وجود اعتبار در وام آن هم در دوران هخامنشیان به چه صورت بوده است؟

در دوران هخامنشیان وام‌های نیزبود که هم گرو و هم بهره می‎‎خواست و در پاره ای از آن‏‏ها، حتی برای مقدار کم شرط شده‎‎ است: هر چه که در شهر و بیرون شهر از آن اوست گروست.

از سوی دیگر، گاهی وام‌هایی می‎‎بینیم که نه بهره و نه گرو دارد، ولی این گونه وام را بانکدارانی که کارشان این بود هرگز نمی‎‎دادند. این وام‌ها برای کار راه انداختن خویشان و دوستان در مدت کوتاهی بود.

بهره را اغلب بایستی هر ماه بپردازند که نتیجه اش، بهره مرکب بود. گاهی ممکن بود بهره بماند تا اصل پرداخت شود. پرداخت وام به قسط معمول بود و هر بار، رسید جداگانه داده می‎‎شد. وقتی که تمام وام پرداخت می‎‎شد ـ و گاهی بدهکاران خوشبخت پیدا می‎‎شدند که بپردازند ـ لوح اصلی بدهکاری را از میان می‎‎بردند که در آینده دیگر ادعایی نشود. پس می‎‎توان یقین داشت که لوح‌هایی که بازمانده، وام‌هایی را نشان می‎‎دهند که دیگر بدهکاران نمی‎‎توانستند از گرو در بیاورند.

هرچه بیشتر این سند‌ها را بررسی کنیم بیشتر متوجه می‎‎شویم که در این دوره، اعتبار تا چه اندازه زیاد به کار می‎‎رفته. زمین و ملک، خانه، چهارپایان، حتی بردگان نسیه خریده می‎‎شدند. در این فکر میافتیم که بالا رفتن غیرعادی قیمت‌ها شاید تا اندازه‎‎ای بستگی به آن چیزی دارد که امروزه تورم اعتبار می‎‎خوانیم. وقتی می‎‎بینیم که قسط آخری وام یک کشتزار را نوه خریدار اولی پرداخت می‎‎نماید در می‎‎یابیم که خرید به قسط شاید همان دشواری‌هایی را پیش آورد که در آخرین دوره رکود بازار در امریکا دست داد.

یک جنبه دیگر زندگانی اقتصادی آن زمان بهطور شگفتآوری مانند امروز است. در زمان‌های پیش، پایوران بلندپایه پرستشگاه، حقی به برخی از قربانی‌ها در روز‌های معینی، همچو جزئی از شغلشان قبلاً به دست می‎‎آوردند.

این حقوق را در آن عصر در بازار باز، نه فقط برای یک روز معین، بلکه برای بخشی از روز خرید و فروش می‎‎کردند.

پرستشگاه یک شرکت بسیار بزرگی شده بود که سهام آن را می‎‎شد تقریباً مانند بورس امروزین واگذار کرد.

در کنار این تجارت و بانکداری پررونق، وجود بهره نیز مورد تأیید قرار گرفته ‎‎است.

از لوح های میخی بابلی می‎‎توان به فرو افتادن وضع اقتصادی و افزایش تنگدستی مردم پی برد. با افزایش بهره وام به میزان ۴۰ تا ۵۰ درصد، رباخواری بالا گرفته بود.