انتخابات "ریاست جمهوری افغانستان" و نقش بازیگران داخلی و خارجی

به گزارش گروه بین الملل ، مهلت ثبت نام نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری افغانستان که قرار است در 29تیر ماه 1398برگزار گردد، روز یکشنبه گذشته به پایان رسید، انتخاباتی که اجرای درست آن می تواند باعث تحکیم مردم سالاری و دموکراسی در این کشور همسایه و بحران زده شود.

در اولین دوره انتخابات ریاست جمهوری افغانستان (پس از سقوط طالبان) که در 18مهر سال 1383برگزار شد، حامد کرزای با کسب 4/55 درصد آراء به عنوان اولین رئیس جمهور افغانستان برگزیده شد. بیش از سه چهارم از جمعیت تقریبا 12میلیونی واجد شرایط در این انتخابات حضور پیدا کردند.

دومین انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در 29مرداد 1388برگزار شد و در ابتدا، میزان آراء حامد کرزای حدود 55 درصد اعلام شد ولی با بررسی تقلب در انتخابات، آراء کرزای به زیر 50درصد رسید و انتخابات به دور دوم کشید. اما عبدالله عبدالله رقیب کرزای اعلام کرد که در اعتراض به عملکرد نادرست حکومت و عملکرد نادرست کمیسیون انتخابات، در انتخابات شرکت نخواهد کرد و در نتیجه کرزای رئیس جمهور منتخب اعلام شد.

سومین دوره انتخابات ریاست جمهوری افغانستان، در دور اول در فروردین ماه و دور دوم در خرداد ماه برگزار شد که اشرف غنی احمد زی در جریان آن پیروز شد. طبق توافق ملی، غنی رئیس جمهور و عبدالله عبدالله رئیس اجرایی حکومت افغانستان شد.

بر اساس گزارش های منتشر شده ،محمداشرف غنی در آخرین روز از ثبت‌نام انتخابات ریاست جمهوری افغانستان، به ‌همراه امرالله صالح و سرور دانش معاونین اول و دوم خود، برای رقابت در این انتخابات نامزد شد.
اشرف غنی رئیس جمهوری فعلی افغانستان با شعار تیم «دولت ساز»، اقتصاد، قانون و امنیت وارد رقابت های انتخابات ریاست جمهوری شده است.

گلبدین حکمتیار، رحمت‌الله نبیل رئیس پیشین امنیت ملی افغانستان، عبدالله عبدالله، احمد ولی مسعود (برادر احمد شاه مسعود)، محمد حنیف اتمر و محمد ابراهیم الکوزی و عبدالطیف پدرام، رهبر حزب کنگره ملی از جمله نامزدهای مطرح در میان 18نامزد انتخابات ریاست جمهوری افغانستان نام برده می شوند.
گلبدین حکمتیار که برخی جناح‌ها وی را به ارتکاب جنایت جنگی متهم می‌کنند، در سال 2016 از سوی اشرف غنی مصونیت قضایی دریافت کرد و به همین دلیل توانست کاندیدای انتخابات شود.

عبدالله عبدالله رئیس اجرایی دولت وحدت ملی افغانستان با معرفی عنایت‌الله بابر فرهمند به‌عنوان معاون اول و اسدالله سعادتی به‌عنوان معاون دوم خویش، وارد عرصه رقابت‌های انتخاباتی ریاست جمهوری شده است.

عبدالله که با شعار انتخاباتی «ثبات و همگرایی» فعالیت انتخاباتی خود را آغاز کرده، گفته است: این شعار را برای این انتخاب کرده تا به مردم افغانستان نشان بدهد کارزار انتخاباتی او شامل تمام اقشار خواهد بود و در ادامه از مردم دعوت کرد برای ایجاد اصلاح در ساختار نظام، به پای صندوق‌های رأی بیایند.
عبدالله به عنوان نامزد حزب «جمعیت اسلامی» و با حمایت دو حزب جنبش ملی و وحدت اسلامی وارد عرصه انتخابات شده است.

محمد حنیف اتمر مشاور پیشین امنیت ملی افغانستان نیز با معرفی یونس قانونی به عنوان معاون اول و محمد محقق به عنوان معاون دوم خویش، وارد عرصه انتخاباتی ریاست جمهوری شد.
همزمان با آغاز تلاش‌های دولت افغانستان برای برگزاری انتخابات بدون چالش‌های امنیتی، طالبان بر تحرکات خود افزوده است تا بر سر راه انتخابات مانع ایجاد کند.

با وجود چالش‌های بسیار، این انتخابات، فرصت مهمی برای آزمودن مقام‌های برگزارکننده انتخابات است که به‌دلیل عدم توفیق در برگزاری انتخابات پارلمانی آزاد و عادلانه در ماه اکتبر مورد شماتت و انتقاد رسانه‌ها و گروه‌های اجتماعی قرار گرفته است.
قرار است فهرست ابتدایی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در تاریخ ۱۶ بهمن و فهرست نهایی نیز بعد از رسیدگی به شکایت‌ها در ششم فروردین سال آینده منتشر شود.

به دلیل اهمیت این انتخابات بر آینده افغانستان، پژوهشگر ایرنا با دکتر سید علی موسوی، فعال سیاسی و رئیس مرکز جهاد فرهنگی افغانستان به صورت تلفنی گفت وگو کرد.

