استیذان در قصاص به چه معناست؟

خبرگزاری میزان - هرچند قصاص حق اولیای دم مقتول در قتل نفس و حق مجنی‌علیه در قصاص عضو است، اما اجرای قصاص مانند مجازات‌های دیگری از اختیارات حکومت است، زیرا اجرای مجازات، مخصوصا قصاص نیازمند رعایت اصول و مقرراتی است که عدم رعایت آن‌ها موجب هرج و مرج و تضییع حقوق افراد جامعه خواهد شد.

به همین جهت قانون مجازات اسلامی بر لزوم استیذان از مقام معظم رهبری یا نماینده او قبل از اجرای قصاص نفس و قصاص عضو تأکید کرده است.

لزوم استیذان قصاص در قانون مجازات اسلامی

مواد ۴۱۷، ۴۱۸، ۴۱۹ و ۴۲۰ قانون مجازات اسلامی به موضوع استیذان از مقام رهبری یا نماینده رهبری در بحث قصاص نفس و قصاص عضو می‌پردازد.

الف) ماده ۴۱۷ قانون مجازات اسلامی

به موجب این ماده، در اجرای قصاص، اذن مقام رهبری یا نماینده او لازم است.

این اذنی و اجازه‌ای که از مقام رهبری در اجرای قصاص نفس و قصاص عضو گرفته می‌شود تحت عنوان «استیذان» شناخته می‌شود و به موجب این ماده، استیذان به عنوان یک مرحله قانونی در اجرای قصاص لازم است.

ب) ماده ۴۱۸ قانون مجازات اسلامی

طبق این ماده، استیذان از مقام رهبری در اجرای قصاص، برای نظارت بر صحت اجراء و رعایت حقوق صاحب حق قصاص و اطراف دیگر دعوی است و نباید مراسم استیذان، مانع از امکان استیفای قصاص توسط صاحب حق قصاص و محروم شدن او از حق خود شود.

نکته مهم این ماده این است که، هرچند استیذان از مقام رهبری در اجرای قصاص لازم است، اما مانع از استیفای قصاص توسط صاحب حق و محروم شدن از حقش نمی‌شود.

ج) ماده ۴۱۹ قانون مجازات اسلامی

بر اساس ماده ۴۱۹ قانون مجازات اسلامی، اجرای قصاص و مباشرت در آن، حق، ولی دم و مجنی‌علیه است که در صورت مرگ آن‌ها، این حق به ورثه ایشان منتقل می‌شود و باید پس از استیذان از مقام رهبری از طریق واحد اجرای احکام کیفری مربوط انجام گیرد.

این ماده بر اجرای حق اولیای دم و مجنی‌علیه حتی پس از فوت صاحب حق تاکید دارد و در هر صورت باید استیذان در اجرای قصاص از طریق واحد اجرای احکام انجام شود.

د) ماده ۴۲۰ قانون مجازات اسلامی

به موجب این ماده، اگر صاحب حق قصاص، بر خلاف مقررات اقدام به قصاص کند به تعزیر مقرر در کتاب پنجم «تعزیرات» محکوم می‌شود.

این ماده به بیان ضمانت اجرای عدم استیذان در اجرای قصاص می‌پردازد. طبق متن این ماده اگر اولیای دم یا مجنی‌علیه، بدون استیذان از مقام رهبری اقدام به قصاص کنند مجازات خواهند شد.

مراحل استیذان قصاص نفس

برای اجرای قصاص قاضی اجرای احکام فرم استیذان را تهیه و جهت استیذان به معاونت قضایی قوه قضاییه ارسال می‌کند.

مبحث اول آیین‌نامه نحوه اجرای احکام حدود، سلب حیات، قطع عضو، قصاص نفس و عضو و جرح، که در تاریخ ۲۷ خردادماه ۱۳۹۸ به تصویب رییس قوه قضاییه رسیده است، به موضوع استیذان در قصاص نفس پرداخته است.

طبق ماده ۳۳ آیین‌نامه مذکور: اجرای قصاص نفس با درخواست اولیای دم و پس از طی مراحل استیذان و اذن مقام رهبری یا نماینده او انجام می‌شود.

ماده۶۹ این آیین‌نامه به بیان مواردی که باید در استیذان قصاص نفس آورده شود، می‌پردازد. به موجب این ماده، موارد زیر باید در استیذان آورده شود:

-مشخصات پرونده؛ مشخصات هویتی محکوم، مقتول و اولیای دم اعم از کبیر و محجور به همراه مستندات آن شامل: تصویر شناسنامه، کارت ملی، گواهی حصر وراثت و گواهی رشد، ولی دم بالغ کمتر از ۱۸ سال تمام شمسی؛ محل و تاریخ وقوع جنایت و انگیزه و کیفیت ارتکاب آن

-ادله اثبات‌کننده جنایت (اقرار، شهادت، قسامه و علم قاضی)

-نحوه پرداخت یا تودیع سهم دیه محجور به همراه تصویر مستندات آن

-نحوه پرداخت فاضل دیه در موارد مصرح قانونی به همراه تصویر مستندات آن

-نحوه پرداخت سهم دیه اولیای دم خواهان دیه به همراه تصویر مستندات آن و یا مستند موافقت آن‌ها با دریافت دیه پس از اجرای قصاص نفس

-تصویر دادنامه‌های بدوی و قطعی ابلاغ شده به محکوم یا وکیل وی

-درخواست کتبی اولیای دم یا مجنی‌علیه برای اجرای قصاص

-مشخصات و امضای تنظیم‌کننده فرم استیذان و قاضی اجرای احکام کیفری

بعد از وصول پرونده به معاونت قضایی قوه قضاییه، پرونده به اداره کل پرونده‌های خاص ارجاع و بعد از بررسی دقیق پرونده، اگر رأی صحیح تشخیص داده شود، جهت استیذان به ریاست قوه قضاییه ارسال می‌شود، اما اگر رأی دارای اشکال باشد، ماده ۴۷۷ قانون آیین دادرسی کیفری ملاک عمل خواهد بود.

حکم قصاص نفس پس از احراز قطعیت آن توسط دادگاه بدوی صادرکننده رأی و طی مرحله استیذان اجرا خواهد شد.

بر اساس ماده ۷۰ این آیین‌نامه، پس از صدور اذن به قصاص نفس از سوی، ولی امر یا مقام مأذون از طرف وی، قاضی اجرای احکام کیفری صاحبان حق قصاص را برای اجرای قصاص در زمان مشخص دعوت می‌کند. مباشرت در اجرای قصاص با صاحبان حق است. آن‌ها می‌توانند جهت اجرای حکم شخصاً حاضر شده یا به یکی از اولیای دم یا شخص دیگری نیابت دهند تا به جای آن‌ها در اجرای قصاص حاضر شوند.

انتهای پیام/