مدارک لازم برای درخواست طلاق چیست؟

مدارک لازم برای درخواست طلاق، علاوه بر ارائه مدارک شناسایی و سند ازدواج، شامل موارد دیگری، همچون اسناد و اطلاعات مورد نیاز برای اثبات حق طلاق (در مورد طلاق از طرف زن)، وکالتنامه وکیل دادگستری (در صورت داشتن وکیل) و نتایج مشاوره‌های قبل از طلاق و توافقنامه زوجین در خصوص شرایط طلاق (در مورد طلاق توافقی) می‌باشد. این مدارک، باید در قسمت اسناد و منضمات دادخواست طلاق، قید شده و برای بررسی نیز، به شعبه دادگاه ارائه شوند.

در پی بروز اختلافات و ناسازگاری‌هایی که زوجین در طول زندگی مشترک با آن مواجه می‌شوند، گاهی تصمیم بر طلاق و جدایی گرفته می‌شود و بسته به مورد، ممکن است درخواست طلاق از طرف زن، از طرف مرد و یا به صورت توافقی، به دادگاه ارائه شود. در این شرایط، دادگاه، ابتدا باید با بررسی موضوع دادخواست، گواهی عدم سازش و یا حکم طلاق صادر نماید و سپس زوجین، با مراجعه به دفاتر ثبت ازدواج و طلاق، طلاق خود را به ثبت برسانند.

اما موضوع مهمی که در این خصوص وجود دارد، آن است که دادخواست طلاق ارائه شده توسط هر یک از زوجین، می‌بایست شرایط خاصی را داشته و نیز مدارک لازم برای درخواست طلاق که در قسمت اسناد و منضمات دادخواست طلاق قید شده است، به شعبه رسیدگی کننده ارائه بشوند تا با توجه به آن، حکم طلاق صادر شود. گاهی به دلیل عدم ارائه مدارک لازم برای درخواست طلاق، ممکن است دادگاه، دادخواست طلاق را رد کرده و یا اینکه نیاز به اصلاح آن باشد که در این صورت، طرفین درگیر اطاله دادرسی می‌شوند.

مدارک لازم برای درخواست طلاق از طرف زن

قانون مدنی ایران، حق طلاق را به مردان داده است. اما این، بدان معنا نیست که زنان، در هیچ صورتی نمی‌توانند درخواست طلاق کنند. بلکه در قانون، مواردی پیش بینی شده است که بر اساس آن، زنان نیز می‌توانند دادخواست طلاق بدهند و در صورتی که دادگاه، شرایط طلاق از طرف زن را احراز نماید، حکم طلاق صادر می‌کند و زنان، با در اختیار داشتن حکم طلاق، می‌توانند به دفترخانه مراجعه نموده و اقدام به ثبت طلاق نمایند.

قبل از اینکه اسناد و اطلاعات مورد نیاز و مدارک لازم برای درخواست طلاق از طرف زن را توضیح دهیم، بهتر است مقداری در مورد طلاق از طرف زن، توضیح دهیم. طلاق از طرف زن، در مواردی امکان پذیر است که زن، حق طلاق داشته باشد و ضمن عقد ازدواج، شرط شده باشد که زن، می‌تواند به وکالت از همسر، مراحل طلاق از طرف زن را طی کرده و به اصطلاح، خود را مطلقه نماید.

علاوه بر این، در صورتی که زن، به عللی دچار عسر و حرج شده باشد، می‌تواند به استناد آن، تقاضای طلاق نماید. شروط ضمن عقد ذکر شده در سند ازدواج، شامل عدم پرداخت نفقه، غیبت مرد، اعتیاد و مواردی از این قبیل نیز، به زن این حق را می‌دهد که از طریق قانونی، درخواست طلاق کند و در صورت احراز موارد مذکور توسط دادگاه، حکم طلاق صادر می‌شود.

اما در پاسخ به این سوال که مدارک لازم برای درخواست طلاق از طرف زن چیست و چه اسناد و اطلاعاتی باید ضمیمه دادخواست شوند، باید گفت که در هر یک از موارد ذکر شده، زن، می‌بایست مدارکی که اثبات کننده حق طلاق وی هستند را به عنوان دلایل و منضمات دادخواست طلاق، به دادگاه ارائه نماید تا دادگاه، با ملاحظه و استناد به آن‌ها، بتواند به درخواست زن، رسیدگی نموده و حکم صادر نماید.

به عنوان نمونه، در صورتی که مرد، دچار اعتیاد شده، به لحاظ روحی و روانی تعادل نداشته یا زن را کتک زده است و زوجه، دچار عسر و حرج شده است، با ارائه مدارک لازم از پزشکی قانونی، می‌توان این موضوع را در دادگاه ثابت کرد. در مواردی هم که زن، حق طلاق را ضمن عقد ازدواج دریافت کرده است، می‌تواند به استناد سند ازدواج، تقاضای طلاق نماید.

