پسماند‌های خطرناک در غزه؛ تهدیدی جدی برای سلامت فلسطینیان

جنگ رژیم صهیونیستی علیه غزه از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ (۱۵ مهر ۱۴۰۲)، فراتر از کشتار انسانی، یک بحران زیست‌محیطی عظیم را به بار آورده است. 

براساس گزارش‌های سازمان ملل و نهاد‌های امدادی، حجم پسماند‌های خطرناک در نوار غزه به بیش از ۵ میلیون تُن رسیده است. این میزان ترکیبی از ۶۱ میلیون تن آوار ساختمانی آلوده به مواد شیمیایی، ۲ میلیون تن زباله تصفیه‌نشده، و میلیون‌ها لیتر فاضلاب سرریز شده است. 

این حجم عظیم، نتیجه تخریب عمدی زیرساخت‌های غزه، ازجمله ۵۶ ایستگاه تصفیه فاضلاب و ۳۶ بیمارستان است.

ریشه بحران؛ جنگ و محاصره دوگانه

جنگ زیرساخت‌های مدیریت پسماند غزه را فلج کرده است. غزه پیش از جنگ، که با محاصره ۱۷ ساله دسا‌وپنجه نرم می‌کرد، روزانه تنها ۷۰ درصد زباله‌های خود را مدیریت می‌کرد؛ اکنون، با قطع سوخت و برق، ماشین‌آلات جمع‌آوری متوقف شده و زباله‌ها در خیابان‌ها، اردوگاه‌های آوارگان و محل‌های دفن غیررسمی انباشته می‌شوند. 

گزارش برنامه محیط زیست سازمان ملل (UNEP) در نوامبر ۲۰۲۵ (آبان/آذر ۱۴۰۴) تاکید می‌کند: تخریب عمدی شبکه‌های فاضلاب به نشت ۷۰۰ میلیون لیتر فاضلاب روزانه به خاک منجر شده که به‌طور مستقیم آب‌های زیرزمینی را آلوده می‌کند.

آوار بمباران، که حاوی سرب، جیوه و مواد منفجره ناپایدار است، بخش عمده این پسماند‌ها را تشکیل می‌دهد. هر بمب ۵۰۰ کیلویی دست‌کم ۱۰ تن آوار سمی تولید می‌کند. با بیش از ۱۰۰ هزار حمله هوایی، غزه به زمین مین‌های زیست‌محیطی تبدیل شده است.

تهدید برای سلامت عمومی؛ بیماری‌های همه‌گیر در کمین فلسطینی‌ها

پسماند‌ها بستری برای شیوع بیماری‌ها فراهم کرده‌اند. سازمان بهداشت جهانی (WHO) گزارش کرده که از ژوئن ۲۰۲۵ (خرداد/تیر ۱۴۰۴)، موارد هپاتیت A (ناشی از آب آلوده) ۴۰۰ درصد افزایش یافته و بیش از ۵۰۰ هزار کودک در معرض سوءتغذیه حاد قرار دارند. 

مقام شهرداری غزه گفت: این آلودگی‌ها نه تنها بو‌های بد و حشرات تولید می‌کنند، بلکه بیماری‌های پوستی، بیماری‌های گوارشی و عفونت‌های تنفسی را در میان کودکان شیوع می‌دهند. 

همچنین با بارش‌های شدید پیش‌بینی‌شده در زمستان، سرریز حوضچه‌های فاضلاب می‌تواند به سیلاب‌های آلوده منجر شود و بحران را تشدید کند.

آلودگی آب‌های زیرزمینی؛ زخمی ابدی بر زمین

غزه با وابستگی ۹۵ درصدی به آب‌های زیرزمینی در آستانه فاجعه هیدرولوژیکی است. نشت فاضلاب و شیرابه زباله‌ها سفره‌های آب را مسموم کرده است. 

گزارش برنامه محیط زیست سازمان ملل تخمین می‌زند که ۹۷ درصد آب غزه غیرقابل شرب شده و بازسازی آن دست‌کم ۵۰ سال زمان می‌برد.

تحقیقات و داده‌های ماهواره‌ای نشان می‌دهد تخریب ۵۰۰ کیلومتر لوله‌کشی، آلودگی را به ساحل مدیترانه کشانده و اکوسیستم دریایی را تهدید می‌کند. 

کارشناسان هشدار می‌دهند که این آلودگی، نه تنها غزه، بلکه کل اکوسیستم فلسطین را تحت تاثیر قرار می‌دهد، زیرا آب‌های زیرزمینی مرز نمی‌شناسند.

چالش‌های مدیریت و مسئولیت‌پذیری

محاصره اعمالی توسط رزیم صهیونیستی ورود تجهیزات پاکسازی را ممنوع کرده است. 

این درحالی است که کارشناسان خواستار تعلیق محاصره برای ورود ۵۰۰ کامیون پسماند روزانه، و محاکمه جنایتکاران زیست‌محیطی در دیوان کیفری بین‌المللی شد‌ه‌اند. اما با ادامه جنگ، تلاش‌های محلی مانند کارزار‌های جمع‌آوری دستی زباله توسط داوطلبان، تنها قطره‌ای در اقیانوس فاجعه است.

انتهای پیام/