رد پای آمریکا در حمله "داعش" به پایگاه مرزی تاجیکستان

به گزارش ، ساعت 3 بامداد روز 6 نوامبر خبری توسط وزارت کشور و مرزبانی تاجیکستان منتشر شد مبنی بر حمله مسلحانه به یک پایگاه دیده‌بانی مرزی به نام «عشق‌آباد» در منطقه سلطان‌آباد در مرزهای مشترک ازبکستان و تاجیکستان.

بنا بر اظهارات مقامات رسمی تاجیک، در اثر این حمله 17 نفر کشته شدند که 15 نفر از مهاجمین و 2 نفر از نیروهای دولتی تاجیکستان بوده‌اند.

ساعاتی پس از انتشار خبر حمله و اعلان تلفات آن بود که خدمات مرزبانی تاجیکستان در بیانیه جدیدی جزئیات قابل توجهی را از این حمله منتشر کرد. بر اساس اطلاعات منتشر شده در این بیانیه، مهاجمین همگی از نیروهای وابسته به گروه تکفیری- تروریستی داعش بوده و از افغانستان وارد این کشور شده‌اند.

بر اساس این بیانیه، تروریست‌های وابسته به داعش از منطقه قلعه زال در افغانستان به صورت غیرقانونی و با استفاده از تاریکی شب از مرز عبور کرده و وارد تاجیکستان شده‌اند. این گروه تروریستی پس از عبور از مرز وارد منطقه قبادیان شده و از آن‌جا به سمت محل مورد نظر، یعنی پایگاه مرزی عشق‌آباد شده و حمله را ترتیب داده‌اند.

تا کنون اظهارات گوناگونی در خصوص عملیات صورت گرفته و بیانیه‌های منتشر شده توسط مقامات رسمی تاجیک مطرح شده‌اند. برخی دیدگاه‌ها همکاری نیروهای امنیتی تاجیک با روسیه را در برخورد با تروریست‌ها مطرح کرده و دیدگاه‌های رسمی‌تر نیز نشان از آمادگی قابل توجه نیروهای امنیتی تاجیکستان دارند.

از سوی دیگر نیز برخی دیدگاه‌های وابسته به مخالفین دولت و حتی شماری از نگاه‌های روسی سناریوی ساختگی بودن حمله و مدیریت آن توسط دولت تاجیکستان را با توجه به برخی ابهامات مطرح کرده‌اند.

با این حال یک سناریوی دیگر را نیز شاید بتوان در این میان در نظر گرفت. آن هم احتمال همکاری ایالات متحده آمریکا با نیروهای امنیتی تاجیکستان در شناسایی و برخورد با گروه تروریستی مذکور است.

چندی قبل ایالات متحده یک پایگاه مرزبانی را در جنوب تاجیکستان با حضور جان گینکل، کاردار سفارت این کشور و ژنرال عبدالستار شاهیان، معاون فرمانده نیروهای مرزبانی تاجیکستان افتتاح کرد.

پایگاه مذکور با هزینه‌ای بالغ بر 900 هزار دلار و توسط دفتر همکاری‌های نظامی سفارت ایالات متحده در دوشنبه ساخته شده است. بر اساس گزارش‌های منتشر شده این پایگاه ظرفیت‌ نیرهای مرزبانی تاجیکستان را در زمینه نظارت و گشت‌زنی در نواحی مرزی با افغانستان را ارتقاء می‌دهد.

در همین راستا ادعا شده که تجهیزات نصب شده در پایگاه مذکور توانایی نظارت و پیشگیری از قاچاقچیان خرد و افراط‌گرایان را در زمینه عبور از مرزها در یک فاصله 15 الی 20 کیلومتری دارا می‌باشد.

ایالات متحده همچنین برنامه ساخت 9 پایگاه مرزی دیگر را نیز با هدف تقویت یگان مرزبانی تاجیکستان، در دستور کار دارد. از سال 2005 تا کنون ایالات متحده آمریکا بیش از 100 میلیون دلار در حوزه حفاظت مرزی تاجیکستان به این جمهوری کمک‌هایی در قالب‌های مختلف ارائه نموده است.

نکته جالب توجه در زمینه افتتاح پایگاه مرزبانی اخیر، موقعیت جغرافیایی قرار گرفتن آن است. پایگاه آکولتون در شهر طوس، واقع در ولایت ختلان در جنوب تاجیکستان قرار گرفته است. این منطقه عینا در مجاورت منطقه قلعه زال در افغانستان قرار دارد.

