عراقچی: هیچ قصدی برای برقراری تماس مستقیم با دولت جدید آمریکا نداریم

-تارنمای لارپوبلیکا مصاحبه با «سید عباس عراقچی»، معاون وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، را به شرح ذیل منتشر کرده است:

ایران با خرسندی شاهد عزیمت دونالد ترامپ از کاخ سفید بوده و حسن روحانی، رییس جمهور ایران، از "پایان دوره ظالم" صحبت کرده است. بدون تردید موضوعی که در راس دستور کار سیاست خارجی فراروی دولت جو بایدن قرار دارد ایران، و کانون آن، برنامه هسته ایآن کشور است. عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه ایران و هماهنگ کننده اصلی مذاکراتی است که در سال ۲۰۱۵ به عقد توافق هسته‌ای با امریکای باراک اوباما منجر گردید. همان توافقی که ترامپ از آن خارج شد.

پرسش: جناب آقای عراقچی، انتقال قدرت از دولت ترامپ به دولت بایدن را چگونه می‌بینید؟ ارزیابی شما از حمله طرفداران ترامپ به کنگره چه بود؟

پاسخ: ما موضع خاصی در برابر این انتقال قدرت بین دو دولت نداریم. فقط منتظریم ببینیم رییس جمهور جدید آمریکا چگونه می‌خواهد مواضع اشتباه ترامپ را تصحیح کند. آنچه در تلویزیون در جریان حمله به کنگره دیدیم، باعث طرح این سئوال می‌شود که آیا واقعآ همینامریکاست که می‌خواهد به دنیا یاد بدهد "حاکمیت قانون" و دموکراسی چیست؟ آنچه در واشنگتن اتفاق افتاد چهره واقعی دموکراسی آمریکایی را به ما نشان می‌دهد. اکنون روشن شده است که آن‌ها هیچ حقی ندارند که به هیچکس در دنیا بگویند که مشکلات سیاسی درخانه خودشان را چگونه حل کنند.

پرسش: از دیدگاه شما چهره واقعی دموکراسی امریکا کدام است؟

پاسخ: امریکا همواره از دیدگاه ما یک قدرت هژمون بوده که خواسته‌های خود را به دنیا تحمیل کرده است. اکنون مشاهده شد که اینرویکرد " هژمونیک" در داخل امریکا نیز وجود دارد. آن‌ها همواره از زبان زور یا مستقیمآ از خود زور برای تحمیل اراده خود به دنیا استفاده کرده اند. اکنون این نقش زور یا استفاده از زبان خشونت بار، درداخل کشورشان نیز مورد بهره برداری قرار می‌گیرد. تهدید، ارعاب، دعوت به عدم رعایت قانون، به قبول نکردن نتیجه انتخابات؛ این چهره امریکاست که ما در این روز‌ها می‌بینیم.

پرسش: بایدن به زودی باید تصمیم بگیرد با برجام چه بکند. تقاضای شما کدام است؟

پاسخ: درخواست ایران واقع گرایانه است و عبارتست از اینکه امریکا تحریم‌ها را بردارد و به توافق هسته‌ای بازگردد. من آلترناتیو دیگری نمی‌بینم. ما با حسن نیت مذاکره کردیم و با حسن نیت به برجام عمل کردیم. دیگر نوبت دولت جدید امریکاست که اشتباهات دولت پیشین را جبران کند. امریکا بود که برجام را رها کرد و خودش باید برگردد. برای بازگشت به توافق هسته ای، باید تمام تحریم‌ها را لغوکند. ما آماده انجام تمام تعهدات ذیل برجام هستیم به شرطی که امریکایی‌ها به تعهدات خود عمل کنند و تحریم‌ها را بردارند.

پرسش: آیا تماس‌های محرمانه‌ای با دولت جدید امریکا داشته اید؟

پاسخ: خیر. هیچ تماسی نداشته ایم و هیچ قصدی هم برای آن نداریم. طبیعتآ منتظریم که آن‌ها در پست‌های خود قرار بگیرند و دست به کار بشوند.