دکتر موسوی در خصوص این انتخابات گفت: انتخابات یک پیروزی بزرگ بعد از تحولات سیاسی و جنگ های اخیر در افغانستان است، خود انتخابات پیروزی بر نظام طاغوت برای مردم افغانستان است چرا که مردم این کشور تجربه تلخ استبداد و نظام های دیکتاتوری و طاغوتی را در حافظه تاریخی خود دارند.

وی درهمین حال افزود: ما در افغانستان انتخابات نداریم بلکه انتصابات داریم، ترس عمده مردم این است که آیا انتخابات به صورت واقعی برگزار می شود یا این که تنها به صورت سمبولیک در پای صندوق های رای حضور پیدا می کنند و کمیسیون انتخابات آراء مردم را چپاول خواهد کرد.

این فعال سیاسی به نقش دولت های خارجی در انتخابات افغانستان اشاره کرد و بیان داشت: بسیار مبرهن و واضح است که دولت های خارجی بویژه آمریکا دراین خصوص نقش عمده و کلیدی دارند. در انتخابات ریاست جمهوری گذشته شاهد آن بودیم، برخلاف انتظار مردم و نهادهای بیطرف، نتایج به صورت دیگر رقم خورد و در ادبیات عامیانه به انتخابات گوسفندی مشهور شد چون دو نفر با وساطت دولت آمریکا به یک حکومت دو نفره تن دادند.

دکتر موسوی در مورد بازیگران اصلی در انتخابات ریاست جمهوری افغانستان بیان داشت: بازیگران اصلی در عرصه داخلی جناح های مشهور هستند که هر کدام با شعار ویژه خود پا به عرصه انتخابات گذاشته اند.

وی در این خصوص به گلبدین حکمتیار رهبر حزب اسلامی افغانستان اشاره کرد که در گذشته چهره خشنی داشته است و امروز با چهره ای دموکراتیک پا به عرصه انتخابات گذاشته است.

این فعال سیاسی اضافه کرد: بازیگران خارجی در عرصه انتخابات افغانستان، دولتهای اروپایی، آمریکا، ایران و پاکستان هستند که هر کدام سیاست خاص خود را دنبال می کنند. نقش آشکار دولتهای خارجی در انتخابات ریاست جمهوری افغانستان مردم را خسته و دلسرد کرده است، چون بر این باورند که پیروز انتخابات از هم اکنون معلوم است و انتخابات به صورت نمادین برگزار می شود. مردم در انتخابات صرفا نقش مشروعیت بخشی را دارند.

این فعال سیاسی در مورد نقش طالبان نیز بیان داشت: ما با یک گروه واحد به نام طالبان مواجه نیستیم، طالبان اکنون گروههای چند پارچه و مختلفی هستند که بخشی از آنها در حال مذاکره با دولت هستند و عده ای نیز همان رویه جنگ مسلحانه با دولت افغانستان را ادامه می دهند و مخالف انتخابات در افغانستان هستند و مقوله انتخابات و قانون را به رسمیت نمی شناسند.

رئیس مرکز جهاد دانشگاهی افغانستان در مورد دولت آینده این کشور و روابط آتی آن با ایران اظهار داشت: ایران نقش کلیدی در تحولات افغانستان دارد. ما با توجه به فرهنگ مشترک ،ملت ایران و افغانستان را دو ملت جدا نمی دانیم و هیچ دولت و حکومتی نمی تواند بین دو ملت جدایی اندازد، اگرچه لابی ها در افغانستان و در خارج از کشور بر آنند تا به روابط ایران و افغانستان صدمه بزنند و روابط تاریخی و فرهنگی مردم ایران و افغانستان را خدشه دار سازند. ایران و افغانستان یک ملت واحد با دو نام هستند.

این فعال سیاسی در مورد حضور کرزای رئیس جمهور سابق افغانستان و دکتر عبدالله و اشرف غنی در انتخابات بیان داشت: اینها سه چهره متفاوتی هستند. دکتر عبدالله عبدالله و اشرف غنی مهره های سوخته ای هستند که به نظرم نمی توانند نقش آشکاری در انتخابات داشته باشند. دکتر عبدالله نقش منفعلی را بازی می کند . هم اشرف غنی و هم عبدالله عبدالله پشتوانه مردمی خود را از دست داده اند. کرزای بعد از پایان ریاست جمهوری نقش محبوبی را در بین مردم به یادگار گذاشته و هم در عرصه بین المللی چهره ای نسبتا مقبول و شناخته شده است.

به باور این فعال سیاسی، حامد کرازی چهره ملی است که می تواند نقش سازنده در انتخابات پیش روی افغانستان داشته باشد.

دکتر موسوی در پاسخ به این سوال که کدام یک از نامزدها می تواند شانس بیشتری در انتخابات داشته باشد، گفت: پیش بینی سخت است، با توجه به تحولات افغانستان، بیشتر نتایج در دقیقه 90 شکل می گیرد ولی اکنون محمد حنیف اتمر شانس بیشتری برای پیروزی دارد زیرا که روابط خوبی با اشرف غنی و با حامد کرزای دارد.