روند بررسي و صدور مجوز سقط جنين درماني

به گزارش گروه حقوقی قضایی به نقل از روابط عمومی سازمان پزشکی قانونی، صدور مجوز سقط درماني بر اساس  ماده واحده قانون سقط جنين درماني مصوب سال ۱۳۸۴ مجلس شوراي اسلامي و آيين‌نامه اجرايي آن كه به تصويب سازمان پزشكي قانوني رسيده‌، بر عهده سازمان پزشكي قانوني است و اين سازمان مرجع خاص رسيدگي كننده به اين موضوع است.

بر همين اساس همه ساله تعدادي از متقاضيان سقط درماني به مراكز پزشكي قانوني در كشور مراجعه مي كنند كه ضمن بررسي شرايط و مدارك پزشكي براي تعداد قابل توجهي از آنان مجوز سقط صادر مي شود.

در سال گذشته هشت هزار و 462 نفر براي دريافت مجوز سقط درماني به سازمان پزشكي قانوني مراجعه كردند كه از اين تعداد 6 هزار و 272 نفر شرايط لازم براي صدور مجوز سقط درماني را دارا بودند.

بمجوز سقط درماني بر اساس آنچه در قانون مورد تأكيد قرار گرفته تنها در صورت داشتن شرايط خاص براي مادر باردار صادر مي شود كه مهمترين آن سن بارداري كمتر از 19 هفته است به بيان ديگر اگر سن بارداي از 19 هفته گذشته باشد به دليل ولوج روح در جنين، امكان صدور مجوز سقط به هيج وجه وجود نخواهد داشت.

علاوه بر سن بارداري بايد وجود ناهنجاري در جنين كه بعد از تولد موجب حرج مادر شود و يا بيماري مادر به نحوي كه ادامه بارداري براي او خطر جاني به همراه داشته باشد توسط سه پزشك متخصص به تأييد برسد تا پزشكي قانوني نسبت به صدور مجوز اقدام كند بنابراين،  اين تصور كه تمام ناهنجاري‌هاي موجود در جنين و يا هر بيماري مادر به صدور مجوز سقط مي انجامد تصوري كاملا نادرست است زيرا تنها ناهنجاري‌هاي جنيني كه موجب حرج مادر شود و يا بيماري‌هايي كه  در صورت ادامه بارداري براي مادر خطر جاني به همراه داشته باشد به صدور مجوز منجر خواهد شد.

با توجه به اهميت موضوع سقط درماني و وجود برخي ابهامات و سئوالات در اين زمينه، در ادامه به روند بررسي پرونده هاي سقط‌ جنين درماني، مدارك مورد نياز، شرايط صدور و چگونگي ارائه اين مجوز در پزشكي قانوني اشاره مي شود:

براي دريافت مجوز سقط درماني فرد متقاضي (مادر باردار) بدون داشتن نامه مراجع قضايي و با ارائه كليه مدارك باليني بايد به مركز پزشكي قانوني استان مراجعه كند چرا كه اين مجوز تنها در اداره پزشكي قانوني مراكز استان‌ها صادر مي شود و بر خلاف ساير معاينات و خدمات پزشكي قانوني در هر مركزي قابل ارائه نيست. بنابراين مادر باردار با توجه به اهميت زمان در بررسي پرونده‌هاي سقط درماني لازم است از همان ابتدا به اداره پزشكي قانوني مركز استان محل سكونت خود مراجعه كند.

مادر باردار پس از مراجعه به اداره پزشكي قانوني مركز استان فرم درخواست سقط جنين درماني را از پذيرش دريافت و نسبت به تكميل آن اقدام مي كند. براي دريافت مجوز سقط درماني حضور پدر ضرورتي ندارد و مادر با ارائه مدارك و آزمايش‌هاي مربوطه مي تواند بدون حضور همسر خود براي اخذ مجوز سقط جنين درماني به پزشكي قانوني مراجعه كند. در صورتي كه مادر باردار قدرت تصميم‌گيري نداشته (مثلا عقب‌مانده ذهني باشد) و داراي قيم قانوني باشد فرم درخواست سقط جنين توسط قيم وي تكميل مي شود. در غير اين صورت بايد از مرجع قضايي نامه داشته باشد.

پس از تكميل فرم درخواست سقط، مادر باردار بايد تمامي مدارك شامل سونوگرافي‌هاي نشان دهنده سن بارداري و مدارك مربوط به بيماري خود و يا ناهنجاري‌هاي جنين را به پذيرش ارائه دهد بنابراين در هنگام مراجعه همراه داشتن كليه سونوگرافي‌هاي مربوط به دوران بارداري الزامي است. در اين مرحله مادر فرم تكميل شده، ساير مدارك مورد نياز و تمامي آزمايش‌ها و سونوگرافي‌ها وفتوكپي آنها را به پذيرش تحويل مي دهد.

