محجور کیست؟/شرایط صدور حکم حجر و نمونه دادخواست

مطابق ماده ۱۲۰۷ قانون مدنی، اشخاص ذیل مَحجور و از تصرف در اموال و حقوق مالی خود ممنوع هستند:

۱- صِغار

۲ - اشخاص غیر رشید

۳- مجانین

حجر به دلیل اختلال شناختی

حالات گذاری اختلال شناختی و رفتار ناشی از بیماری جسمی را نمی‌توان معادل حجر تلقی کرد بلکه برای احراز حجر، اختلال باید مستمر و استقرار یافته باشد.

شرایط صدور حکم حجر

برای دریافت حکم حجر در ابتدا لازم است که شخص دادخواستی به طرفیت دادستان و فرد محجور طرح کند و آن را به دفاتر خدمات قضایی تحویل دهد. در قسمت شرح دادخواست حتما باید این مورد قید شده باشد که خواستار سرپرستی و یا قیم بودن خود را نیز می‌باشد.

همچنین شخص می‌تواند در دادخواست خود به تحقیق محلی، جلب نظر پزشک قانونی و در صورت لزوم استماع شهات شهود استناد کند. البته قضات دادگاه می‌توانند بر خلاف نظریه پزشکی قانونی عمل کنند ولی باید به طور یقینی و با بیان استدلال علمی و تخصصی، این امر را اعلام کنند. لازم به ذکر است که در دعاوی به خواسته اثبات حجر، اصل بر سلامت روحی و روانی افراد است و کسی که خلاف این امر را ادعا می‌کند باید دلیل ارائه بدهد و آن را ثابت کند.

نحوه رسیدگی به درخواست صدورحکم حجر

در دعاوی به خواسته صدور حکم حجر، مراجع رسیدگی کننده ملزم به انجام تحقیقات جامع در خصوص چگونگی حجر و علت صدور مدارک مربوط به آن هستند. بنابراین، صدور حکم بدون تشکیل جلسه رسیدگی، استماع اظهارات طرفین و انجام تحقیقات به شیوه قانونی، صحیح نیست.

صدور حکم حجر متوفی

اهلیت هر شخص با تولد شروع شده و با وفات شخص پایان می‌یابد و صدور حکم حجر شخص متوفی امری است؛ که محدودیت برای شخص منتسب به حجر ایجاد می‌نماید؛ و وی را از تصرف در اموال خویش منع می‌نماید؛ و باتوجه به اینکه صدور حکم حجر متوفی و محرومیت متوفی از بخشی از حقوق مدنی و منع متوفی از تصرفات در اموال امری نیست که مفید فایده باشد.

دعوی بطلان نکاح موقت به دلیل حجر زوج

در دعوی بطلان نکاح موقت به دلیل حجر زوج، چنانچه علیرغم صدور حکم حجر زوج، وی مبتلا به جنون نباشد، حکم به بطلان دعوی صادر خواهد شد.

اصل حاکم در خصوص حجر افراد/ رابطه اختلال در شناخت و حجر

نظر به اصل استصحاب و دیگر اصول عقلی، هیچ کس را پس از رسیدن به سن بلوغ به عنوان جنون یا عدم رشد نمی‌توان محجور تلقی کرد مگر در صورتی که فساد بر اصول فوق وارد شود. همچنین مسائلی، چون اختلال شناخت، کاهش شنوائی و قادر نبودن به اداره امور شخصی، لزوماً جنون یا سفه را توجیه نمی‌کند؛ هر چند ممکن است از موارد ضم امین باشد.

تمایز میان مفهوم حجر و ضعف نفس

تمایز بین حجر و ضعف نفس مورد توجه قانونگذار بوده و به همین جهت در ماده ۵۹۶ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات مصوب ۱۳۷۵ سوء استفاده از ضعف نفس شخص و تحصیل سند یا نوشته از او نیز مورد حکم قرار گرفته است؛ لذا علیرغم عدم وجود حالت حجر، چنانچه ادعای سو استفاده از ضعف نفس مطرح شود و دلیل کافی بر این امر وجود داشته باشد. امکان طرح شکایت کیفری در دادسرای صالح وجود دارد.

