خبرگزاری میزان – 26 ژوئن، روز جهانی حمایت از قربانیان شکنجه نام گرفته است؛ این در حالیست که شکنجه به عنوان یکی از وجوه عمده نقض حقوق بشر در سراسر جهان به ویژه در کشورهای غربی مدعی حقوق بشر همچنان وجود دارد و قربانی میگیرد.
26 ژوئن از سال 1998 تاکنون هر سال در سراسر جهان به عنوان روز جهانی حمایت از قربانیان شکنجه گرامی داشته میشود؛ دلیل نامگذاری این روز به دو رویداد تاریخی بازمیگردد:
نخست، 26 ژوئن 1945 که روز امضای منشور سازمان ملل در بحبوحه جنگ جهانی دوم به عنوان نخستین سند بین المللی که اعضای سازمان ملل را ملزم به احترام و ترویج حقوق بشر کرد،
دو، 26 ژوئن سال 1987 زمانی که کنوانسیون سازمان ملل علیه شکنجه و دیگر رفتارها و مجازاتهای ظالمانه، غیرانسانی و تحقیرآمیز به اجرا درآمد.
مجمع عمومی سازمان ملل در دسامبر 1997 قطعنامه نامگذاری 26 ژوئن به عنوان روز جهانی حمایت از قربانیان شکنجه را تصویب کرد.
هدف از نامگذاری 26 ژوئن به عنوان روز جهانی حمایت از قربانیان شکنجه این بود که به این دسته از قربانیان فرصت رساندن صدای خود درباره جنایاتی که بر آنها رفته است، داده شود.
سازمان ملل شکنجه را اینگونه تعریف میکند «هر عملی که به وسیله آن درد یا رنج شدید، خواه جسمی یا روحی، عمداً بر شخص تحمیل شود.»
اکثریت قریب به اتفاق کشورهای جهان، کنوانسیون منع شکنجه و دیگر رفتارها یا مجازاتهای ظالمانه، غیرانسانی یا تحقیرآمیز را از زمانی که برای نخستین بار توسط مجمع عمومی سازمان ملل در دسامبر 1984 تصویب شد، تصویب کرده اند.
با تصویب کنوانسیون مذکور، دولت نامبرده میپذیرد که شکنجه همیشه مطلقاً ممنوع است و هرگز موجه نیست؛ با وجود تکنیکهای شکنجه جسمی و روانی شامل ضرب و شتم، برق گرفتگی و شکنجه جنسی از جمله تجاوز به عنف و همچنین محرومیت از خواب، تهدید اعضای خانواده و اعدامهای ساختگی در برخی از کشورها همچنان اجرا میشوند.
شکنجه در چه کشورهایی گزارش شده است؟
اگرچه شکنجه براساس قوانین بین المللی کاملا ممنوع است اما شماری از کشورهای جهان که نام کشورهای مدعی حفظ و رعایت حقوق بشر نیز در آن به چشم میخورد، استفاده میشود.
به گزارش « freedomfromtorture»، کشورهایی که شکنجه در آنها علیه زندانیان به وفور رخ میدهد، عبارتند از: سریلانکا، افغانستان، اریتره، جمهوری دموکراتیک کنگو، سودان، اتیوپی، عراق، ترکیه، مصر و کامرون.
اما آن چه جالب است استفاده از شکنجه در کشورهای مدعی حقوق بشر مانند آمریکا و انگلیس است.
اعتراف انگلیس به صدور مجوز شکنجه
انگلیس در سالهای اخیر در حالی به اصطلاح از ارزشهای حقوق بشری حمایت میکند که در زندانهای خود درگیر استفاده از شکنجه بوده است.
در عین حال، در سال 2018، گزارشی دولتی در انگلیس منتشر شد که نشان میداد این کشور پس از حادثه 11 سپتامبر در آمریکا، اجازه تحویل، ربودن و شکنجه افراد متهم به تروریسم را داده است.
اگرچه گزارش مذکور شروع خوبی برای افشاگری در این رابطه بود، اما هنوز از میزان کامل سوء استفادهها و نحوه دخالت سیاستمداران در زمینه شکنجه زندانیان اطلاعاتی وجود ندارد.
در می 2019، کمیته سازمان ملل علیه شکنجه بر لزوم اجرای وعده نخست وزیر سابق «دیوید کامرون» برای انجام تحقیقات مستقل و تحت رهبری قاضی در مورد این موضوع توسط دولت انگلیس تاکید کرد.
با وجود این، در جولای 2019، دولت «ترزا می» به طرز تکان دهنده ای تلاش کرد تا تلاشها برای پایان دادن به همدستی انگلیس در شکنجه برای همیشه را متوقف کند.
آمریکا؛ پیشتاز در طراحی و اجرای تکنیکهای غیرانسانی شکنجه
آمریکا از بزرگ ترین کشورهای استفاده کننده از شکنجه است؛ شکنجههایی که آمریکا در زندانهای خود در این کشور یا در زندانهایش در دیگر کشورها استفاده میکند، تکنیکهای غیرانسانی هستند که به اصطلاح تکنیکهای بازجویی پیشرفته نامیده میشوند.
شکنجه و آزار زندانیان در زندانهای آمریکا برخلاف معاهدات، کنوانسیونها و اعلامیههای بینالمللی رفتار با زندانیان در حال اجرا شدن است.
«خودنگاره هایی که ابوزبیده از تکنیکهای شکنجه در زندان گوانتامو بر دیوارهای این زندان رسم کرده است.»
