتبهٔ اول- اخطار کتبی.

۲ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ دوم- جریمه نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۷ ریال.

۳ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ سوم- جریمه نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۱۰ ریال.

فصل سوم - تعزیرات تولید، توزیع، فروش مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی

ماده ۳۱- تولید مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی که با علامت و بسته بندی مشخص بصورت بازرگانی عرضه می‌گردد طبق فهرست مادهٔ ۱ آئیننامهٔ اجرایی مادهٔ ۸ و ۹ قانون مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی منوط به اخذ پروانهٔ ساخت از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی میباشد و تخلف از آن جرم بوده و متخلف به مجازات‌های زیر محکوم میشود:

۱ - مرتبهٔ اول- تعطیل واحد تولیدی غیر مجاز بلافاصله و ضبط کالای تولیدی به نفع دولت.

۲ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ دوم- علاوه بر مجازات‌های مرتبهٔ اول، جریمه نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۵۰۰ ریال با توجه به حجم تولید غیرمجاز.

۳ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ سوم- علاوه بر مجازات‌های مرتبهٔ دوم، ضبط لوازم تولیدی به نفع دولت.
چنانچه واحد تولیدی مجاز بدون کسب پروانهٔ ساخت اقدام به تولید کالای نماید:
مرتبهٔ اول- تعطیل خط تولید و ضبط کالای تولیدی به نفع دولت.
مرتبهٔ دوم- علاوه بر مجازات‌های مرتبهٔ اول، جریمهٔ نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۵۰ ریال با توجه به حجم تولید.
مرتبهٔ سوم- علاوه بر مجازات‌های مرتبهٔ دوم تعطیل واحد تولیدی تا مدت شش ماه.

ماده ۳۲- تولید مواد غذایی، آرایشی و بهداشتی باید با حضور مسئول فنی انجام گیرد، در صورت تخلف:

۱ - مرتبهٔ اول- تعطیل تولید تا حضور مسئول فنی و اخطار کتبی با درج در پرونده.

۲ - مرتبهٔ دوم- علاوه بر مجازات‌های مرتبهٔ اول، ضبط کالای تولیدی به نفع دولت.

۳ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ سوم- علاوه بر مجازات‌های مرتبهٔ دوم، جریمهٔ نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۷۰ ریال.

۴ - مرتبهٔ چهارم- تعطیل واحد تولیدی تا یکسال.

ماده ۳۳- حضور مسئول فنی در کلیهٔ مراحل تولید الزامی بوده و مسئول فنی باید نظارت دائم در امر تولید داشته باشد. تخلف از این امر جرم بوده و متخلف به مجازات‌های زیر محکوم میشود:

۱ - مرتبهٔ اول - اخطار کتبی و درج در پروندهٔ مسوول فنی.

۲ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ دوم- علاوه بر مجازات‌های مرتبهٔ اول، جریمه نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۵ ریال.

۳ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ سوم- جریمه نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۲۰ ریال.

۴ - مرتبهٔ چهارم- تعلیق پروانهٔ مسئول فنی تا شش ماه.

ماده ۳۴- کلیهٔ تولیدکنندگان موظفند برچسب اطلاعاتی بر روی کلیهٔ محصولات و فرآورده‌های تولیدی خود الصاق نمایند و شمارهٔ پروانه ساخت و مهلت اعتبار مصرف (تاریخ مصرف) را نیز روی محصولات، حسب مورد، درج نمایند. تخلف از این امر جرم بوده و متخلف به مجازات‌های زیر محکوم میشود:

۱ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ اول - اخطار و جریمهٔ نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۱۰ ریال.

۲ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ دوم- جریمهٔ نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۲۰ ریال.

۳ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ سوم- جریمهٔ نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۵۰ ریال.

ماده ۳۵ - تولیدکنندگان مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی ملزم به رعایت فرمول تأیید شده در پروانهٔ ساخت میباشند.
تخلف از مفاد این ماده در صورتی که عدم رعایت فرمول ساخت بر اساس کاهش مصرف مواد متشکلهٔ آن باشد، از مصادیق کم فروشی و یا گرانفروشی محسوب گردیده و متخلف به مجازات‌های زیر محکوم میشود:

الف (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - گرانفروشی تا مبلغ ۰۰۰ /۷۰۰ ریال:
مرتبهٔ اول – جریمهٔ نقدی تا مبلغ ده هزار ریال.
مرتبهٔ دوم – جریمهٔ نقدی تا مبلغ ده هزار ریال و نصب پارچه در محل واحد بعنوان گرانفروش.
مرتبهٔ سوم – جریمهٔ نقدی تا مبلغ ده هزار ریال، نصب پارچه در محل واحد و معرفی از رسانه‌های گروهی به عنوان گرانفروش.