تکلیف دادگاه در فرض عدم امکان تعیین تاریخ آغاز حجر

درمواردیکه تعیین تاریخ ابتلا به حجر ممکن نباشد، اثر حجر از تاریخ قطعیت حکم مترتب میشود و تسری اثر حجر به قبل از این تاریخ مستلزم اثبات وجود علت حجر در آن زمان است؛ بنابراین در فرض ناممکن بودن تشخیص تاریخ آغاز حجر، دادگاه نمی‌تواند اثر حجر را از زمان تاریخ تقدیم دادخواست جاری سازد.

نحوه اثبات تاریخ حجر

اثبات تاریخ حجر، امری کاملا حرفه‌ای و تخصصی و در حیطه صلاحیت پزشک بوده و به صرف اظهارات گواهان و تحقیق محلی صدور حکم در این خصوص امکان پذیر نمی‌باشد.

ادله اثبات در دعوی احراز حجر

از آنجا که صدور حکم به حجر در حقوق طرفین و افراد ثالث مؤثر است، دادگاه‌ها مکلف‌اند پیرامون حجر تحقیقات وسیع انجام دهند و محاکم در این باره مبسوط الید هستند تا در مورد کشف حقیقت هر گونه تحقیقی را انجام دهند، اما تشخیص کمیسیون علمی روانپزشکی در دعاوی مربوط به اثبات حجر، نسبت به ادله دیگر دارای اولویت است.

عدول دادگاه از نظریه پزشکی قانونی در خصوص حجر

درمواردیکه پزشکی قانونی به صورت منجز و صریح با ذکر تاریخ دقیق حجر و احاله آن به گذشته، محجوریت شخص را اعلام می‌نماید، اگر قضات دادگاه بخواهند بر خلاف نظریه پزشکی قانونی عمل کنند باید به طور یقینی و با بیان استدلال علمی و تخصصی، این امر را اعلام کنند و با ذکر شواهد و قرائن و امارات نمی‌توان مبنای یک نظریه علمی و فنی و مستدل را از بین برد.

میزان اعتبار نظریه پزشکی قانونی در مورد حجر

اگر بنا به آخرین اظهارنظر پزشک قانونی که خدشه‌ای بر آن وارد نشده، فردی محجور تشخیص داده شود نمی‌توان افاقه فرد را استصحاب نمود و تنها اظهارنظرجدید پزشک قانونی بر خلاف نظر سابق می‌تواند اماره قضایی بر افاقه فعلی و نه سابق مشارلیه باشد.

تکلیف حساب مشترک در فرض حجر و ورشکستگی

با حدوث ورشکستگی یا حجر یکی از صاحبان حساب مشترک، حصه وی لزوماً می‌بایست تا تعیین تکلیف از ناحیه مراجع قضایی مسدود شود.

نمونه دادخواست 

مشخصات خواهان 

مشخصات خوانده

خواسته: حجر (تقاضای صدور حکم حجر)

ادله: مدارک پزشکی – اخذ نظر پزشک قانونی

ریاست محترم دادگاه خانواده

با سلام

به استحضار می‌رساند خواهان به علت ناتوانی ذهنی در حال حاضر توانایی اداره اموال خود را ندارد. با توجه به اینکه وی بدون سرپرست می‌باشد و احتمال حیف و میل اموال وی می‌رود، صدور حکم حجر مورد استدعاست. 

احراز افاقه محجور جهت صدور حکم رفع حجر

در دعوی صدور حکم به رفع حجر، درصورتی که بر اساس نظر پزشکی قانونی، اختلال روانی خواهان تحت کنترل نسبی بوده و در شرایط فعلی توانائی تصمیم گیری در مورد امور مالی خود را داشته باشد، دادگاه باید حکم به رفع حجر بدهد، هرچند که احتمال عود بیماری در آینده وجود داشته باشد.

انتهای پیام/