ابطال شرط نمره‌گذاری رساله دکتری در دانشگاه علامه طباطبایی توسط دیوان عدالت اداری

بند ۱ ماده ۱۶ کاربرگ شماره ۱۳ از شیوه‌نامه نظارت بر اجرای دوره دکتری آموزشی ـ پژوهشی مصوب ۱۳۹۴/۱۲/۱۵ شورای دانشگاه علامه طباطبایی که ارزیابی رساله دکتری را از ۱۸ در نظر گرفته است با رای هیئت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره ۱۴۰۳۳۱۳۹۰۰۰۲۲۱۶۶۶۷ از تاریخ تصویب ابطال شد.

رأی شماره ۲۲۱۶۶۶۷ هیئت عمومی دیوان عدالت اداری

تاریخ دادنامه: ۱۴۰۳/۰۹/۱۳

مرجع رسیدگی: هیئت عمومی دیوان عدالت اداری

طرف شکایت: دانشگاه علامه طباطبایی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند یک ماده ۱۶ از شیوه نامه نظارت بر اجرای دوره دکتری آموزشی ـ پژوهشی مصوب ۱۳۹۴/۱۲/۱۵ شورای دانشگاه علامه طباطبایی

گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند یک ماده ۱۶ از شیوه نامه نظارت بر اجرای دوره دکتری آموزشی ـ پژوهشی مصوب ۱۵/۱۲/۱۳۹۴ شورای دانشگاه علامه طباطبایی را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

"مطابق جزء ۴ بند (ب) ماده ۲ قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری «تعیین ضوابط، معیار‌ها و استاندار‌های علمی مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی، رشته‌ها و مقاطع تحصیلی با رعایت اصول انعطاف، پویایی، رقابت و نوآوری علمی» در حیطه صلاحیت وزارت علوم است. در همین راستا، آیین‌نامه آموزشی دوره دکتری در تاریخ ۱۳۹۸/۰۸/۰۸ به تصویب شورای عالی برنامه ریزی آموزشی وزارت مذکور رسیده و در تاریخ ۱۳۹۴/۱۱/۲۴ اصلاح گردیده است.

ماده ۱۹ آیین نامه اخیرالذکر مقرر می‌دارد «دانشجو پس از تدوین رساله به شرط کفایت دستاورد‌های علمی و چاپ یک مقاله علمی ـ پژوهشی مستخرج از رساله، با تأیید استاد/ استادان راهنما مجاز است در حضور هیئت داوران از رساله خود دفاع کند» که مستند به دادنامه شماره ۱۲۶۸ [۹۹۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۱۲۸۶]مورخ ۱۳۹۹/۱۰/۰۹ هیئت عمومی دیوان عدالت اداری، اخذ پذیرش مقاله در این موارد کفایت می‌کند؛ لذا شرط چاپ مقاله ذیل ماده ۱۲ شیوه نامه (کاربرگ ۸) نیز باطل است. در ماده ۲۰ این آیین‌نامه آموزشی دوره دکتری نیز نحوه ارزشیابی نمره رساله دکتری را بر مبنای نمره ۲۰ اعلام نموده است. با توجه به این که اختیارات و وظایف دانشگاه‌ها در حوزه امور آموزشی و پژوهشی دوره دکتری در ماده ۲۳ آیین‌نامه تعیین شده و نظر به این که هیچ گونه اختیاری به دانشگاه‌ها در اختصاص بخشی از نمره رساله به چاپ یا اخذ پذیرش مقاله اعطا نشده، لذا کسر نمره رساله به دلیل عدم چاپ مقاله خارج از حیطه صلاحیت‌های دانشگاه است.

هیئت عمومی دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره ۱۰۶۰۸ [۱۴۰۱۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۰۶۰۸]مورخ ۳۱/۳/۱۴۰۱ بخشی از مفاد دستورالعمل، اختصاص بخشی از نمره رساله به دستاورد‌های پژوهشی مستخرج موضوع مصوبات شماره ۱۱۵ و ۱۲۲ دانشگاه پیام نور را خارج از حیطه صلاحیت‌های این دانشگاه تشخیص و ابطال نموده است؛ بنابراین مفاد بند یک ماده ۱۶ شیوه نامه نظارت بر دوره دکتری آموزشی ـ پژوهشی به دلیل یکسان بودن موضوع و لزوم رعایت آن توسط سایر مراجع ذی ربط قابل ابطال است؛ لذا درخواست ابطال مصوبه مذکور از زمان تصویب را دارم. "

متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

"شیوه نامه نظارت بر اجرای دوره دکتری آموزشی ـ پژوهشی مصوب ۱۳۹۴/۱۲/۱۵ شورای دانشگاه علامه طباطبایی