پرسش: آن‌ها باید چگونه گفتگو با شما را از سر بگیرند؟ آیا حاضرید با فرستادگان بایدن وارد مباحثه شوید؟

پاسخ: من فکر می‌کنم که چارچوب نسبتا کارایی هنوز وجود دارد که همان قالب پیش بینی شده در برجام است. آن‌ها بودند که آن قالب رار‌ها کردند و می‌توانند به همان برگردند و گفتگو را از سر بگیرند. فعلآ هیچ علاقه‌ای به هیچ تماس مستقیمی نداریم و فکر می‌کنیم که برجام چارچوب صحیحی است و مذاکرات باید در قالب آن انجام شود. امریکا حتی پیش از بازگشت به توافق هسته ای، می‌تواند برایاز سرگیری مذاکرات به قالب گفتگو‌های برجام برگردد. البته این نیز بعد از شنیدن نظر دیگر اعضای برجام خواهد بود تا به درخواستاحتمالی امریکا، پاسخ هماهنگ شده‌ای داده شود.

پرسش: شما در پاسخ به تحریم‌های امریکا، نقض برجام را آغاز کرده اید. غنی سازی بیست درصدی اورانیوم چه معنایی دارد؟

پاسخ: ما بر اساس حقوقی که در خود برجام پیش بینی شده، عمل کرده ایم. هنگامی که امریکا از توافق خارج شد، ایران تصمیم گرفتکه در برجام بماند و برای بیش از یک سال آن را رعایت کرد. چرا که سه کشور اروپایی عضو برجام از ما خواسته بودند که صبر کنیم تاآن‌ها راه حل‌هایی عملی برای جلوگیری از سقوط توافق پیدا کنند. از ماه می ۲۰۱۸ تا ماه می ۲۰۱۹ ما به تعهداتمان کاملا عمل کردیم. اما اروپا هیچ راه حلی ارائه نداد و به آنچه وعده داده بود عمل نکرد؛ بنابراین ایران تصمیم گرفت که بر اساس حقوق پیش بینی شده خوددر پاراگراف۳۶ برجام، به صورت تدریجی عمل کند. برجام مانند هر توافق دیگر، بر اساس تعادل بین "داده ها" و "ستانده ها" بنا شدهاست. تصمیم امریکا مبنی بر ترک برجام و اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ما، این موازنه را از بین برد. ما برجام را از بین نبردیم، ما ازطریق کاهش تعهدات خود و حفظ موازنه بین طرفها، آن را نجات دادیم.

پرسش: ایران اکنون گام‌هایی به سوی هسته‌ای نظامی برداشته است. چگونه می‌توان از چنین وضعیتی به عقب برگشت؟

پاسخ: زمانی که به توافق جدیدی برسیم، برای ایران کاملا امکان دارد که به عقب برگردد. اما می‌خواهم بار دیگر روشن کنم که تسلیحاتهسته‌ای هیچ جایی در راهبرد دفاعی ما ندارد و در ایدئولوژی ما هم جا ندارد. یک فتوای بسیار مهم که استفاده از هر نوع سلاح کشتارجمعی را کاملآ ممنوع می‌کند کماکان به قوت خود باقیست. ما برای همیشه به این تصمیم پایبند خواهیم ماند. اگر ایران سلاح هسته‌ای می‌خواست، بلافاصله پس از خروج امریکا از برجام سراغ آن می‌رفت. آن موقع تمام دلایل را برای چنین اقدامی داشتیم.

پرسش: بر اساس محاسبات آژانس بین المللی انرژی اتمی، شما ۲ ممیز ۴ تن اورانیوم غنی شده دارید. این اورانیوم چه خواهد شد وآینده حضور بازرسان آژانس در ایران چگونه خواهد بود؟

پاسخ: از ابتدای برجام و حتی یک سال بعد از خروج امریکا، ۱۵ گزارش آژانس گواهی کرد که ایران کاملآ به تعهدات خود عمل کردهاست. بازرسان آژانس در کار خود بسیار ورزیده و دقیق هستند و حتی یک میکروگرم از مواد را در سایت‌ها اندازه گیری می‌کنند. با موادهسته‌ای چه خواهیم کرد؟ همه چیز برگشت پذیر است. هنگامی که توافق برجام را امضا کردیم، ۱۰ تن مواد داشتیم و برای آن راه حلپیدا شد. این بار نیز می‌شود.

