اجرت‌المثل حقی برای زنان خانه دار

به گزارش خبرنگار حقوقی قضایی میزان يکي از حقوق ويژه اسلام براي زنان اين است که هيچ مردي نمي تواند تا وقتي تمامي حق و حقوق همسرش را پرداخت نکرده او را طلاق دهد. اجرت المثل نيز يکي از همان حقوق ويژه اي است که شرع و قانون براي زنان در نظر گرفته و  در واقع اجرت المثل بحثی شرعي است.

در اسلام زن وظايف خاصي در زندگي زناشويي دارد که توسط قانون و شرع برشمرده شده است. اين وظايف شامل تمکين عام و تمکين خاص است.

مطابق قانون به محض ازدواج، ميان زوجين وظايف و تکاليفي برقرار می شود که آنها بايد نسبت به يکديگر آن را انجام دهند.

تمکين عام به معني حضور زن در زندگي مشترک و عمل به وظايفي است که شرع و قانون تعيين کرده است. مثلا زن شرعا نمی تواند بدون اجازه همسرش از خانه خارج شود. ادامه تحصيل و کار کردن زن در خارج از منزل نيز بايد با اجازه شوهر باشد، هرچند در حال حاضر بسياري از زنان اين حقوق را در عقدنامه دريافت مي کنند.

تمکين خاص به معني عمل کردن زن به وظايف زناشويي است. حال اگر زن در طول زندگي مشترک و در خانه همسر خود کاري بجز اين موارد را به دستور شوهر انجام دهد، مستحق پاداشي است که به آن اجرت المثل گفته مي شود.

پايگاه اجتماعي، ، شغل پدر، محل زندگي در زمان مجردي و تحصيلات در زمان تجرد و بعد از ازدواج نیز در افزايش ميزان اجرت المثل تاثير قابل توجهي دارد.

نکته جالب اين که زناني که فقط خانه دار هستند در زمان کارشناسي اجرت المثل رقم هاي بهتري دريافت مي کنند. تعداد فرزندان نيز از موارد موثر در کارشناسي اجرت المثل است. اگر مادري فرزند خود را از شير خود تغذيه کرده باشد نيز مشمول دريافت اجرت المثل بيشتري است. اين که زني هنگام ازدواج، فرزند يا فرزندان قبلي همسرش از زن سابقش را نيز بزرگ کند، باز هم سبب افزايش ميزان اجرت المثل زن مي شود. ممکن است مردي بخشي از ايام زندگي خود را در ماموريت کاري خارج از کشور يا مثلا زندان گذرانده باشد. اين مساله نيز در کاهش يا افزايش اجرت المثل موثر است. معمولا براي ايام عقد و زماني که زن در خانه پدرش است و با همسرش دچار مشکل مي شود اجرت المثلي تعلق نمي گيرد.

باید توجه داشت که اجرت‌المثل در طول شرط مالی ضمن عقد در مورد کارهای زوجه در امر خانه‌داری و نیز در طول اجرت‌المسمی است. یعنی اگر زوجه در امور خانه‌داری، شرط ضمن عقد داشته باشد، نوبت به اجرت‌المثل نمی‌رسد.

زوجه نباید قصد تبرع داشته باشد؛ چرا که اگر در انجام کارهای خانه‌داری از ابتدا قصد و نیت تبرع و به اصطلاح رایگان داشته باشد، نمی‌تواند اجرت‌المثل ایام زوجیت را بگیرد.

درخواست طلاق نباید از سوی زوجه باشد و لازم است که شوهر قصد طلاق داشته باشد. البته اگر تقاضای طلاق که از سوی زوج شده است، ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوء اخلاق و رفتار زوجه باشد، در این صورت نیز اجرت‌المثل به او تعلق نمی‌گیرد. چنانچه زوجه کارهایی را که شرعا بر عهده وی نبوده، به دستور زوج و با نداشتن قصد تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه اجرت‌المثل کارهای انجام‌گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می‌کند.

برای تقاضای اجرت المثل ایام زوجیت باید شوهر تقاضای طلاق کند. حتی در یک فرض در صورتی که طلاق از سوی زوج باشد باز هم زن نمی تواند در خواست اجرت المثل ایام زوجیت کند وآن وقتی است که در خواست طلاق از سوی شوهر ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوء اخلاق رفتار زوجه باشد.در این صورت نیز اجرت المثل تعلق نمی گیرد.

تبصره ماده336 قانون مدنی هم شرایط زیر را بیان کرده است که در صورت تحقق همه آنها زن می تواند از شوهر خود مطالبه اجرت المثل کند.

الف: کارشرعا به عهده زن نبوده باشد.

ب:عرفا برای آن کار اجرت المثل باشد.

ج:کارها به دستور زوج انجام شده باشد .

د:زن با عدم قصد تبرع آن کارها را انجام داده باشد.

مستند قانونی: ماده29قانون حمایت خانواده مصوب 1392:((دادگاه ضمن رای خود با توجه به شروط ضمن عقد ومندرجات سند ازدواج ،تکلیف...اجرت المثل ایام زوجیت طرفین مطابق تبصره ماده(336)قانون مدنی را تعیین می کند...)) بنابراین بر خلاف قانون سابق لازم نیست در خواست جداگانه ای برای مطالبه اجرت المثل داده شود زن زمانی که با در خواست طلاق مواجه می شود، می تواند در دفاع از خود بگوید به دلایلی موافق با این طلاق هستم یا نیستم که این مبحث دیگری است اما همین جا در پرونده طلاق می تواند بگوید من اجرت المثل ایام زوجیت خودم را هم می خواهم.

تفاوت ماده 336 قانون مدنی وماده 29 قانون حمایت خانواده: در مورد ماده336زوجه حتی در زمان زوجیت بدون این که بخواهد جدا شود، می تواند تقاضا کند که اجرت المثل کارهای او پرداخت شود اما در ماده 29 که تازه تصویب شده است این موضوع فقط به زمان طلاق است و دادخواست جداگانه ای را هم نمی خواهد.