بررسی حقوقی اقدام ایران در پرتاب ماهواره نور

صبح روز چهارشنبه سوم اردیبهشت ماه ماهواره نور به عنوان نخستین ماهواره نظامی جمهوری اسلامی ایران از ماهواره بر ۲ مرحله‌ای قاصد از کویر مرکزی ایران توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با موفقیت پرتاب و در مدار ۴۲۵ کیلومتری زمین قرار گرفت.

 

سردار سرلشکر پاسدار حسین سلامی فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پس از پرتاب و در مدار قرار گرفتن نخستین ماهواره چند منظوره جمهوری اسلامی ایران که کاربرد دفاعی هم دارد توسط سپاه با تبریک این موفقیت بزرگ به فرماندهی معظم کل قوا امام خامنه ای (مدظله العالی) و ملت شریف ایران اسلامی گفت:پرتاب موفقیت آمیز این ماهواره ابعاد جدیدی از قدرت دفاعی جمهوری اسلامی ایران را ارتقاء بخشید و به فضل الهی سپاه امروز فضایی شد.

سرلشکر سلامی دستیابی نیروی دفاعی قدرتمندی چون سپاه به فناوری‌های فضایی به منظور رسیدن به توانمندی‌های برتر ساز را یک ضرورت توصیف و تصریح کرد:امروز ارتش های قدرتمند دنیا بدون قرار گرفتن در فضا دارای نقشه دفاعی جامعی نیستند و دستیابی به این فناوری برتر ساز که ما را به فضا منتقل می کند و قلمرو توانایی هایمان را گسترش می‌دهد یک دستاورد راهبردی است.

هنوز ساعاتی از این موفقیت بزرگ عملی_نظامی ایران نگذشته بود که برخی از کشورهای غربی و از جمله آمریکا، نسبت به این دستاورد بزرگ جمهوری اسلامی ایران موضع گیری کردند.

سخنگوی وزارت امور خارجه انگلیس روز جمعه مدعی شد که جمهوری اسلامی ایران با پرتاب ماهواره نظامی «نور» به فضا، قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد را نقض کرده است.

این مقام انگلیسی در خصوص پرتاب ماهواره نظامی نور که صبح روز چهارشنبه سوم اردیبهشت‌ماه با موفقیت انجام گرفت، ادعا کرد: گزارش‌های رسیده مبنی بر اینکه ایران یک ماهواره را با استفاده از فناوری موشک‌های بالستیک به فضا پرتاب کرده است، بسیار نگران‌کننده هستند و این اقدام با قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد سازگاری ندارد.

وی افزود: ما و متحدان بین‌المللی‌مان درباره برنامه موشک‌های بالستیک ایران که موجب بی‌ثباتی و تهدید امنیت منطقه‌ می‌شود، نگرانی‌های مهم و بلندمدتی داریم.

وزارت امور خارجه آلمان با انتشار بیانیه‌ای در صفحه توییترش به پرتاب ماهواره نور از سوی ایران واکنش نشان داده و با ابراز نگرانی از پرتاب موفقیت‌آمیز این ماهواره ادعا کرد: موضع ما مشخص است؛ برنامه موشکی [ایران] تاثیر ثبات‌زدایی بر منطقه داشته و همچنین از نظر منافع امنیتی اروپایی ما غیرقابل قبول است.

 

دولت آمریکا نیز نسبت به موفقیت استقرار ماهواره نور واکنش نشان داد و اقدام ایران را خلاف قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل دانست.

 

این موضوع سبب شد تا سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در واکنش به مواضع اخیر ایالات متحده آمریکا در خصوص پرتاب موفق و غرور انگیز ماهواره نور واکنشن نشان دهد.

سیدعباس موسوی گفت: هیچ قطعنامه ای ایران را از پرتاب ماهواره به فضا منع نمی کند و استناد آمریکا به قطعنامه ۲۲۳۱ قطعا بی جا و خلاف واقعیات است؛ قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت قطعنامه ای است که رژیم آمریکا با خروج خود از برجام آنرا نقض کرده و همچنان دیگر کشورهای مستقل را برای نقض آن آشکارا تحت فشار قرار می دهد.

سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین با رد موضع آلمان در قبال پرتاب این ماهواره ایرانی اظهار داشت: وزارت امور خارجه آلمان در حالی درخصوص پرتاب ماهواره ساخته شده با تلاش مهندسان ایرانی ابراز نگرانی می کند که وزیر دفاع این کشور تصمیم خود برای خرید جنگنده با قابلیت حمل بمب هسته ای را رسانه ای کرده است. اینگونه سیاست های یک بام و دو هوا امنیت منطقه و اروپا و جهان را تهدید می کند.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی در پایان توسعه علم و فناوری در عرصه هوا-فضا را حق قانونی ایران دانست و تاکید کرد: ماهواره نور با اهداف صلح آمیز و در راستای سیاست دفاعی ایران است.

با این حال سئوال اینجاست که آیا اقدام جمهوری اسلامی ایران در پرتاب ماهواره نور، خلاف حقوق بین الملل است و یا اینکه حق توسعه در قواعد بین الملل برای کشورهای مختلف به یک میزان به رسمیت شناخته شده است؟ به این منظور در ابتدا مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل تشریح می شود.

 

قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت پس از ۱۲ سال گفتگو در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران با اعضای گروه ۱+۵ در تاریخ ۲۳ تیرماه ۱۳۹۴ توسط تیم مذاکره‌کننده از مسؤولان وزارت خارجه به ریاست وزیر امور خارجه محمد جواد ظریف، کشور ایران موفق به توافق هسته‌ای با گروه ۱+۵ گردید. پس از آن این توافق در تاریخ ۲۹ تیر ماه ۱۳۹۴ در شورای امنیت به رأی گذاشته شد که با تصویب آن در آن شورا تبدیل به قطعنامهٔ ۲۲۳۱ شد.

قطعنامه ۲۲۳۱ در تاریخ ۲۰ جولای ۲۰۱۵ صادر شد و هدف آن تأیید مفاد برجام، خاتمه دادن به قطعنامه های تحریمی پیشین و ایجاد برخی محدودیت های خاص از جمله محدودیت های نظامی است. طبق بخش نخست بند هفتم قطعنامه، تمام قطعنامه های مرتبط پیشین با تأیید آژانس در خصوص صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران در روز اجرای توافق) لغو خواهند شد. بدین ترتیب، تحریم های تسلیحاتی نیز لغو می شوند، مگر اینکه طبق سازوکار بندهای یازدهم و دوازدهم تحریم های پیشین دوباره تحمیل شوند. براساس بخش دوم بند هفتم، یک سری محدودیتها طى مواعد زمانی خاص تا روز اختتام کامل تحریم ها توسط شورای امنیت و حذف پرونده هسته ای ایران از دستور کار شورا که مدت آن ۱۰ سال یا به تأیید آژانس کمتر از ده سال هم خواهد بود (بند هشتم قطعنامه)، در پیوست دوم تحت عنوان بیانیه» پیش بینی شده است.

 

حقوقدان بین الملل: هیچ تخلفی از سوی جمهوری اسلامی ایران در پرتاب ماهواره نور صورت نگرفته

موضوعی که در خصوص قطعنامه ۲۲۳۱ قابل توجه است، این است که دولت آمریکا قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت را با خروج خود از برجام نقض کرده و اساسا نقض آن توسط دولت آمریکا صورت گرفته است!