پرسش: به دولت بایدن برگردیم. آیا فرصت‌های جدیدی بین دو کشور امکان خواهد داشت؟

پاسخ: فرصت همیشه هست، این طرف‌ها هستند که باید بتوانند از آن‌ها بهره برداری کنند. برای ایران فرصت هست و همینطور برایامریکا. امیدواریم که دولت جدید آن کشور تصمیمات درستی بگیرد. اگر چه ما در هر صورت می‌توانیم بدون برجام زندگی کنیم و بایدبگویم که به لطف تحریم‌های ترامپ، دولت ایران برای دومین سال متوالی بودجه را بدون درآمد نفت تنظیم کرده است. این رویایی چهلساله بود، یعنی داشتن اقتصادی غیروابسته به نفت! تحریم‌های ترامپ ما را به این کار واداشته است. کار آسانی نیست، سخت است ومردم در فشار هستند. اما این واکنش ما در برابر وضعیتی بود که آمریکا ایجاد کرد.

پرسش: بسیاری، مانند وزیران امور خارجه فرانسه و آلمان، فکر می‌کنند که موضوعات جدید مانند موشک‌های قدرتمند ایران نیزباید درمذاکرات جدید برجام گنجانده شود. پاسخ شما چیست؟

پاسخ: توافق برجام باید کاملا اجرا شود. هیچ برجام پلاس، هیچ توافق دیگر، هیچ مذاکرات جدید درمورد برجام وجود نخواهد داشت. موشک‌های ایران تنها ابزار دفاعی مطمئن برای ایران هستند و در مورد این مسئله هیچ مذاکره‌ای وجود ندارد. در مورد دیگر موضوعات، همه چیز بستگی به این دارد که برجام چگونه اجرا خواهد شد. در مورد امنیت خلیج (فارس) این موضوعی است که می‌تواند بدونمداخلات خارجی، موضوع گفتگو بین کشور‌های منطقه باشد. امنیت منطقه می‌تواند به صورت جمعی مورد بحث قرار بگیرد. اما شما بامن موافق هستید که ایران کاملآ اعتماد به امریکا و به کشور‌های اروپایی را از دست داده است. ما با حسن نیت مذاکره و عمل کردیم، ولی امریکا و اروپایی‌ها به تعهدات خود عمل نکردند. اروپایی‌ها یا نتوانستند یا نخواستند به تعهدات خود عمل کنند که البته در عمل نتیجه اش یکی است.

پرسش: همه می‌دانند که ایران دردوره جنگ هدف موشک‌های صدام حسین قرار گرفت و به همین دلیل نیاز کشور به داشتن یک عاملبازدارنده موشکی تشدید شد. در عین حال گویا شما هراس ملت‌های عرب خلیج فارس را که به همسایه بسیار بزرگ و قدرتمند و مسلحخود نگاه میکنند، در نظر نمیگیرید

پاسخ: می‌توانم درک کنم در رابطه با ایران چه احساسی دارند. اما باید در عین حال ایران و دیدگاهش در مورد این کشور‌ها را نیز درک کرد. ما به آن‌ها به چشم کشور‌هایی نگاه می‌کنیم که به صدام حسین در حمله به ایران کمک کردند، از او حمایت سیاسی و مالی به عمل آوردند. این‌ها کشور‌هایی هستند که هر سال بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار سلاح خریداری می‌کنند. عربستان و امارات مشغول انبار کردن همه نوع تسلیحات هستند. آن‌ها در جایگاهی نیستند که بگویند ایران در حال افزایش توانایی‌های نظامی خود است. موشک‌های مادفاعی هستند، و عامل بازدارندگی به شمار می‌آیند. ما از حملات موشکی صدام حسین در طول جنگ آسیب خوردیم. سیاست ما اکنون"دوباره هرگز " است. دیگر با این کشورهاست که شرایط جلب اعتماد ایران را ایجاد کنند.

پرسش: ایتالیا همواره مناسبات خوبی با ایران داشته است. چگونه می‌توان این مناسبات را تقویت کرد؟

پاسخ: ایران و ایتالیا همواره روابط خوبی داشته اند و بین آن‌ها احترام متقابل وجود داشته است. ایتالیا همواره یکی از شرکای تجاریاول ایران بوده است. اگر تحریم‌ها برداشته شود، مناسبات اقتصادی فیمابین می‌تواند از سر گرفته شود. اگر تحریم‌ها برداشته نشود، دو کشور می‌توانند در هر صورت مکانیسم‌هایی را برای تقویت همکاری سیاسی خود ایجاد کنند. در ارتباط با همکاری‌های سیاسی بهعنوان مثال به حضور ایتالیا در بحث یمن اشاره می‌کنم که حضور کشور شما در آن (در قالب گروه E۴) به دلیل اصرار ایران بوده است.

