سامانه «ساعد» دیوان عدالت در نقش همیار حقوقی

- یکی از موضوعات مهم برای متضرر نشدن مردم در مسائل مختلف، آشنایی با قوانین و مقررات کشور است. همچنین اطلاع از آراء صادر شدة مشابه با مسئله‌ای که یک شهروند با آن روبه‌روست، بسیار کمک‌کننده است.

 

دیوان عدالت اداری با بهره‌مندی از فناوری اطلاعات، سامانه‌ای به نام «ساعد» به آدرس http://ara.divan-edalat.ir را توسعه داده که شهروندان، وکلا، اشخاص حقوقی (دستگاه‌های دولتی غیردولتی) و همچنین قضات به راحتی می‌توانند از مباحث حقوقی، نکات کاربردی، عناوین خواسته شکایات مرتبط با آن موضوع، قوانین، مقررات و مصوبات دولتی، آراء هیئت عمومی و هیئت‌های تخصصی و همچنین نظرات مشورتی مراجع مورد مشورت درباره آن موضوع مطلع شوند. این در حالی است که پیش از راه‌اندازی «ساعد» دسترسی به این اطلاعات کاری دشوار و زمانبر بود. اطلاع از این موارد، به مردم برای تصمیمات قضایی قدرت پیش‌بینی می‌دهد و به آن‌ها کمک می‌کند تا برای طرح دعوی تصمیمات درست‌تری بگیرند.

 

از نکات قابل توجه «ساعد» این است که دسترسی به «آراء صحیح» را برای همگان فراهم کرده است. سامانه ساعد را همچنین می‌توان یک بانک اطلاعات بزرگ و سودمند دانست که به طور مستمر در حال به‌روزرسانی است.

 

به عبارت دیگر، هر روز این بانک با اضافه شدن اطلاعات جدید، غنی‌تر و کاربردی‌تر می‌شود. در بخشی از معرفی سامانه ساعد آمده است: «بارگذاری محتوای سامانه با اولویت موضوعات پرشکایت آغاز شده و به مرور در حال تکمیل است. در نسخه اول سامانه ساعد که اکنون در اختیار عموم مردم قرار دارد، حدود ۱۲۰ موضوع پرشکایت اداری و حدود ۵۰۰ رأی مرتبط با آن‌ها بارگذاری شده است».

بخش‌بندی حوزه‌ها
هنگامی که وارد سامانه ساعد می‌شوید، در بالای صفحه اول، حوزه‌های مختلف از جمله استخدامی، فرهنگی، هنری و آموزشی، کار و تامین اجتماعی، اقتصادی، مالی و اصناف، شورا‌ها و شهرداری، اراضی، کشاورزی و منابع طبیعی، امور ثبتی، نیرو‌های مسلح، ایثارگران و دستگاه‌ها بخش‌بندی شده است.

در صورتی که نشانگر ماوس کامپیوتر را روی یکی از آن‌ها قرار دهید، زیربخش‌های مختلف مرتبط با آن حوزه قابل مشاهده است.

 

به عنوان مثال، زیربخش‌های حوزه استخدامی اکنون شامل استخدام و ورود به خدمت، انتصاب و ارتقاء شغلی، حقوق و مزایا، آموزش و مدرک تحصیلی، تبدیل وضعیت استخدامی، بیمه و تامین اجتماعی، احتساب سابقه، امور خدمتی، حالات سابقه، تخلفات اداری، بازنشستگی و اعاده به خدمت است.

 

هر یک از این بخش‌ها هم به بخش‌های جزئی‌تر تقسیم شده تا دسترسی به موضوع مورد نظر ساده‌تر باشد. اگر روی یکی از این بخش‌های جزئی‌تر مانند تبدیل «وضعیت معلمان حق‌التدریسی» در بخش «تبدیل وضعیت» قسمت «استخدامی» کلیک کنید، به یک صفحه جدید هدایت می‌شوید. در این صفحه قوانین، مقررات، آراء هیئت عمومی، آراء هیئت‌های خصوصی، عنوان خواسته، رای صحیح و حتی دادخواست‌های مرتبط با موضوع مورد نظر قابل مشاهده است. با این حال، از آنجا که «ساعد» یک بانک اطلاعات محسوب می‌شود و ویژگی بانک‌های اطلاعاتی تکمیل تدریجی آنهاست، شاید همه موارد مرتبط با موضوع هنوز بارگذاری نشده باشد. به عنوان مثال، در زمان نگارش این متن، زیربخش «امور خدمتی» در «استخدامی» کامل نبوده است.