در اجرای ماده ۱۴ آیین نامه دوره دکتری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مصوب ۱۳۸۹/۰۸/۰۸ و به منظور نظارت بر اجرای دوره دکتری با هدف اثر بخشی برگزاری دوره دکتری آموزشی ـ پژوهشی در تربیت متخصصان مورد نیاز جامعه، شیوه نامه نظارت بر اجرای دوره دکتری آموزشی ـ پژوهشی دانشگاه علامه طباطبایی، براساس تعاریف به شرح ذیل ابلاغ می‌شود. توضیح این که شرایط پذیرش دانشجو همان شرایط مذکور در ماده ۳ آیین نامه دوره دکتری و دستورالعمل اجرایی آزمون ورودی دوره دکتری (Ph.D) است. دانشگاه نیز به منظور ارتقای علمی دوره دکتری، با هماهنگی سازمان سنجش آموزش کشور، می‌تواند شرایط اختصاصی خود را براساس سند راهبردی و به پیشنهاد معاونان آموزشی و پژوهشی دانشگاه پس از تصویب در شورای دانشگاه اعلام نماید........

ماده ۱۶ ـ درجه رساله

درجه رساله به شرح جدول ذیل براساس نحوه عملکرد دانشجو در طی دوران پژوهش به شرح ذیل تعیین می‌گردد:

۱۶ـ۱ مقاله اضافه چاپ شده برمقاله موظف دانشجو (مقاله مربوط به مجوز دفاع) مرتبط با رساله حداکثر یک نمره که نوع نمایه یا علمی ـ پژوهشی بودن آن توسط معاون پژوهشی دانشکده/ پردیس پیش از جلسه دفاع نهایی تعیین و توسط کمیته داوران در جلسه دفاع نهایی به شرح ذیل تعیین و درکاربرگ شماره ۱۳ درج می‌گردد:

الف ـ مقالات علمی ـ پژوهشی بودن یا نمایه شده ISI یا Scopus معتبر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری حداکثر یک نمره

ب ـ مقالات نمایه شده غیر ISI یا Scopus معتبر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و مقالات نمایه شده علمی ـ ترویجی حداکثر نیم نمره برای هر مقاله

.......

این دستورالعمل در ۱۷ ماده و ۲۴ تبصره در جلسه مشترک مورخ ۱۳۹۴/۱۲/۰۱ شورای تحصیلات تکمیلی دانشگاه و شورای پژوهشی دانشگاه تأیید و در جلسه مورخ ۱۳۹۴/۱۲/۱۵ شورای دانشگاه تصویب شده است و برای دانشجویان دوره دکتری ورودی نیم سال اول تحصیلی ۱۳۹۴ ـ ۱۳۹۵ به بعد لازم الاجرا است و برای دانشجویان ورودی سال تحصیلی ۱۳۹۳ـ ۱۳۹۴ از ماده ۹ به بعد لازم الاجرا است. "

در پاسخ به شکایت مذکور، رییس دانشگاه علامه طباطبایی به موجب لایحه شماره ۱/۰۱/۳۹۰ مورخ ۱۴۰۱/۱۱/۰۵ توضیح داده است که:

"۱ـ مصوبه معترض عنه مصوب سال ۱۳۹۴ است.

۲ـ در این مصوبه مطابق رویه غالب دانشگاه‌های کشور و نیز مطابق استجازه وزارت عتف، سقف نمره رساله عدد ۱۹ تعیین شده و یک نمره دیگر به وجود مقاله‌ای علمی ـ پژوهشی افزون بر آن چه برای دفاع و تسویه نیاز است اختصاص داده شد.

۳ـ هیئت عمومی دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره ۱۰۶۰۸ [۱۴۰۱۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۰۶۰۸]مورخ ۱۴۰۱/۰۳/۳۱ بخشی از مفاد دستورالعمل اختصاص بخشی از نمره رساله به دستاورد‌های پژوهشی مستخرج موضوع مصوبات شماره ۱۱۵ و ۱۲۲ دانشگاه پیام نور را خارج از حیطه صلاحیت‌های این دانشگاه تشخیص و ابطال نموده است.

۴ـ دانشگاه علامه نیز به مجرد اطلاع از رأی هیئت عمومی دیوان عدالت اداری، اقدام به اصلاح شیوه نامه فوق الذکر نمود.

۵ ـ اصلاح شیوه‌نامه، اما باید به گونه‌ای صورت می‌گرفت که موجب تشتّت در امور اداری و آموزشی دانشگاه نمی‌گردید از این رو دانشگاه در زمان اصلاح بازه‌ای را مدنظر داشت که تنها شامل دانشجویان دکتری داخل در سنوات مجاز می‌شد؛ بنابراین در اصلاح شیوه نامه سال تحصیلی ۱۳۹۷ را مبنا قرار داده و مقرر نمود که تنها ورودی‌های سال ۱۳۹۷ به بعد مشمول اصلاح اخیر خواهند شد.

