سفر راهبردی ظریف به دمشق و آنکارا/ تقویت محور مقاومت برای مقابله با «مثلث شوم»

گروه سیاسی ؛ محمدجواد ظریف روز گذشته  در صدر هیئتی سیاسی برای انجام سفری دو روزه تهران را به مقصد دمشق و سپس آنکارا ترک کرد.

ظریف در سوریه با رئیس جمهور، نخست وزیر، وزیرخارجه و رئیس شورای امنیت ملی این کشور دیدار کرد. وزیر امور خارجه کشورمان هدف از این ملاقات‌ها را بررسی آخرین تحولات ابتکار آستانه، روند سیاسی حل بحران سوریه و پیگیری توافقاتی دانست که در جریان سفر معاون اول رئیس جمهور به دمشق، میان دو کشور انجام شده بود.

وی همچنین گسترش همکاری‌های اقتصادی در حوزه‌های دولتی و خصوصی و برقراری محور ترانزیتی میان ایران - عراق و سوریه را از دیگر موضوعات مورد گفت‌وگو با مقامات سوری اعلام کرد.

در همین رابطه حسن هانی‌زاده کارشناس مسائل غرب آسیا به خبرنگار میزان گفت: «به اعتبار اینکه سوریه پس از ۸ سال بحران، در حال خروج از این وضعیت است و تنها ۴ درصد از اراضی این کشور در اختیار گروه‌های تروریستی باقی مانده است، این سفر اهمیت تاریخی و راهبردی برای تهران و دمشق دارد و به نظر می‌رسد سه موضوع اساسی مورد گفت‌وگو ظریف با مقامات سوری گرفته است که در ادامه با رهبران ترکیه نیز به اشتراک گذاشته می‌شود. نخست بحث حضور ارتش ترکیه در ادلب در طول سه سال گذشته است که به بهانه وجود نیرو‌های حزب دموکراتیک کُرد در این منطقه آغاز شد.»

وی افزود: «سفر ظریف می‌تواند با ایجاد زمینه‌های توافق بر سر تشکیل کمیته مشترک امنیتی میان سه کشور در مرز‌های سوریه و ترکیه، زمینه ساز خروج نیرو‌های ترک از ادلب شود. موضوع دوم به حضور نیرو‌های آمریکا در شرق فرات و به طور مشخص دیرالزور مربوط است. مساله سوم هم تشکیل راهبرد امنیتی مشترک بین تهران - دمشق به اعتبار لزوم حضور قوی‌تر محور مقاومت در منطقه برای مواجه با توطئه‌های آمریکا، عربستان و رژیم صهیونیستی است.»

 

از رژیم آمریکا، رژیم سعودی و رژیم منحوس صهیونیستی به عنوان «مثلث شوم» یاد می شود.

بر این اساس با توجه به ابراز نگرانی وزیرخارجه کشورمان در مورد وضعیت امنیتی ادلب و حضور نیرو‌های جبهه النصره در آنجا، همان طور که این کارشناس حوزه غرب آسیا اشاره کرد، یکی از موضوعات مهم در ملاقات با چاووش اوغلو مشخص شد.

در حالی که ترکیه مهمترین نگرانی امنیتی خود را فعالیت پ. ک. ک. و همکاری آن‌ها با حزب دموکراتیک سوریه اعلام کرده است، تشکیل کمیته مشترک سه جانبه می‌تواند راهکاری برای تضمین امنیت مرز‌های سوریه و ترکیه باشد. در صورت تامین نظر ترکیه و اطمینان از وجود امنیت در این منطقه، ارتش این کشور ادلب را ترک می‌کند و در این صورت برنامه زمان‌بندی شده دمشق برای برخورد با گروه‌های تروریستی باقی مانده از جمله جبهه النصره در ادلب، شروع خواهد شد.

 

بنابراین نقش ایران و قدرت رایزنی ظریف می‌تواند تاثیر قابل ملاحظه‌ای در بهبود مناسبات ترکیه با سوریه در فضای جدید پس از بحران و پاکسازی شمال این کشور از تروریست‌ها داشته باشد. نکته مهمتر آنکه با خروج ارتش ترکیه، نیرو‌های آمریکایی حاضر در دیرالزور تحت فشار بیشتری قرار خواهند گرفت.

در حال حاضر اشغال دیرالزور توسط آمریکایی‌ها مانع بهره‌برداری دولت سوریه از چاه‌های نفتی این منطقه شده است. ضمن آنکه رژیم آمریکا برخلاف قوانین بین المللی و بدون مجوز دولت قانونی سوریه در خاک این کشور حضور دارد.

اما سوال اینجا است که روسیه به عنوان یکی از کشور‌های محور آستانه چه رویکردی اتخاذ می‌کند؟ هانی‌زاده در این باره با اشاره به تفاوت راهبرد مسکو با دیدگاه‌های تهران و دمشق تصریح کرد: «نزدیکی روس‌ها به سیاست‌های رژیم صهیونیستی موجب فاصله با ایران و سوریه شده است. در حالی که هدف تهران و دمشق حفظ و تقویت محور مقاومت است، مسکو تامین امنیت تل‌آویو را یکی از اهداف خود قرار داده است. در این شرایط دولت سوریه سیاست پیچیده‌ای را باید در پیش بگیرد تا بتواند ضمن استفاده از امکانات روسیه و همچنین اروپا در روند بازسازی، جایگاه خود را در محور مقاومت حفظ کند. اما نکته مهم آنکه روس‌ها هم از فشار بر آمریکا برای خروج از دیرالزور و خالی شدن ادلب از تهدیدات تروریستی استقبال می‌کنند.»

براین اساس استفاده از نقاط مشترک میان کشور‌های محور آستانه و خواسته‌های سوریه، می‌تواند به ظریف در پیشبرد رایزنی‌هایش کمک کند. تمایل کشور‌ها برای ورود به فرایند بازسازی سوریه، متغیر مهمی در جلب رضایت مسکو و آنکارا برای تکمیل پازل پایان فعالیت تروریست‌ها در این کشور است.

اگرچه همانطور که اشاره شد به دلیل حساسیت زیاد آنکارا به فعالیت نیرو‌های کُرد سوری، لازم است تضمین‌های امنیتی موثری به ترکیه داده شود تا ارتش این کشور از سوریه خارج شوند.  از این رو استفاده از راهکار‌های سیاسی مانند فراهم کردن شرایط حضور گروه‌های کُرد و ترکمن در ساختار سیاسی سوریه، می‌تواند مانع همکاری حزب دموکراتیک کرد با پ. ک. ک. شود. در این صورت هرگونه مخالفت و تهدید امنیتی بالقوه که بعضا از سر نارضایتی‌های سیاسی به وجود می‌آید از بین خواهد رفت و نظر نهایی دمشق، آنکارا و تهران نیز تامین می‌شود.

در صورتی که موضوع ادلب به نتیجه برسد، دولت سوریه امکان بیشتری برای استفاده از سازمان ملل و جلب نظر شورای امنیت به اشغال خاکش توسط نیرو‌های آمریکایی خواهد داشت. در واقع گشودن جبهه جدیدی از فشار بر نیرو‌های حاضر در شرق فرات، نیازمند اطمینان از ثبات و امنیت در ادلب و مناطق شمالی این کشور است. در نتیجه رایزنی‌های ظریف در جریان این سفر دو روزه می‌تواند آغازگر تحولات سیاسی-ا منیتی جدیدی در سوریه و همگرایی بیشتر میان تهران - دمشق و آنکارا شود.