جست‌وجو با کلمه کلیدی
در صفحه اول سامانه علاوه بر آنچه گفته شد، یک نوار جست‌وجو هم دیده می‌شود. اگر یکی از کلمات کلیدی موضوعی را که مرتبط با دیوان عدالت اداری است در این نوار تایپ کنید، می‌توانید به همه اطلاعات موجود و مرتبط با آن دسترسی پیدا کنید. همچنین زیر این نوار، مواردی دیده می‌شود که شما با انتخاب آن می‌توانید جست‌وجوی خود را محدود و اختصاصی کنید.

 

درواقع، می‌توان موضوعات (تشریح مباحث حقوقی)، آراء صحیح، قوانین، مقررات، آراء هیئت عمومی دیوان عدالت، آراء هیئت خصوصی دیوان عدالت و نظرات مشورتی مرتبط با مسئله خود را با تایپ کلمه کلیدی، به طور مجزا مشاهده کنید.

به عنوان مثال، اگر شخصی تمایل به جست‌وجوی موارد مرتبط با مشاغل سخت و زیان‌آور را دارد و صرفا می‌خواهد، «آراء صحیح» مرتبط با آن را مشاهده کند، کافی است، مربع روبه‌روی «آراء صحیح» را علامت بزند و سپس کلمه «سخت» را در نوار جست‌وجو تایپ کند. با تایپ کلمه «سخت»، نوار جست‌وجو، مواردی را به عنوان پیش‌فرض (default) را پیشنهاد می‌دهد که با انتخاب یکی از آن‌ها می‌توانید نتایج را مشاهده کنید. در صفحه نتایج جست‌وجو، همه مواردی که کلمه کلیدی در آن وجود دارد، قابل دسترسی است و با کلیک روی هر مورد، امکان خواندن آن برای شما فراهم می‌شود. همچنین در سمت راست این صفحه، سایر دسترسی‌ها دیده می‌شود که شما را از بازگشت دوباره به صفحه اول سامانه بی نیاز می‌کند.

 

فقط کافی است یکی از آن‌ها (موضوعات، آراء صحیح، قوانین، مقررات و موارد دیگر) را انتخاب کنید. همچنین تعداد هر مورد در جلوی آن نوشته شده است. به عنوان نمونه، اکنون برای مورد مشاغل سخت و زیان‌آور، تعداد موضوعات ۴ مورد است که مباحث حقوقی و کاربردی مربوط به مشاغل سخت و زیان آور را تشریح کرده است. همچنین ۲۳ مورد آراء صحیح، ۷ مورد قوانین، ۳۱ مورد مقررات، ۲ مورد آراء هیئت عمومی، یک مورد آراء تخصصی در سامانه ساعد قابل دسترسی است و نظرات مشورتی مرتبط با مشاغل سخت و زیان‌آور فعلا در سامانه مشاهده نمی‌شود.

علاوه بر این، با اطلاع از تاریخ تصویب این موارد، نتیجه جست‌وجوی دقیق‌تری به دست می‌آید، هرچند بدون اطلاع از تاریخ هم امکان جست‌وجو فراهم است.

جست‌وجوی کلی
در صورتی که به مطالعه همه قوانین، مقررات، نظرات مشورتی، آراء هیئت عمومی دیوان عدالت، آراء هیئت عمومی دیوان عالی کشور (مرتبط با کار دیوان عدالت) و آراء هیئت‌های تخصصی دیوان عدالت نیاز دارید، این امکان هم در سامانه ساعد فراهم شده است.

در قسمت پایین صفحه اول سامانه، هر یک از این موارد در یک مستطیل آبی رنگ نمایش داده شده است. شما با کلیک روی هر مورد می‌توانید به جزئیات و تعداد هر یک از آن‌ها در صفحه بعد دسترسی داشته باشید.

 

به عنوان مثال، اکنون تعداد کل نظرات مشورتی موجود در سامانه ۴۴۱ مورد است که علاوه بر تاریخ و شماره نظر مشورتی، نام مراجع مورد مشورت (کمیسیون‌های دیوان عدالت، معاونت‌ها و ادارات حقوقی دستگاه‌های دیگر) هم قابل مشاهده است.