۶ ـ در این خصوص آن چه محل ابهام است این که شیوه نامه نظارت بر دوره دکتری آموزشی ـ پژوهشی مصوب شورای دانشگاه علامه طباطبایی که تصویب آن به سال ۱۳۹۴ باز می‌گردد باید از چه تاریخی اصلاح گردد که منشاء تشتّت در امور اداری و آموزشی این دانشگاه قرار نگیرد؟ اگر این اصلاح و تأثیر گذاری آن را به سال تصویب شیوه‌نامه (۱۳۹۴) تسرّی دهیم بسیاری از فرآیند‌های آموزشی و مدارک صادره در گذشته با چالش و از هم گسیختگی رو به رو خواهد شد. مع الوصف؛ صدور حکم شایسته مورد استدعاست. "

هیئت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۳/۹/۱۴۰۳ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیئت عمومی

اولاً براساس جزء (۴) بند (ب) ماده ۲ قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مصوب سال ۱۳۸۳، تعیین ضوابط، معیار‌ها و استاندارد‌های علمی مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی، رشته‌ها و مقاطع تحصیلی با رعایت اصول انعطاف، پویایی، رقابت و نوآوری علمی از مأموریت‌های اصلی و در حدود اختیارات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در زمینه اداره امور دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی تحت پوشش وزارتخانه یادشده است و در راستای ایفای مأموریت‌ها و اختیارات فوق، آیین نامه دوره دکترا (Ph.D) در جلسه ۷۷۵ مورخ ۱۳۸۹/۰۸/۰۸ به تصویب شورای برنامه‌ریزی آموزش عالی رسیده است.

ثانیاً هیئت داوران، اعضای هیئت علمی یا افراد متخصص دارای صلاحیت دانشگاهی هستند که برای ارزیابی کیفی رساله دوره دکتری تخصصی مطابق دستورالعمل اجرایی مصوب دانشگاه انتخاب می‌شوند و به موجب ماده (۸) آیین‌نامه آموزشی دوره دکترا: «دانشجو پس از تدوین رساله و تأیید استاد راهنما و به شرط کفایت دستاورد‌های علمی رساله (چاپ حداقل یک مقاله برای دانشجویان در شیوه آموزشی ـ پژوهشی و دو مقاله برای دانشجویان شیوه پژوهشی در مجلات علمی ـ پژوهشی دارای نمایه معتبر بین‌المللی و همچنین در شیوه پژوهشی، باید استاد راهنما، مسئولیت کفایت کار انجام شده دانشجو را برای پاسخگویی به کارفرما یا دستگاه اجرایی بپذیرد)، موظّف است در حضور هیئت داوران از رساله خود دفاع کند» و در عین حال مستفاد از دادنامه شماره ۹۹۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۱۲۸۶ مورخ ۹/۱۰/۱۳۹۹ هیئت عمومی دیوان عدالت اداری، اخذ پذیرش مقاله کفایت می‌کند.

به علاوه تبصره (۲) ذیل همین ماده نیز مقرر می‌دارد: «نحوه تشکیل و شرح وظایف هیئت داوران، چگونگی دفاع از رساله و احراز کفایت دستاورد‌های علمی رساله تابع دستورالعملی است که به تصویب شورای مؤسسه رسیده باشد» و مستنبط از ماده (۸) و تبصره (۲) ذیل ماده این است که ارزشیابی کیفی رساله از اختیارات هیئت داوران بوده و مطابق ماده (۹) آیین‌نامه یادشده به یکی از دو صورت قبول (در یکی از سطوح عالی، بسیار خوب، خوب) و غیرقابل قبول تعیین می‌شود و از این رو چاپ مقاله، شرط دفاع از رساله دکتری بوده و تخصیص بخشی از نمره رساله به مقاله اضافه چاپ شده بر مقاله موظّف دانشجو (مقاله مربوط به مجوز دفاع) مرتبط با رساله، برخلاف مقررات مندرج در آیین‌نامه آموزشی دوره دکترا است و در واقع حسب ماده (۱۳) آیین‌‎نامه دوره دکترا، دانشگاه علامه طباطبایی باید در تدوین و تصویب شیوه‌نامه اجرایی نظارت بر اجرای مفاد آیین نامه مذکور، اصول و ضوابط اصلی دوره دکتری مندرج در آیین نامه را رعایت نماید.

بنا به مراتب فوق که در رأی شماره ۱۴۰۱۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۰۶۰۸ مورخ ۱۴۰۳/۰۳/۳۱ هیئت عمومی دیوان عدالت اداری نیز منعکس شده، بند (۱) ماده (۱۶) کاربرگ شماره ۱۳ از شیوه‌نامه نظارت بر اجرای دوره دکتری آموزشی ـ پژوهشی مصوب ۱۳۹۴/۱۲/۱۵ شورای دانشگاه علامه طباطبایی که ارزیابی رساله دکتری را از ۱۸ در نظر گرفته، خارج از حدود اختیارات مرجع وضع آن بوده و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و مواد ۱۳ و ۸۸ قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ از تاریخ تصویب ابطال ۱۴۰۲/۰۲/۱۰ در رسیدگی و تصمیم گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است.

انتهای پیام/