چالش ابراهیم در موسی

اهمیت این مسئله از آنجایی در سینمای ایران پررنگ می‌شود که بخشی از آثار ژانر تاریخی به مضامین و اشخاص مذهبی پرداخته و این مسئله همواره موجب اختلاف نظرهای زیادی در سینمای ایران شده است.

برای نمونه برخی از این آثار همانند سریال امام علی (داوود میرباقری) مورد توجه مخاطبین قرار گرفته و از برخی آثار دیگر همانند تنهاترین سردار (مهدی فخیم زاده) کمتر به عنوان اثری شاخص و برجسته یاد می‌شود. در سینمای جهان نیز از آثاری همچون الرساله (مصطفی عقاد)، آخرین وسوسه مسیح (مارتین اسکورسیزی)، ده فرمان (سیسیل بی.دمیل) و ... به عنوان فیلم‌های شاخص این گروه یاد می‌شود.

موسی کلیم الله، به عنوان آخرین اثر ابراهیم حاتمی‌کیا نیز از این غائله مستثنی نیست. حاتمی‌کیا در آستانه چهلمین سال فعالیت خود در سینما، در این فیلم، ادامه‌دهنده مسیر پرچالشی است که موافقان و مخالفان زیادی داشته و علاوه بر اینکه نیازمند تحقیق و پژوهش مفصل و رسیدن به محتوایی دقیق و مستند دارد، می‌بایست در موضوعات تکنیکی و فرمی نیز قابل دفاع و تماشایی باشد. هرچند که بر مبنای رشد تکنولوژی‌های دیجیتال در چند دهه اخیر، ساخت فیلم‌های تاریخی آسان‌تر شده است، اما رجوع نو به روایتی کهنه نیازمند بهره‌گیری از ابزارها و تکنیک‌های نوین خواهد بود.

از این رو است که حاتمی‌کیا در فیلم آخر خود، با بهره‌گیری از تکنولوژی روز، ریسک استفاده از ابزارهای نوین را پذیرفته و با وجود بروز هیجانات ناشی از بهره‌گیری از این ابزارها و مرعوب شدن در دنیای این تکنولوژی‌ها، به بازگویی ماجرای پیش از تولد تا روزهای آغازین زندگی موسی (ع) پرداخته است. در واقع حاتمی‌کیا در کارگردانی موسی کلیم الله، با چالش به تصویر درآوردن داستان در اتمسفری باورپذیر و هدایت بازیگران در راستای تطبیق با این محیط و ارائه اثری است که در ذات حاوی چالش‌‌های پرفراز و نشیب داستانی بوده و در ارائه تصویر سرزمین مصر نیز با بهره‌گیری از تکنولوژی به روز طراحی، ساخت و اجرای دکور، تصویری متفاوت و در عین‌حال عجیب ارائه داده که به چشم مخاطب چندان آشنا نیست.

در دیگر سو، به واسطه شهرتی که داستان این پیامبر در میان عوام مردم دارد، امکان زیادی درخصوص طرح گره‌افکنی و گره‌گشایی‌های ساختگی نداشته و داستان با شروع فیلم برای مخاطب اسپویل شده است. برای مثال طراحی و استفاده از تکنیک پیچش پیرنگ و پایان غیرمنتظره در اثری همچون موسی کلیم الله فاقد توجیه منطقی بود و وفاداری به اثر اورجینال را زیر سوال خواهد برد.

از همین رو است که حاتمی‌کیا با گسترش ابعاد تراژیک سپردن موسی به نیل و همین‌طور تلاش سربازان فرعون برای حذف کودک تازه متولد شده، تماشاگر را تحت تاثیر قرار داده و در لحظاتی دانسته‌های تماشاگر در خصوص ماجرای در حال وقوع را به چالش می‌کشد.

ذکر این نکته خالی از لطف نیست که پروسه انتخاب بازیگر موسی کلیم الله، نشان از ریسک‌پذیری بالای ابراهیم حاتمی‌کیا در کارگردانی این اثر داشته است. هرچند که توانایی بازیگران در ایفای نقش‌های متعدد از بدیهی‌ترین ویژگی‌های فنی و تکنیکی آنها است، اما حضور غالب نقش‌آفرینان این فیلم در فیلم‌های کمدی از جمله فرهاد آئیش، مریم سرمدی، بهنام تشکر و به ویژه شکیب شجره می‌توانست سرنوشتی متفاوت را برای فیلم رقم بزند.

حاتمی‌کیا در موسی کلیم الله به رسم فیلم‌های این ژانر، تاریخ را دراماتیزه کرده تا از این روش، قواعد و اصول داستان‌گویی را در فیلم بازآفرینی کند. نباید این نکته را فراموش کرد که فیلم‌هایی که با قواعد ژانر تاریخی ساخته می‌شوند، درصدد تبدیل واقعیت تاریخی به داستانی جذاب هستند که این مهم در این فیلم به درستی مورد توجه قرار گرفته است.

احسان طهماسبی 

انتهای پیام/