چرا نباید از کلمات مبهم در قرارداد استفاده کنیم؟ + راهکار‌های رفع ابهام

تنظیم یک قرارداد خوب در هر موضوعی به عوامل مختلفی همچون شفافیت، دقت، بیان واضح تعهدات طرفین، و رعایت قانون وابسته است. یک قرارداد باید به صورت کتبی و با توافق طرفین تنظیم شود تا در صورت لزوم، به عنوان سند معتبر مورد استفاده قرار گیرد.

یکی از ملزومات تنظیم یک قرارداد صریح و شفاف، پرهیز از به کاربردن عبارات مبهم در متن آن است. به طور کلی، هر کلمه‌ای که معنی و مفهوم آن روشن و واضح نباشد و بتوان آن را به چند معنا تفسیر کرد، مبهم تلقی می‌شود و استفاده از کلمات مبهم در قرارداد می‌تواند به اختلافات و مشکلات حقوقی متعددی منجر شود.

چرا باید از به‌کار بردن عبارات مبهم در قرارداد‌های بیع پرهیز کنیم؟

در قرارداد‌های خرید و فروش (بیع)، استفاده از عبارات مبهم یا دوپهلو و چندپهلو می‌تواند منجر به اختلافات حقوقی شود و در نتیجه به دلیل پیچیدگی‌های قانونی نیاز به تفسیر قضایی پیدا می‌کند، به همین دلیل است که استفاده از کلمات مبهم در قرارداد ممنوع است.

دلایل ممنوعیت استفاده از کلمات مبهم در قرارداد

استفاده از کلمات مبهم به دلیل مشکلاتی که ایجاد می‌کند و در ادامه بیان می‌شود ممنوع است:

• ایجاد ابهام و تردید:

استفاده از کلمات مبهم می‌تواند باعث ایجاد ابهام و تردید در مفاد قرارداد شده و طرفین را نسبت به تعهدات خود دچار سردرگمی و بلاتکلیفی کند.

• افزایش احتمال سوءاستفاده:

کلمات مبهم می‌توانند زمینه سوءاستفاده طرفین قرارداد را فراهم کنند. به عنوان مثال، ممکن است یک طرف با استناد به تفسیر خود از کلمات مبهم، تعهدات خود را ایفا نکند.

• ایجاد زمینه برای دعاوی حقوقی:

استفاده از کلمات مبهم می‌تواند به بروز اختلافات و دعاوی حقوقی بین طرفین منجر شود.

راهکار‌های جایگزین استفاده از کلمات مبهم در قرارداد

به طور کلی برای رفع مشکلات ناشی از استفاده از کلمات مبهم در قراداد، بهتر است از روش‌های ذیل استفاده کرد:

• استفاده از کلمات واضح و دقیق:

در نگارش قرارداد، از کلمات واضح، صریح و دقیقی استفاده شود که معنی و مفهوم آنها برای هر دو طرف روشن باشد.

• تعریف اصطلاحات تخصصی:

در صورت استفاده از اصطلاحات تخصصی، تعریف دقیق و روشنی از آنها در قرارداد ارائه شود.

• استفاده از مثال و نمونه:

برای روشن‌تر شدن مفاد قرارداد، از مثال و نمونه استفاده شود.

• مشورت با یک وکیل:

قبل از امضای هرگونه قرارداد، برای بررسی و تایید مفاد آن از یک وکیل مجرب مشورت گرفته شود.

راهکارهای دقیق تنظیم قرارداد شفاف و بدون ابهام

برای تنظیم قرارداد‌های بیع شفاف و بدون ابهام، باید از عبارات زیر پرهیز کرده و به جای آنها از اصطلاحات دقیق و مشخص استفاده شود:

۱- استفاده عبارات مبهم در تعیین مقدار موضوع قرارداد مانند عباراتی همچون :«حدودا»، «تقریبا»، «کم و بیش» که در تعیین مقدار، وزن، یا مشخصات کالا ابهام ایجاد می‌کنند.

راهکار رفع این مشکل استفاده از مقادیر دقیق مانند تعداد، وزن، یا ابعاد است که باید در قرارداد به صورت واضح ذکر شود. به‌عنوان مثال: به جای «تقریبا ۱۰۰ کیلوگرم»، نوشته شود «۱۰۰ کیلوگرم با تلورانس ±۲%».

۲- استفاده از عبارات مبهمی همچون «مانند نمونه» یا «کالا‌های مشابه» در قرارداد که این عبارات به دلیل عدم تعیین دقیق ویژگی‌های کالا، زمینه‌ساز اختلاف می‌شوند.

راهکار رفع این مشکل این است که مشخصات کامل کالا همچون برند، مدل، شماره سریال، یا استاندارد‌های کیفی در قرارداد ذکر شود. به‌عنوان مثال: به جای «مانند نمونه»، نوشته شود: «مدل XYZ از برند ABC».

۳- استفاده از عبارت «به شرط سلامت» در قرارداد بیع، باتوجه به اینکه تعریف «سلامت» برای کالا‌های مختلف متفاوت است، می‌تواند اختلاف ایجاد کند.

