عفو معیاری تحقق شفافیت در عدالت کیفری است

رسول کوهپایه زاده وکیل دادگستری در خصوص عفو مقام معظم رهبری به مناسبت ولادت پیامبر اکرم صلوات الله علیه و امام جعفر صادق علیه السلام که به ابتکار و پیشنهاد قوه قضاییه انجام شد در گفت‌و‌گو با میزان گفت: این عفو در واقع گام مهمی در راستای تحقق اصول انسانی و اسلامی در نظام جمهوری اسلامی ایران مندرج در قانون اساسی قوانین و مقررات موضوع رویه حکمرانی اسلامی به شمار می‌رود و علاوه بر جنبه‌های معنوی و اجتماعی ابعاد حقوقی و قانونی قابل توجهی دارد.

ابتکار در عفو اخیر

وی ادامه داد: ابتکار و نوآوری که از سوی رئیس قوه قضاییه در خصوص عفو پیشنهادی قابل توجه بوده این است که بر خلاف عفو‌های سنتی پیشین که عمدتاً مبتنی بر تعیین اسامی افراد یا فهرست‌های موردی بود عفو اخیر یک عفو معیاری با تعیین ضوابط شرایط و معیار‌های مشخص برای شمول افراد محسوب می‌شود که این امر گام مهمی در جهت عدالت کیفری و کاهش سلیقه‌ای گری در این خصوص به حساب می‌آید.

شفافیت و عدالت در عفو معیاری

کوهپایه زاده گفت: اساساً زمانی که عفو به صورت معیاری اعمال می‌شود شفافیت و عدالت بیشتری نسبت به‌عفو‌های سنتی ایجاد می‌کند و زمینه تبعیض و اعمال سلیقه رو کاهش میدهد در عفو اخیر هم یه سری معیار‌هایی ملاک و مد نظر قرار گرفته از جمله نوع جرم و شدت آن جرایم سبک و غیر خشونت آمیز مشمول این عفو بودند، اما جرایم علیه جان افراد ،امنیت ملی، فساد کلان اقتصادی مستثنا شدند معیار دیگر رفتار و اصلاح محکومان است رفتار مثبت و پشیمانی واقعی زندانیان و در امور امنیتی در واقع نحوه رفتار و عملکرد و موضع‌گیری محکومان در جنگ ۱۲ روزه اخیر به عنوان یک معیار تلقی شده از جمله این معیار‌ها شرایط فردی است، به عنوان مثال وضعیت سنی پزشکی دارا بودن بیماری‌های صعب‌العلاج و مدت زمان سپری شده از محکومیت هم از جمله ملاک‌ها و معیار‌ها در نظر گرفته شده است.

ابعاد اجتماعی و اقتصادی

وی افزود: عفو اخیر از یک سو دارای ابعاد حقوقی و قانونی است و از سوی دیگر حامل پیام‌های اجتماعی اقتصادی سیاسی و امنیتی است که در شرایط کنونی پیام‌ها و آثار مثبت و ارزنده‌ای رو به دنبال دارد در خصوص زمینه اقتصادی با توجه به شرایط خاص اقتصادی کشور و وضعیت اغلب خانواده‌های زندانیان که در معرض آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی قرار دارند در چنین شرایطی عفو حاضر نماد رحمت و گذشت حاکمیت است و می‌تواند با کاهش فشار روانی و ایجاد حس امید در خانواده‌ها انسجام اجتماعی و وحدت ملی را تقویت کند علاوه بر این عفو در واقع فرصتی‌ست برای بازپروری و اصلاح رفتار محکومان زندانیان که می‌بینند رفتار مثبت انطباق با قوانین و پشیمانی واقعی می‌تواند منجر به کاهش مجازات شود علاوه بر اثر فردی به نظم عمومی و بازگرداندن افراد به جامعه از منظر اجتماعی نیز کمک شایانی می‌کند، از بعد اقتصادی هم نگهداری زندانیان به ویژه در شرایط اقتصادی کنونی هزینه‌های قابل توجهی را به دولت تحمیل می‌کند و کاهش جمعیت زندان‌ها و تخفیف مجازات قطعاً موجب صرفه جویی منابع مالی و افزایش کارایی نظام قضایی می‌شود تا دستگاه قضایی تمرکز خودش رو بر پرونده‌های جدی‌تر و پیچیده‌تر و مجرمین خطرناک‌تر قرار دهد.

ابعاد سیاسی

این وکیل دادگستری گفت: از بعد سیاسی عفو رهبر فرزانه انقلاب همواره پیام انسجام مشروعیت و اخلاق مداری نظام رو تقویت می‌کند در واقع این اقدام نشانه‌ای از حکمرانی مبتنی بر عدالت و رحمت است که می‌تواند به کاهش تنش‌های اجتماعی و سیاسی کمک کند به خصوص در شرایطی که ایران عزیز با مسائل تنش‌زای بین المللی و منطقه‌ای مواجه است این اقدام پیامی روشن از تعامل انسانی و عدالت همراه با رحمت است در واقع یک ابزار نرم قدرت که نشان می‌دهد دولت اسلامی در کنار حفظ امنیت و عدالت به بعد انسانی و اخلاقی جامعه هم توجه لازم رو دارد و این امر در جلب اعتماد عمومی و کاهش انتقادات اجتماعی نقش قابل توجهی دارد.