ب (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - گرانفروشی از مبلغ بیش از دو هزار ریال تا مبلغ ۰۰۰ /۷۰۰ ریال:
مرتبهٔ اول – جریمهٔ نقدی از مبلغ ده هزار ریال تا پنج برابر میزان گرانفروشی.
مرتبهٔ دوم – جریمهٔ نقدی از مبلغ ده هزار ریال تا پنج برابر میزان گرانفروشی و نصب پارچه در محل واحد بعنوان گرانفروش.
مرتبهٔ سوم- جریمه نقدی از مبلغ ده هزار ریال تا پنج برابر میزان گرانفروشی، نصب پارچه در محل واحد و معرفی از رسانه‌های گروهی به عنوان گرانفروش.

ج - گرانفروشی از مبلغ بیش از پانصد هزار ریال تا مبلغ پنج میلیون ریال:
مرتبهٔ اول – جریمهٔ نقدی از پنج تا هشت برابر میزان گرانفروشی.
مرتبهٔ دوم – جریمهٔ نقدی از پنج تا هشت برابر میزان گرانفروشی و نصب پارچه در محل واحد بعنوان گرانفروش.
مرتبهٔ سوم – جریمهٔ نقدی از پنج تا هشت برابر میزان گرانفروشی، نصب پارچه در محل واحد و معرفی از رسانه‌های گروهی به عنوان گرانفروش.

د (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - گرانفروشی بیش از ۰۰۰ /۰۰۰ /۲۰۰ ریال:
مرتبهٔ اول – جریمهٔ نقدی از هشت تا ده برابر میزان گرانفروشی.
مرتبهٔ دوم – جریمهٔ نقدی از هشت تا ده برابر میزان گرانفروشی و نصب پارچه در محل واحد بعنوان گرانفروش.
مرتبهٔ سوم – جریمهٔ نقدی از هشت تا ده برابر میزان گرانفروشی، نصب پارچه در محل واحد و معرفی از رسانه‌های گروهی به عنوان گرانفروش.
در صورتی که مواد اولیهٔ بکار رفته در فرمول ساخت، از مواد غیرمجاز و یا سمی باشد، متخلف به مجازات‌های زیر محکوم میشود:
مرتبهٔ اول- ضبط کالای تولیدی و در صورت سمی و یا زیان آور بودن، معدوم نمودن کالا.
مرتبهٔ دوم- علاوه بر مجازات‌های مرتبهٔ اول، جریمهٔ نقدی تا پنج میلیون ریال.
مرتبهٔ سوم- علاوه بر مجازات‌های مرتبهٔ دوم، تعطیل واحد تولیدی تا یکسال.

ماده ۳۶- شرکت‌های پخش، فروشگاهها، سوپرمارکتها، تعاونی‌ها و سایر اماکن که حق فروش یا توزیع کالای خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی را دارند مجاز به عرضه و فروش آن دسته از کالا‌های مشتمل قانون مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی می‌باشند که دارای پروانهٔ ساخت معتبر و یا مجوز ورود از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باشند. تخلف از این امر جرم بوده و متخلف به مجازات‌های زیر محکوم می‌شود:

الف (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - شرکت‌های پخش و تعاونی‌های بزرگ:
مرتبهٔ اول- اخطار و ضبط کالا بنفع دولت.
مرتبهٔ دوم - علاوه بر مجازات‌های مرتبهٔ اول- جریمه نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۵۰ ریال با توجه به حجم کالا.
مرتبهٔ سوم- علاوه بر مجازات‌های مرتبهٔ دوم، محکومیت مدیرعامل شرکت به زندان از یک تا شش ماه.

ب (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - فروشگاه‌ها و سوپر مارکت‌ها و سایر اماکن:
مرتبهٔ اول - اخطار و ضبط کالا به نفع دولت.
مرتبهٔ دوم- علاوه بر مجازات‌های مرتبهٔ اول، جریمهٔ نقدی تا ۰۰۰ /۰۰۰ /۷ ریال.
مرتبهٔ سوم- علاوه بر مجازات‌های مرتبهٔ اول، جریمه نقدی تا ۰۰۰ /۰۰۰ /۲۰ ریال.
در صورت تکرار - تعطیل واحد از یک تا شش ماه.

ماده ۳۷- فروشگاهها، سوپر مارکتها، تعاونی‌ها و سایر اماکن باید از عرضه و تحویل کالای غیر بهداشتی خودداری نمایند. عرضه و تحویل کالا با علم به غیربهداشتی بودن آن تخلف محسوب شده و متخلف به مجازات‌های زیر محکوم میشود:

۱ - مرتبهٔ اول- اخطار کتبی و ضبط کالا به نفع دولت.

۲ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ دوم- علاوه بر مجازات‌های مرتبهٔ اول، جریمه نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۵۰ ریال به تناسب حجم کالا.

۳ - مرتبهٔ سوم- علاوه بر مجازات‌های مرتبهٔ دوم، تعطیل واحد از یک تا شش ماه.