مدارك مورد نياز براي تشكيل و بررسي پرونده سقط جنين درماني شامل مدارك معتبر شناسايي (كارت ملي مادر، شناسنامه و فتوكپي آن)، فرم تكميل شده درخواست (در محل پزشكي قانوني در اختيار فرد قرار داده مي شود)، مدارك و آزمايش‌هاي مشخص كننده سن بارداري، بيماري مادر و يا ناهنجاري‌هاي جنيني و فتوكپي آنها است.

تنها خدمت از خدمات پزشكي قانوني كه بدون ارائه نامه از مرجع قضايي مورد رسيدگي قرار مي گيرد صدور مجوز سقط درماني است زيرا به دليل اهميت از دست رفتن زمان در اين نوع پرونده ها فرد بايد تنها با ارائه مدارك پزشكي و بدون نياز به نامه مرجع قضايي به پزشكي قانوني مراجعه كند.

پس از دريافت مدارك مورد نياز توسط همكاران بخش پذيرش براي فرد متقاضي پرونده تشكيل مي شود تا براي بررسي و معاينه در اختيار پزشك قرار گيرد.

با بررسي پرونده سقط درماني توسط پزشك و به استناد مدارك و مستندات موجود در پرونده يكي ازسه موقعيت زير براي فرد متقاضي ايجاد مي شود:

نخست آنكه ممكن است ضمن بررسي مشخص شود سن بارداري بيش از 19 هفته است كه در اين صورت حتي با محرز شدن ناهنجاري در جنين و يا وجود بيماري در مادر مجوز سقط جنين درماني به هيچ وجه براي فرد صادر نخواهد شد. بنابراين بسيار حائز اهميت است كه مادر باردار در صورت وجود ناهنجاري جنين و يا بيماري مادر تا پيش از 19 هفتگي براي دريافت مجوز به پزشكي قانوني مراجعه كند؛ پزشكان متخصص نيز در مواردي كه وجود نقص جدي در جنين را تشخيص دهند و يا انديكاسيون‌هاي جنيني برايشان محرز شود بايد مادر باردار را تا قبل از 19 هفتگي براي دريافت مجوز به پزشكي قانوني هدايت كنند.

در حالت دوم ممكن است پرونده فرد داراي نواقصي باشد كه پزشك براي صدور مجوز ، مدارك تكميلي مورد نياز را از فرد متقاضي درخواست مي كند. اين مدارك عمدتا شامل سونوگرافي، آزمايش‌هاي ژنتيك، اكوكارديوگرافي قلب جنين و ... باشد كه گاه بيمار در چندين مرحله تمامي مدارك درخواست شده را كامل كرده و در اختيار پزشك قرار مي دهد. در تمامي اين مراحل بيمار بايد موضوع سن بارداري را مورد توجه قرار دهد و براي تكميل مدارك به نحوي اقدام كند كه سقف زماني 19 هفته را از دست ندهد.

در حالت سوم، اگر مدارك فرد متقاضي كامل بوده و سن بارداري نيز از 19 هفته بيشتر نباشد پزشك پرونده را به طور دقيق مورد بررسي قرار مي دهد و مادر باردار را براي اخذ مشاوره به سه پزشك متخصص مربوط به آن بيماري يا ناهنجاري خاص هدايت مي كند.

در صورت تأييد حرج مادر در مورد ناهنجاري جنين و يا وجود خطر جاني براي مادر در صورت ادامه بارداري توسط سه پزشك متخصص نسبت به صدور گواهي براي فرد متقاضي اقدام مي شود.

تعرفه مجوز سقط درماني در پايان مراحل معاينه و پس از احراز شرايط سقط در مادر باردار دريافت خواهد شد به اين معنا كه  در حال حاضراگر ضمن بررسي ها مشخص شود فرد شرايط لازم براي دريافت مجوز سقط درماني را ندارد تعرفه‌اي را نيز پرداخت نخواهد كرد.

در پايان مراحل معاينه و تأييد شرايط دريافت مجوز سقط تعرفه تعيين شده توسط فرد پرداخت و مجوز سقط جنين درماني در اختيار او قرار مي گيرد.  مادر باردار با داشتن اين مجوز مي تواند به يكي از مراكز درماني كشور مراجعه و نسبت به سقط جنين خود اقدام كند.

بررسي پرونده‌هاي سقط جنين درماني در كوتاه‌ترين زمان ممكن انجام مي شود و فرد در صورت تكميل مدارك مي تواند حتي در همان روز مراجعه هم مجوز سقط را دريافت كند. فرد متقاضي در پزشكي قانوني چندان معطل نمي شود ولي ممكن است در مواردي تكميل مدارك پرونده چند روزي طول بكشد كه البته فرد متقاضي بايد با آگاهي از اهميت زمان در پرونده هاي سقط درماني با دقت و اهتمام بيشتري نسبت به تكميل مدارك مورد نياز اقدام كند. اهميت سرعت رسيدگي در پرونده هاي سقط درماني براي پزشكي قانوني تا آنجا است كه در ساعات كشيك صبح روزهاي تعطيل نيز درخواست‌هاي سقط درماني را بررسي میکنند.