حقوق زنان در قوانین ایران/مستمری زنان از همسر فوت شده، حتی با ازدواج مجدد ایشان هم برقرار است

به گزارش یکی از حمایت‌های مقنن از افراد بویژه زنان برقرار نمودن دریافت مستمری در صورت فوت بیمه شده می‌باشد. این در حالی است که پیش‌تر ازدواج مجدد همسر بیمه شده مانع استحقاق وی از دریافت این مستمری می‌گردید. چه اینکه ماده ۸۰ قانون تامین اجتماعی بیان داشته بازماندگان متوفی با احراز شرایط این ماده می‌توانند از مستمری بازماندگان بهره‌مند گردند. قانونگذار در ماده ۸۱ همین قانون و در بند ۱ آن عیال دایم بیمه شده متوفی را که شوهر انتخاب نکرده در زمره بازماندگان واجد شرایط وی جهت بهره مندی از مستمری بازماندگان دانسته است.

درحالیکه مقنن به واسطه شناخت و آگاهی نسبت به حقوق زنان و توجه ویژه بدان بخصوص در سال‌های اخیر نسبت به وضع مقرراتی جدید و نسخ آنچه بوده است اقدام نموده است.

از همین روی در قانون جدید حمایت خانوده مصوب ۱۳۹۱ و در بند ۱ ماده ۴۸ آن ازدواج مجدد بیمه شده متوفی را نه تنها مانع برخورداری وی از این مستمری ندانسته، بلکه در تبصره آن، حکم این ماده به افرادی که قبل از اجرا شدن این قانون فوت شده اند نیز تسری داده شده است. به عبارت دیگر در مورد دامنه شمول این امتیاز نسبت به زنان باید بیان داشت کسانی که همسر آن‌ها قبل از لازم الاجرا شدن قانون حمایت خانواده فوت نموده و ازدواج کرده اند از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون (۷/۲/۱۳۹۲) از مستمری بازماندگان برخوردار خواهند بود و به گذشته تسری نمی‌یابد؛ بنابراین بر اساس این مقرره بند ۱ ماده ۸۱ قانون بیمه تامین اجتماعی نسخ و بند ۱ ماده ۴۸ قانون حمایت خانواده مرعی و لازم الاتباع می‌باشد.

مستمری بازماندگان و شرایط بهره مندی از آن

بند ۱۶ ماده ۲ قانون تامین اجتماعی مستمری را وجهی دانسته که طبق شرایط مقرر در این قانون به منظور جبران قطع تمام یا قسمتی از درآمد بیمه شده و در صورت فوت او برای تامین معیشت بازماندگان وی به آنان پرداخت می‌شود.

در ادامه مقنن در ماده ۸۰ همان قانون به بیان شرایط بهره‌مندی از این مستمری به شرح ذیل پرداخته است:

بازماندگان واجد شرایط بیمه شده متوفی در یکی از حالات زیر مستمری بازماندگان دریافت خواهند داشت:

۱) در صورت فوت بیمه شده بازنشسته

۲) در صورت فوت بیمه شده از کار افتاده کلی مستمری بگیر

۳) در صورت فوت بیمه شده‌ای که در ۱۰ سال آخر حیات خود، حداقل حق بیمه یک سال کار، مشروط بر اینکه ظرف آخرین سال حیات حق بیمه ۹۰ روز کار را پرداخت کرده باشد.

بر اساس این ماده چنانچه بیمه شده متوفی از مصادیق هر یک از بند‌های سه گانه گفته شده ماده ۸۰ باشد، پس از فوت او بازماندگان واجد شرایط وی می‌توانند از مستمری بازماندگان برخوردار گردند.

شرایط بهره مندی زوجه متوفی از مستمری

همانطور که پیش‌تر بیان گردید از جمله بازماندگانی که استحقاق دریافت این مستمری را دارند همسر متوفی می‌باشد. اما همسر نیز مانند سایر افراد مستحق بایستی حائز شرایطی باشد از جمله این شرایط این است مطابق ماده ۸۱ قانون تامین اجتماعی که به موجب ماده ۴۸ قانون حمایت خانواده اصلاح شده است، زن باید همسر دایم متوفی باشد.

این در حالی است که همانطور که پیش‌تر بیان داشتیم ازدواج یا عدم ازدواج مجدد زوجه تاثیری در بهره مندی از مستمری ندارد. دراینصورت سهم همسر بیمه شده متوفی، به استناد بند ۱ ماده ۸۳ قانون تامین اجتماعی ۵۰ درصد از مستمری استحقاقی بیمه شده متوفی می‌باشد. از طرف دیگر، حتی چند همسری زوج نیز مانع تعلق مستمری نمی‌باشد و مستمری بین زنان دایم متوفی به تساوی تقسیم خواهد شد.

شرایط بهره مندی فرزندان اناث متوفی از مستمری

در خصوص شرایط بهره مندی دختران متوفی از این مستمری باید بیان داشت، مطابق بند ۲ ماده ۸۱ قانون تامین اجتماعی، فرزندان متوفی در صورتیکه سن آن‌ها کمتر از هجده سال تمام باشد و یا منحصراً به تحصیل اشتغال داشته باشند یا به علت بیماری یا نقص قادر به کار نباشند مستحق دریافت مستمری خواهند بود. از همین روی بند ۳ ماده ۴۸ قانون حمایت خانواده در خصوص فرزندان اناث نداشتن شغل و شوهر را ملاک دانسته و در خصوص فرزندان ذکور تا بیست سالگی و بعد از آنرا منحصراً در صورتیکه معلول از کارافتاده نیازمند باشند یا مشغول به تحصیل باشند مشمول دریافت مستمری می‌داند.

از همین روی مطابق بند ۲ ماده ۸۳ قانون تامین اجتماعی، میزان مستمری هر فرزند بیمه شده متوفی معادل بیست و پنج درصد مستمری استحقاقی بیمه شده می‌باشد.

فرزندان اناثی که بواسطه ازدواج مستمری آن‌ها قطع شده است، پس از فوت همسر یا طلاق مجدداً از تاریخ فوت یا طلاق مشمول دریافت مستمری قرار می‌گیرند.

فرزندان اناث در صورتیکه شاغل باشند و بیکار شوند در این صورت نیز مستمری برقرار خواهد شد. به شرطی که بیمه بیکاری و دستمزد دیگری نداشته باشد. اما در صورتیکه فرزندان اناث خود دارای درآمد باشند، از شمول پرداخت مستمری خارج هستند.

* یاسر میرزاجعفری