نکته مهمی که در خصوص مدارک لازم برای درخواست طلاق وجود دارد، این است که اسناد و اطلاعات مورد نیاز، حتما باید در قسمت دلایل و منضمات دادخواست، قید شوند و برای ملاحظه دادگاه، ضمیمه دادخواست طلاق شوند. علاوه بر مدارک لازم برای درخواست طلاق زنان که در اثبات حق طلاق موثر هستند، مدارک زیر نیز می‌بایست ارائه و پیوست دادخواست طلاق شوند:

شناسنامه و کارت ملی زوجه.

عقدنامه یا سند ازدواج؛ البته در صورتی که سند ازدواج گم شده یا در دسترس نباشد، می‌توان با گرفتن رونوشت سند ازدواج برای طلاق، اقدام نمود.

در صورتی که درخواست طلاق از طرف زن، با مشارکت وکیل دادگستری انجام شود، وکالتنامه وکیل، باید ضمیمه دادخواست شود تا دادگاه، به دادخواست رسیدگی کند.

ارائه نتایج مشاوره‌های قبل از طلاق نیز، از دیگر اسناد و اطلاعات مورد نیاز برای درخواست طلاق بوده و جزء اسناد و منضمات دادخواست طلاق محسوب می‌شود. در حال حاضر، انجام مشاوره‌های قبل از طلاق، الزامی و اجباری است.

در صورتی که حکم طلاق، توسط دادگاه صادر شود، گواهی عدم بارداری زوجه نیز درخواست می‌شود که البته، ارائه گواهی عدم بارداری، جزو مدارک لازم برای درخواست طلاق توسط زن نیست و لزومی به ارائه آن در اسناد و منضمات داخواست طلاق از طرف زن نمی‌باشد؛ اما برای ثبت طلاق در محضر لازم است. در هر حال، باردار بودن زن، مانع طلاق از طرف زن محسوب نمی‌شود.

در صورتی که زوجه، مدعی باشد که دوشیزه یا باکره است، گواهی پزشکی قانونی مبنی بر این موضوع، یکی از مدارک لازم برای صدور حکم طلاق محسوب می‌شود. در واقع، به دلیل اینکه طلاق دختران دوشیزه از نوع طلاق بائن بوده و مهریه زن نصف می‌شود، نیاز به ارائه گواهی پزشکی قانونی می‌باشد؛ ولی نیازی نیست که از ابتدا، این گواهی را ضمیمه دادخواست طلاق کرد؛ بلکه دادگاه پس از بررسی به پرونده، قاضی برگه معرفی نامه به پزشکی قانونی صادر می‌کند تا این آزمایش انجام شود.

مدارک لازم برای درخواست طلاق از طرف مرد

همانطور که گفته شد، بر اساس قانون مدنی، حق طلاق، اصولا به مردان تعلق دارد. به این معنا که مرد، هر زمان که بخواهد، می‌تواند با مراجعه به دادگاه و طی تشریفات لازم، همسر خود را طلاق بدهد. البته، درخواست طلاق از طرف مرد، منوط به این است که کلیه حقوق مالی زنان از جمله مهریه، اجرت المثل ایام زندگی مشترک، نصف اموال و دارایی مرد پس از طلاق و مواردی از این قبیل، به زن پرداخت شده باشد.

در هر حال، امروزه، بر خلاف گذشته، شرایط طلاق از طرف مرد، آن است که مرد، ابتدا به دادگاه، دادخواست طلاق داده و صرفا پس از اینکه دادگاه، به موضوع رسیدگی کرده و تکلیف حقوق مالی همسر را مشخص کرد، اجازه طلاق دادن را صادر کرده و مرد، با در اختیار داشتن گواهی عدم سازش و تادیه حقوق مالی زن، در دفترخانه، اقدام به ثبت طلاق نماید.

اما سوال، این است که مدارک لازم برای درخواست طلاق از طرف مرد چیست؟ در پاسخ به این سوال، باید گفت که اسناد و اطلاعات یا مدارک لازم برای درخواست طلاق از طرف مرد، تا حد زیادی، مشابه مدارک لازم برای درخواست طلاق از طرف زن است؛ در این قسمت، به بررسی این مدارک می‌پردازیم.

ارائه شناسنامه و کارت ملی زوج و نیز عقدنامه ازدواج یا رونوشت آن، از جمله مهم‌ترین مدارک لازم برای درخواست طلاق از طرف مرد می‌باشد و جزء مهم‌ترین اسناد و منضمات دادخواست طلاق از طرف مرد محسوب می‌شوند.

