خبرگزاری میزان - کتاب فلسفه تمدن اسلامی؛ چیستی، مبانی و مراحل اثر سید علیرضا واسعی است که در پژوهشکده اسلام تمدنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تهیه و به همت نشر این پژوهشگاه در 325 صفحه منتشر شد.
بیش از دو دهه است که رهبر معظم انقلاب، راهبرد اصلی انقلاب اسلامی را تمدن اندیشی و تمدن سازی برشمرده و دیدگاه های روشن و عمقیقی را در این موضوع بیان کرده اند.
در این میان، پژوهشکده اسلام تمدنی، مأموریت اصلی خویش را تأمین پشتوانه های علمی تمدن نوین اسلامی – ایرانی از طریق نگرش به اسلام به مثابه دین تمدن ساز و توانمند در بر پایی جامعه متعالی تعریف کرد و مطالعات و پژوهش های مرتبط مربوط به «ضعف بینش تمدنی معطوف به تمدن نوین اسلامی» را به عنوان یکی از مهم ترین پیشران های تمدن ساز، در دستور کار خویش قرار داد.
کتاب فلسفه تمدن اسلامی؛ چیستی، مبانی و مراحل رو در راستای تعمیق بحث های تمدنی و تقویت فضای گفتمانی و جریان سازی در ساحت تمدن با هدف تبیین چیستی تمدن اسلامی و پردازش مبانی، اصول، عناصر، و مؤلفه های تمدن و بازخوانی ادوار و مراحل آن و دستیاب کردن گوهر تمدن با نگاهی فلسفی - تاریخی به رشته تحریر در آمده است.
ساختار اثر
کتاب کتاب فلسفه تمدن اسلامی؛ چیستی، مبانی و مراحل، در پنج فصل تألیف شده است: فصل اول این کتاب به جایگاه و اهمیت گفتگوی تمدنی و ضرورت پرداختن به فلسفه تمدن اسلامی اختصاص یافته است. همچنین رویکردهای کلانی را که در دوره کنونی معطوف به تمدن ابراز شده و دغدغه های تمدنی را کانون گفتگوها قرار داده ، به بحث و مداقه گرفته است.
در فصل دوم به تبیین فلسفه تمدن اسلامی و مبانی آن عنایت دارد و در آن از معنای تمدن و تمدن اسلامی، فلسفه و مراد از آن در فسفه های مضاف، فرهنگ، و آنچه در آن در مطالعات تمدنی اراده می شود، مبانی تمدن اسلامی و در نهاد مراد از اسلام سخن به میان می آورد و در ادامه فلسفه تمدن اسلامی مورد خوانش واقع می شود.
نگاه حاکم بر این فصل آن است که تمدن امری انسانی و رهاوردی بشری است؛ یعنی پیش از او در طبیعت وجود نداشته و اگر از سوی خداوند و با وساطت پیامبران بر آدمیان وحی ای نازل شده تا جامعه ای انسانی سامان دهد، باز در ظرف وجود آدمیان رنگ می یابدو اثر می کند و طبعا اگر پذیرشی از سوی آدمیان نبود، پیزی به نام تمدن شکل نمی گرفت.
در این فصل، همچنین بر این نکته تأکید می شود که ساخته های بشر یا دستاوردهای او که با عنوان پیشرفت یا ترقی از آن یاد می شود، با تمدن متفاوت است؛ گر چه به عنوان محصول یا نمود تمدن بررسی شود.
چیستی تمدن اسلامی
«چیستی تمدن اسلامی و ارکان و ویژگی های آن» که موجب تمایز آن با تمدن های دیگر می شود، در فصل سوم بیان می شود. اقوال گوناگونی که در این باره بیان شده، در حد ضرورت و مجال کتاب، ارزیابی و به اجمال نشان داده می شود که این تمدن از چه زمانی هویت می یابد و در چه حوزه هایی با تمدن های دیگر مرز و تمایز پیدا می کند.
در ادامه این فصل و در فصل چهارم، مبانی و بنیادهای تمدن اسلامی مورد بحث و بررسی قرار می گیرد و در آن اصول و مبناهایی که به شکل تمدن متمایز از تمدن های دیگر با عنوان اسلامی شده مورد کاوش و مداقه قرار می گیرد.
در پنجمین و آخرین فصل از این اثر، مسیر حرکت تمدن اسلامی بر پایه دغدغه های بیان شده به تصویر کشیده شده است. بی گمان بیان دیدگاهی در خور دفاع در این خصوص، بدون کاوش در دیدگاه های دیگران امکان پذیر نیست؛ بدین روی آنچه دیگران در این باره گفته اند، واری انتقادی می شود.
برشی از اثر
فرجام تمدن از منظر تفکر شیعی (مهدویت)
در کتاب فلسفه تمدن اسلامی؛ چیستی، مبانی و مراحل باور شیعی در خصوص ظهور منجی که البته در کلان قضیه با ادیان و مذاهب دیگر همسویی دارد، حاکی از اختتام تمدن بشری به جهانی متعالی و تمدنی برتر است که در آن همه آدمیان در نهایت آرامش و آسایش به سر خواهند برد.
تحقق این هدف البته امری در اختیار آدمی نیست، بلکه سنتی حتمی است که ناگزیر رخ خواهد داد. تمدن اسلامی هر مسیری را طی کند و با هر وضعی روبرو شود، در نهایت به جهان مهدوی ختم می گردد و آن فرجام، آرمان بشری، مدینه فاضله و اتوپیا (آرمان شهر) است، پس گذر زمان و تغییرات نمی تواند در آینده قطعی جهان اثر بگذارد.
بر اساس این دیدگاه، تمدن اسلامی در دو دوره یا نهایتاً سه دوره طراحی می شود: دوره نبوی و عصر حضور ائمه(ع) که دوره ای اسلامی و ارزشی بود؛ دوره تاریکی و انحراف که با غیبت امام زمان (عج) شناسایی می شود؛ عصر حضور که دوره شکوفایی و اعتلای تمدن اسلامی خواهد بود.
بنابراین زمانی فرا می رسد که وعده الهی محقق می شود؛ چنان که در برخی از آیات و روایات مورد استناد این رویکرد اشاره دارد. آینده از آن نیکان خواهد بود و زمین را صالحان در اختیار خواهند گرفت و اراده الهی بر روی کار آمدن و اقتدار مستضعفان عملی می شود و جهان پر از عدل و داد خواهد شد. این نگره با روایاتی که اسلام را فرادست می داند که هیچ دینی بر فراز آن قرار نمی گیرد، و نیز دین الهی در جهان گسترش خواهد یافت، هم پشت است.
علاقه مندان برای خرید اینترنتی این کتاب می توانند به نشانی اینترنتیhttp://shop.isca.ac.ir/ مراجعه کنند.