ماده ۳۸- سازمان‌ها و شرکت‌های واردکننده و تولیدکنندهٔ مواد اولیهٔ غذایی، آرایشی و بهداشتی در صورتی می‌توانند کالای خود را به تولیدکنندگان موضوع مادهٔ ۳۱ این قانون عرضه نمایند که واحد‌های مذکور دارای مجوز و یا پروانهٔ ساخت معتبر از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باشند و متخلفین از مفاد این ماده به مجازات‌های زیر محکوم می‌شوند:

الف (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - واردکنندگان:
مرتبهٔ اول- اخطار و جریمه نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۵۰ ریال.
مرتبهٔ دوم- جریمه نقدی از ۰۰۰ /۰۰۰ /۵۰ تا ۰۰۰ /۰۰۰ /۵۰۰ ریال.
مرتبهٔ سوم- جریمه نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۵۰۰ ریال و لغو کارت بازرگانی بمدت یکسال.

ب (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - تولیدکنندگان
مرتبهٔ اول- اخطار و جریمه نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۵۰ ریال.
مرتبهٔ دوم- جریمه نقدی از ۰۰۰ /۰۰۰ /۵۰ تا ۰۰۰ /۰۰۰ /۲۰۰ ریال.
مرتبهٔ سوم- جریمه نقدی تا ۰۰۰ /۰۰۰ /۵۰۰ ریال.

ماده ۳۹- متصدیان و مسئولین کارخانجات و کارگاه‌ها و مراکز تهیه و توزیع مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی، بهداشتی، اماکن عمومی، مراکز بهداشتی درمانی، مراکز آموزشی و پرورشی، محل‌های نگهداری و پرورش دام و طیور و کشتارگاه‌ها ملزم به رعایت ضوابط و مقررات بهداشت محیطی در محل فعالیت خود می‌باشند. متخلفین از مفاد این ماده به ازای هر مورد نقص بهداشتی، به مجازات‌های زیر محکوم می‌شوند:

۱ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ اول- جریمه نقدی از مبلغ ۰۰۰ /۷۰ تا ۰۰۰ /۰۰۰ /۳ ریال.

۲ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ دوم- جریمه نقدی از مبلغ ۰۰۰ /۱۵۰ تا ۰۰۰ /۰۰۰ /۵ ریال.

۳ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ سوم- جریمه نقدی از مبلغ ۰۰۰ /۲۰۰ تا ۰۰۰ /۰۰۰ /۱۰ ریال.

۴ - مرتبهٔ چهارم- علاوه بر مجازات مرتبهٔ سوم، زندان از یک تا شش ماه.

تبصره- در صورت عدم رفع نقایص بهداشتی در پایان مهلت مقرر، یا لغو پروانهٔ کسب متصدی و یا مسئولین، محل تعطیل خواهد شد و ادامهٔ کار منوط به اخذ پروانهٔ جدید و رفع نقص می‌باشد.

ماده ۴۰- در کلیهٔ مراحل مربوط به مواد این قانون در صورتی که تخلف در بخش غیر خصوصی انجام گرفته باشد، حسب مورد مقام مجاز دستوردهنده و یا مباشر و یا هر دو متخلف محسوب و به مجازات‌های زیر محکوم می‌گردند:

۱ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ اول- اخطار کتبی و جریمه نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۵۰ ریال.

۲ (اصلاحی ۰۸ˏ۱۱ˏ۱۳۹۹) - مرتبهٔ دوم- جریمه نقدی تا مبلغ ۰۰۰ /۰۰۰ /۲۵۰ ریال.

۳ - مرتبهٔ سوم- تعلیق از خدمت بمدت سه تا شش ماه.

۴ - مرتبهٔ چهارم - زندان از یک تا شش ماه.

فصل چهارم - سایر مقررات:

ماده ۴۱- گزارش تخلفات مندرج در این قانون به وسیلهٔ ناظرین و بازرسین ویژه‌ای که توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و یا مدیران عامل سازمان‌های منطقه‌ای بهداشت، درمان تعیین می‌شوند، تهیه می‌گردد.

ماده ۴۲- کلیهٔ گزارشات تخلفات مندرج در این قانون باید به تایید ناظرین و بازرسین ویژه برسد.

ماده ۴۳- وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است بطور منظم اسامی کالا‌های مجاز و غیرمجاز (خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی) را جهت اطلاع عموم بنحو مقتضی اعلام نماید.

ماده ۴۴- اعمال تعزیرات حکومتی موضوع این قانون مانع اجرای مجازات‌های قانونی دیگر نخواهد بود.

در جلسهٔ مورخ ۲۳ /۱۲ /۱۳۶۷ مجمع تشخیص مصلحت به تصویب رسید.

‌قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب

قانون اساسی +متن کامل قوانین و اصول

قانون مجازات اسلامی + متن کامل قوانین

آیین دادرسی کیفری + متن قانون

قانون مدنی + متن و اصلاحات

انتهای پیام/