در صورتی که وکیل دادگستری، به وکالت از مرد درخواست طلاق نموده باشد، وکالتنامه وکیل نیز باید ضمیمه دادخواست طلاق از طرف مرد شود.

با توجه به اجباری شدن مشاوره‌های قبل از طلاق، در صورتی که درخواست طلاق از سوی مرد باشد، زوجین می‌بایست جلسات مشاوره را طی کرده و گواهی مربوط به آن را به عنوان یکی از اسناد و مدارک لازم برای درخواست طلاق، ضمیمه دادخواست خود نمایند.

همچنین، در صورتی که در طلاق از طرف مرد، زوجه، مدعی دوشیزه بودن باشد، می‌بایست گواهی پزشکی قانونی را ارائه نماید و در غیر این صورت، ارائه گواهی عدم بارداری زوجه، در مرحله اجرایی شدن حکم طلاق یا ثبت آن در محضر، جزء مدارک الزامی است.

در صورتی که درخواست طلاق از طرف مرد ارائه شده باشد، اصولا مرد، نیازی به آوردن دلیل موجهی برای طلاق دادن همسر خود ندارد و به این لحاظ، نیازی به ارائه اسناد، اطلاعات و مدارک خاصی برای اثبات داشتن حق طلاق نیست؛ تنها مطلب مهمی که وجود دارد، آن است که شوهر، باید حقوق مالی زن را پرداخته و یا اینکه ترتیب پرداخت آن را مشخص نموده باشد تا بتواند اقدام به ثبت طلاق در محضر نماید؛ مگر اینکه با آوردن اسناد و مدارکی، قصد داشته باشد حقوق مالی زن را کاهش دهد؛ مثلا اثبات عدم تمکین زن برای محرومیت وی از تنصیف دارایی مرد.

مدارک لازم برای درخواست طلاق توافقی

در قسمت‌های قبل، اسناد و منضمات دادخواست برای طلاق از طرف زن و طلاق از طرف مرد را مورد بررسی قرار داده و گفتیم که رسیدگی به دادخواست طلاق توسط دادگاه، نیازمند ارائه چه اسناد و مدارکی است. اما علاوه بر طلاق از طرف زن و مرد، گاهی زوجین، با توافق یکدیگر، قصد جدا شدن دارند؛ فلذا با ارائه یک دادخواست طلاق توافقی، می‌خواهند از هم جدا شوند. در چنین شرایطی، این سوال مطرح می‌شود که مدارک لازم برای درخواست طلاق توافقی چیست؟

از جمله مهم‌ترین اسناد و اطلاعات مورد نیاز برای دادخواست طلاق توافقی، می‌توان به شناسنامه و کارت ملی زوجین و نیز سند ازدواج اشاره نمود که برای احراز هویت زوجین و ارتباط زوجیت میان آن‌ها، ضروری است. علاوه بر این، وکالت نامه وکیل دادگاه (در صورتی که طرفین وکیل گرفته باشند)، باید ضمیمه دادخواست طلاق توافقی شود.

در طلاق‌های توافقی، زوجین باید مشاوره‌های قبل از طلاق را از طریق ثبت نام در سامانه تصمیم طلاق، انجام داده باشند و گواهی مربوط به آن را ضمیمه دادخواست طلاق نمایند؛ در غیر این صورت، دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست طلاق را به دادگاه خانواده ارجاع نمی‌دهند.

از دیگر مدارک لازم برای درخواست طلاق توافقی، گواهی دوشیزگی زوجه و یا گواهی عدم بارداری است که در مرحله صدور رای توسط دادگاه، نیاز است. در صورتی که زوجه، مدعی دوشیزه بودن است، می‌بایست گواهی مربوطه را به دادگاه ارائه نماید تا دادگاه، با ملاحظه آن، حکم طلاق از نوع طلاق بائن غیر مدخوله صادر نماید؛ اما نیازی به ضمیمه گواهی مذکور به دادخواست طلاق وجود ندارد؛ چرا که اسناد و اطلاعات مربوط به آن، در طول فرایند دادرسی، قابل ارائه است.

اما شاید بتوان گفت، مهم‌ترین مدرک لازم برای درخواست طلاق توافقی، توافقنامه‌ای است که زوجین، تنظیم کرده و شرایط مربوط به طلاق را مشخص کرده اند. مثلا، در توافق نامه طلاق توافقی، می‌بایست شرایط مربوط به مهریه زن، اجرت المثل، حضانت فرزندان بعد از طلاق و مواردی از این قبیل، به صورت کامل، مشخص شده باشند تا دادگاه، با ملاحظه نمودن آن، طبق درخواست طرفین، گواهی عدم سازش صادر نماید.