پرسش: شما اشاره کردید به ایجاد نوعی مکانیسم برای برطرف کردن تنش‌های سیاسی در خلیج فارس و رییس جمهور روحانی نیزبار‌ها به این موضوع اشاره کرده است. عملآ چه پیشنهادی دارید؟

پاسخ: رییس جمهور روحانی در ارتباط با امنیت خلیج فارس طرح تعامل کشور‌های منطقه را در درجه اول مطرح کرده است که البته کشور‌های مسئول جامعه جهانی، که ایتالیا نیز می‌تواند یکی از آن‌ها باشد، می‌توانند با آن همکاری داشته باشند. به اعتقاد ما حضورنیرو‌های نظامی بیگانه در خلیج فارس کمکی به حل موضوعات سیاسی و امنیتی نمی‌کند و تامین ثبات خلیج فارس تنها به کشور‌های منطقه مربوط می‌شود.

پرسش: آیا در مناسبات با عربستان و امارات و دیگر کشور‌های عربی خلیج فارس قرار است برای همیشه رقابت وجود داشته باشد؟

پاسخ: عربستان، امارات، ایران واقعیت‌های منطقه هستند، باید در این منطقه در کنار هم زندگی کنیم و هیچکس نمی‌تواند دیگری را ازمنطقه حذف کند. باید رقابت‌ها را که شاید غیرقابل اجتناب هستند، مدیریت کنیم و برخورد، قابل قبول نیست. باید چارچوبی بوجودبیاوریم که در قالب آن با یکدیگر صحبت کنیم و برای امنیت و ثبات منطقه تلاش کنیم. امنیت یک مفهوم به هم پیوسته است. در هر منطق‌های از جهان، نمی‌توان فقط برای بعضی از کشور‌ها وجود داشته باشد در حالیکه دیگران از آن بی بهره هستند. امنیت باید بعد اقتصادینیز داشته باشد. نمی‌شود که کشوری تحت تحریم زندگی کند، تحت "فشار حداکثری" باشد، و دیگران گویی که هیچ اتفاقی نیافتاده بهزندگی شان ادامه دهند. اصلا قابل قبول نیست. ما برای ورود به گفتگو با دیگر کشور‌های خلیج فارس آمادگی داریم. ما همه تولید کنندهنفت هستیم و یکدیگر را درک می‌کنیم و می‌توانیم برای ثبات بازار با هم همکاری داشته باشیم. پیشنهادات ما بر روی میز است. امیدوارم که کشور‌هایی که شما به آن‌ها اشاره کردید، از محاسبات اشتباه بپرهیزند. واقعیت این است که بسیاری از کشورها، به ویژهعربستان، مرتکب اشتباهات بسیاری شده اند. به سیاست آن‌ها در عراق، لبنان، سوریه نگاه کنید. آن‌ها از صدام حسین حمایت کردند، داعش را ایجاد کردند، نخست وزیر لبنان را حبس کردند و غیره. اکنون بزرگترین اشتباه، سوق دادن دیگران به سوی برخورد با ایرانخواهد بود.

پرسش: در مورد توافق نامه‌های ابراهیم بین اسرائیل و برخی کشور‌های عرب چه نظری دارید؟ آیا تنش زدایی بین ایران و اسرائیل امکان پذیر است؟

پاسخ: این یک اشتباه از سوی هر دو طرف بوده است. به صلح بین آن‌هایی که شما اشاره کردید منجر نمی‌شود، یک اشتباه راهبردی است، وضعیت را بیش از پیش پیچیده خواهد کرد. رژیم اسرائیل یک اشغالگر غیرقانونی در منطقه و دلیل عمده تنش‌های زیاد منطقه درسال‌های گذشته است. هیچ امکانی برای هیچ تغییری در موضع ما در قبال رژیم اسرائیل وجود ندارد.