راهکار رفع این ابهام در قرارداد ذکر دقیق شرایط سلامت و تعریف آن است. به‌عنوان مثال در قرارداد قید شود: «کالا باید بدون هرگونه خط و خش، نقص فنی، یا آسیب فیزیکی باشد». 

۴- استفاده از عبارت مبهم «به انتخاب خریدار/فروشنده» در قرارداد که این عبارت می‌تواند منجر به تفسیر‌های متفاوت شود.

راهکار رفع این ابهام به این صورت است که معیار‌های انتخاب یا گزینه‌های مشخص در قرارداد تعیین شود. به‌عنوان مثال در قرارداد قید شود: «خریدار می‌تواند یکی از سه مدل مشخص‌شده در پیوست قرارداد را انتخاب کند»

۵- استفاده از عبارات مبهم در تعیین قیمت و نحوه پرداخت با ذکر عبارت «قیمت توافقی» در قرارداد. این عبارت اگرچه عبارتی رایج است، اما می‌تواند به دلیل ابهامی که دارد منجر به اختلاف شود.

راهکار رفع این ابهام از قرارداد، این است که قیمت دقیق یا فرمول محاسبه قیمت در قرارداد مشخص شود. به‌عنوان مثال ذکر شود: «قیمت کل ۱۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان، شامل مالیات».

۶- استفاده از عبارت مبهم «به زودی»، «در اسرع وقت» در تعیین زمان پرداخت یا تحویل، در قرارداد ابهام ایجاد می‌کند و می‌تواند منجر به اختلاف طرفین شود.

راهکار رفع این ابهام، ذکر تاریخ یا بازه زمانی دقیق در قرارداد است. به‌عنوان مثال در قرارداد قید شود: «پرداخت تا تاریخ ۱۴۰۴/۰۴/۰۱ انجام شود».

۷- به‌کار بردن عبارت مبهم «پرداخت بخشی از مبلغ» به دلیل عدم تعیین مبلغ دقیق و شرایط پرداخت، می‌تواند مشکل‌ساز شود.

راهکار رفع این ابهام تعیین مبلغ دقیق، تعداد اقساط، و تاریخ پرداخت هر قسط است. به‌عنوان مثال در قرارداد قید شود: «پیش‌پرداخت ۳۰% معادل ۳,۰۰۰,۰۰۰ تومان در تاریخ امضای قرارداد».

۸- استفاده از عبارات مبهم در تعیین شرایط قرارداد با به‌کار بردن عباراتی مانند «شرایط عادی» و «شرایط متعارف» به این دلیل که این عبارات کلی و قابل تفسیر هستند، می‌تواند دردسرساز شود.

راهکار رفع این ابهام، شرح تمام شرایط با جزئیات لازم است. به‌عنوان مثال، به جای «شرایط متعارف»، در قرارداد درج شود «تحویل در محل خریدار با هزینه حمل فروشنده». 

۹- استفاده از عبارت مبهم «با توجه به شرایط» که معنای مشخصی ندارد، ممکن است مشکلاتی ایجاد کند.

راهکار رفع این ابهام، تعریف شرایط خاص به‌صورت شفاف است. به‌عنوان مثال در قرارداد قید شود «در صورت تأخیر در تحویل بیش از ۷ روز، قرارداد قابل فسخ است». 

۱۰-  استفاده از عبارت «به تشخیص خریدار/فروشنده» در تعیین مسئولیت‌ها یا شرایط فسخ، ابهام ایجاد می‌کند و می‌تواند اختلافاتی ایجاد کند.

راهکار رفع این ابهام از قرارداد ذکر معیار‌های تشخیص یا شرایط دقیق است. به‌عنوان مثال در قرارداد قید شود: «فسخ قرارداد در صورت نقض تعهدات، طبق بند ۵ قرارداد».

۱۱- به کاربردن عبارات حقوقی، بدون تعریف دقیق، مانند استفاده از عبارات «فسخ»، «ابطال»، «خسارت» یا «غرامت» ممکن است مشکلاتی ایجاد کند که باید با شرایط مشخص تعریف شوند.

راهکار رفع این ابهام نیز بیان دقیق شرایط و جزئیات مربوط به هر عبارت حقوقی در قرارداد است. به‌عنوان مثال در قرارداد قید شود: «در صورت تأخیر در تحویل بیش از ۱۰ روز، فروشنده موظف به پرداخت خسارت روزانه ۵۰۰,۰۰۰ تومان است».

در نهایت، باید گفت، یک قرارداد دقیق و واضح، بهترین راه برای جلوگیری از بروز اختلافات و مشکلات حقوقی در آینده است. لذا برای تنظیم قرارداد خرید و فروش بدون ابهام، باید از زبان ساده، دقیق و شفاف استفاده شود و برای تنظیم چنین قراردادی بهتر است به یک وکیل متخصص در حوزه تنظیم قرارداد و یا مشاور حقوقی در این زمینه کمک گرفت.

انتهای پیام/