«نیویورک تایمز» در گزارشی که درباره شیوههای شکنجه «سیا» تهیه کرد، پس از اشاره به تکنیکهای شکنجه مورد استفاده علیه زندانیان در زندان «گوانتانامو» آورده است که این تکنیکها قبلا در آگوست 2002 در سایت سیاه تایلند مورد استفاده قرار گرفته بودند.
تکنیکهای مورد اشاره با خودنگارههای «ابو زبیده»، نخستین فرد تحت برنامه بازجویی مورد تایید دولت «جورج بوش»، رئیس جمهور اسبق آمریکا، آشکار شدند؛ «ابوزبیده» 83 بار در طول محکومیت 4 ساله خود شکنجه شد.
وی همچنین نخستین زندانی بود که روش حبس در یک جعبه کوچک و چرخش مرگبار دائمی رویش اجرا شد؛ هرچند بعدها مشخص شد که وی عضو «القاعده» نبود و هرگز به هیچ جرمی متهم نشد!
تکنیکهای مذکور که پس از مشورت با روانشناسان طراحی شده اند، شامل خشونت، انزوا و محرومیت از خواب برای بیش بودند که توسط محافظان و افسران پزشکی مخفیانه اجرا میشوند.
«خودنگاره هایی که ابوزبیده از تکنیکهای شکنجه در زندان گوانتامو بر دیوارهای این زندان رسم کرده است.»
«واتر بوردینگ»، از جمله شیوههای شکنجه ای که کمیته اطلاعات سنا آن را بسیار وحشیانه خواند، «موقعیتهای استرس زا»، «غل و زنجیرهای کوتاه»، «کوبیدن سر به دیوار» با هدف تحریک گوش درونی زندانی که بسیار دردناک است، «حبس در جعبه بزرگ»، «حبس در جعبه کوچک» و «محرومیت از خواب»، از جمله روشهای شکنجه ای هستند که آمریکا از آنها در برخورد با زندانیان استفاده میکند.
به گزارش « afsc»، تاکنون گزارشهای متعددی از شکنجه و آزار زندانیان از جمله شکنجه بدون لمس، شکنجه شیمیایی و شکنجه فیزیکی در زندانهای آمریکا منتشر شده است که نشان دهنده شرایط و رفتار غیرانسانی با زندانیان است.
براساس گزارش « hrw»، آمریکا پس از حادثه 11 سپتامبر 2001 بیش از 20 سال به بازداشت مخفیانه و شکنجه زندانیان مشغول بوده است.
بررسی پروژه هزینههای جنگ در موسسه «واتسون» دانشگاه «براون» و دیدهبان حقوق بشر نشان میدهد که چگونه شکنجههای آمریکا، حقوق قربانیان و مظنونان را پایمال و باری برای مالیات دهندگان آمریکایی ایجاد کرده است؛ ضمن این که به تلاشهای ضد تروریسم در سراسر جهان آسیب میرساند و در نهایت حقوق جهانی بشر را به خطر میاندازند.
مدیر بخش درگیری و بحران دیده بان حقوق بشر میگوید «گوانتانامو در سراسر جهان یکی از ماندگارترین نمادهای بی عدالتی، سوءاستفاده و بی اعتنایی به حاکمیت قانون است؛ آمریکا تاکنون هیچ کس را به دلیل ایجاد سیستمی از سایتهای سیاه در سراسر جهان برای شکنجه زندانیان مسئول ندانسته است.»
باید توجه داشت که آمریکا سایتهای سیاه متعددی در نقاط مختلف جهان مانند عراق، افغانستان، تایلند، کوبا، کشورهای اروپایی،... دارد که گزارشی از شکنجه زندانیان در آنها منتشر نمی شود.
در یک مورد و براساس گفتههای یک مقام ارشد سابق حقوق بشری، «سیا» زندانی مخفی برای شکنجه مظنونان 11 سپتامبر در لهستان داشته است.
به گفته این مقام حقوق بشری، سایتهای سیاه مخفی آمریکا در اروپا از طریق پروازهای امنیتی مخفیانه یا هم در ارتباط هستند.
«لیتوانی» از جمله کشورهای عضو شبکه تار عنکبوتی سایتهای سیاه مخفی آمریکاست که مانند لهستان نامش افشا شده است.
«خودنگاره هایی که ابوزبیده از تکنیکهای شکنجه در زندان گوانتامو بر دیوارهای این زندان رسم کرده است.»
شکنجه در کشورهای اروپایی
به گزارش « coe»، در جریان دیدار وزرای شورای اروپا در آوریل 2022، رئیس کمیته پیشگیری از شکنجه (CPT) گزارش کلی فعالیتهای سال 2021 را ارائه کرد.
در این گزارش کمیته پیشگیری از شکنجه از کشورهای اروپایی با ازدحام بیش از حد زندانها خواست با تعیین حداکثر ظرفیت هر زندان، از حبس شمار بالای زندانیان در یک زندان که معادل شکنجه است، خودداری کنند.
«خودنگاره هایی که ابوزبیده از تکنیکهای شکنجه در زندان گوانتامو بر دیوارهای این زندان رسم کرده است.»
گزارش مذکور تاکید دارد «ازدحام بیش از حد جمعیت در زندانها هر گونه تلاش برای ممنوعیت شکنجه و دیگر اشکال بدرفتاری را تضعیف میکند؛ زیرا می تواند منجر به نقض حقوق بشر شود.»