از سوی دیگر نیز، شهر طوس در 17 کیلومتری جنوب قبادیان قرار دارد. منطقه‌ای که به گفته واحدهای مرزبانی زیرمجموعه کمیته دولتی امنیت ملی، تروریست‌ها از آن‌جا تصمیم عزیمت به سمت محل حمله را گرفته‌اند.

به بیان دیگر، می‌توان ادعا کرد هرگونه عبور و مرور گروه تروریستی مذکور، بدون شک از مجاورت و حوزه کاری این پایگاه صورت گرفته است.

این موضوع می‌تواند سناریوهای جدیدی را در زمینه نقش احتمالی ایالات متحده آمریکا در این حمله تروریستی متبادر سازد. در خوشبینانه‌ترین سناریو، می‌توان ادعا کرد که در فرایندهای اطلاعاتی و عملیاتی شناسایی این گروه تروریستی و در نظر گرفتن آن‌ها به محض ورود به مرز، نیروهای تاجیک با مشارکت همتایان آمریکایی خود توانسته‌اند یک عملیات پیچیده را طراحی کرده و در محل مناسب (که گویا پایگاه مرزی عشق‌آباد بوده است) با آمادگی کامل در انتظار تروریست‌های داعش نشسته بودند.

تلفات بالای تروریست‌ها و توان بالای رزمی نیروهای امنیتی تاجیک در منطقه مذکور، نشان از آمادگی پیشین آن‌ها دارد.

این موضوع در صورت صحت می‌تواند در زمینه روابط سیاسی و امنیتی دوشنبه نیز تبعاتی داشته باشد. به‌ویژه مسکو که هیچ‌گاه از همکاری‌های امنیتی جمهوری‌ها با ایالات متحده آمریکا راضی نبوده است. با این حال، چنین سطحی از تعاملات امنیتی می‌تواند در آینده برای دولت تاجیکستان راه‌گشا باشد.

با این حال یک سناریوی بدبینانه نیز در این زمینه وجود دارد. با توجه به سوابق آمریکایی‌ها در پشتیبانی از گروه‌های تروریستی برای دستیابی به منافع خود، به ویژه در تحولات سال‌های اخیر سوریه و عراق، می‌توان سناریوی دیگری را نیز مبنی بر همکاری ایالات متحده با گروه تروریستی مذکور برای ورود به تاجیکستان به واسطه دسترسی به تجهیزات و امکانات پایگاه مذکور را نیز وارد دانست.

در صورت صحت این موضوع باید در انتظار واکنش دولت تاجیکستان نسبت به واشنگتن و البته تقویت بیش از پیش همکاری‌ها با مسکو نشست.

در همین حال باید به استراتژی سال‌های اخیر آمریکایی‌ها در منطقه نیز اشاره داشت. ایده اتصال ژئوپلیتیک آسیای جنوبی و مرکزی از مدت‌ها پیش در دستور کار نهادهای سیاسی و امنیتی ایالات متحده قرار گرفته است.

طرح گفت‌و‌گوهای سیاسی C5+1 که به صورت منظم میان مقامات وزارت امور خارجه آمریکا و کشورهای منطقه برگزار می‌شود، طرح‌های انتقال انرژی منطقه به مسیرهای جدید جنوبی نظیر خط لوله انتقال گاز تاپی و یا طرح انتقال برق کاسا-1000 نیز در همین زمینه به انجام رسیده است.

مشارکت کشورهای آسیای مرکزی در فرایند توسعه افغانستان و حتی استفاده از آن‌ها به منظور تامین امنیت بخش‌هایی از افغانستان و یا تامین امنیت مرزهای جنوبی آسیای مرکزی، بخش دیگر این استراتژی بوده است. این مشارکت‌های امنیتی در قالب طرح‌هایی نظیر مشارکت برای صلح ناتو (PFP) و یا در قالب پیمان‌های دوجانبه، همچون گمانه‌زنی‌های اخیر از واگذاری امنیت مرزهای ازبکستان و افغانستان به نیروهای ازبک و خروج نیروهای آمریکایی از منطقه، صورت گرفته است.

با این حال تحلیلگران بعضا راهکارهای غیرمسالمت‌آمیز و یا حداقل نتایج غیرمسالمت‌آمیز این راهبردها را در سطح منطقه‌ای، به ویژه در قالب ایجاد بحران‌های امنیتی فراگیر، تحلیل و ارزیابی می‌کنند.

به ویژه اکنون که سرکرده گروه تروریستی- تکفیری داعش بنا بر اظهارات پنتاگون به هلاکت رسیده و از سوی دیگر نیز شاهد افزایش تراکم نیروهای این گروه تروریستی در شمال افغانستان هستیم، شاید بتوان چنین سناریوهایی را نیز نزدیک به واقعیت در نظر گرفت.

/انتهای پیام/