ابعاد امنیتی و اطلاعاتی

وی تصریح کرد: از بعد امنیتی و اطلاعاتی یکی از نقاط قوت عفو اخیر تفکیک دقیق جرایم مشمول و غیرمشمول است جرایم علیه جان افراد جرایم امنیتی جاسوسی و فساد اقتصادی کلان شمول مستثنا شدند این تفکیک نشان دهنده هوشیاری و مدیریت اطلاعاتی و امنیتی نظام قضاییست و اطمینان می‌دهد که امنیت عمومی ثبات ملی و نظم اجتماعی آسیب نخواهد دید علاوه بر این معیار‌هایی مانند سن بیماری عرض می‌شود که رفتار اصلاحی و سپری شدن مدت محکومیت ریسک بازگشت به جرم را کاهش می‌دهد و به اجرای عادلانه عفو کمک می‌کند به عنوان مثال فردی که در جرایم سبک غیر خشونت آمیز محکوم شده و رفتار اصلاحی نشان داده می‌تواند از تخفیف یا بخشش بهره‌مند شود، اما افرادی که معاونت در قتل عمد یا جاسوسی کردند حتی با رفتار مثبت هم مشمول عفو نخواهند شد.

کوهپایه زاده گفت: در راستای توجه به همین ضروریات و مقتضیات است که رئیس قوه قضاییه در نامه پیشنهادی جرایمی از جمله قتل عمد معاونت در قتل عمد سرقت مسلحانه آدم‌ربایی جرایم مسلحانه مرتبط با مواد مخدر جاسوسی اخلال عمده در نظام اقتصادی جعل اسکناس و ضرب سکه تقلبی و قاچاق مشروبات الکلی رو از شمول عفو در واقع خارج کردند این دسته بندی نشان می‌دهد که عفو همزمان رحمت و عدالت را در نظر گرفته و از نظر حقوقی معیار‌های مشخص و شفافی رو دارد.

وی افزود: در یک نتیجه‌گیری کلی می‌شود اینطور گفت که از بعد اجتماعی باعث کاهش فشار روانی تقویت انسجام ملی و امید اجتماعی تشویق به اصلاح رفتار و بازپروری زندانیان خواهد شد از بعد اقتصادی صرفه‌جویی منابع و کاهش هزینه‌های نگهداری زندانیان و آزادسازی ظرفیت سیستم قضایی رو به همراه خواهد داشت از بعد سیاسی تقویت مشروعیت نظام اسلامی و نمایش قدرت اخلاقی و انسانی حکومت و کاهش در واقع انتقادات و اعتراضات را به همراه خواهد داشت از بعد امنیتی و اطلاعاتی هم حفظ ثبات عمومی کاهش بازگشت به جرم تضمین امنیت ملی با رعایت استثنای جرایم سنگین خارج از شمول رو مدنظر قرار خواهد داد.

ابعاد حقوقی

این وکیل دادگستری ادامه داد: از بعد حقوقی هم عفو اخیر دارای ویژگی‌های برجسته‌ای است از جمله رعایت اصل قانونی بودن جرم و مجازات در واقع با تعیین معیار‌های مشخص برای شمول عفو فصل قانونی بودن رعایت میشه و از اعمال سلیقه جلوگیری میشه همچنین تضمین حقوق متهمان و محکومان این اقدام باعث می‌شود که در مراحل مختلف دادرسی و اجرای مجازات فرصت بازگشت به جامعه به محکومان داده شود ضمن اینکه هماهنگی با موازین اسلامی هم در واقع از ویژگی‌های این عفو است در راستای تحقق عدالت و رحمت الهی و نشان دهنده تطابق سیاست‌های کیفری با موازین شرعی است.

وی در پایان گفت:، اما نکته بسیار مهمی که حتماً بایستی ملحوظ نظر قرار بگیره تا راه رو برای سوء استفاده و بروز آفت و خدشه بر این عفو معیاری ارزشمند مسدود کند این است که در خصوص عفو محکومینی که دارای بیماری لاعلاج یا صعب العلاج هستند حتماً بایستی موضوع در کمیسیون پزشکی قانونی معتبر و معتمد و با انجام آزمایشات دقیق فنی علمی پزشکی و تخصصی انجام و اعلام نظر شود تا خدای ناکرده این روزنه باعث بروز سو استفاده و نقض غرض از سوی اشخاصی که شایستگی لازم قانونی برای استفاده از این عفو معیاری رو ندارند بسته شود و از این حیث بایستی مراقبت‌ها و نظارت لازم از سوی مراجع ذی‌صلاح صورت بگیرد.

انتهای پیام/