اشتیاق مهمانان و فیلمسازان خارجی برای حضور در تهران و جشنواره مستند

نشست خبری نوزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت»، صبح روز یکشنبه ۱۶ آذر ۱۴۰۴ برگزار شد.

محمد حمیدی مقدم در ابتدای این نشست خبری با اشاره به انتشار زودهنگام اسامی و لیست فیلم‌های بخش‌های مختلف پیش از برگزاری نشست خبری، آن را نشان از شفافیت و مواجهه با همه آنچه که ممکن است در فرایند جشنواره رخ دهد، توصیف کرد. 

وی مهم‌ترین نکته آماری این دوره را رشد حدود ۳۰ تا ۳۵ درصدی تولید مستند در کشور نسبت به سال گذشته اعلام کرد و افزود: این رشد به‌ویژه در بخش فیلم‌های کوتاه مشهود است که نشان‌دهنده «پویایی و زندگی در حوزه سینمای مستند» است. 

حمیدی‌مقدم اعلام کرد: از حدود ۷۳۴ اثر رسیده، در نهایت تعداد فیلم‌های انتخاب‌شده در بخش‌های مسابقه ملی بدین شرح است؛ ۲۵ فیلم کوتاه، ۲۳ فیلم بلند، ۲۰ فیلم نیمه بلند، ۲۴ فیلم در بخش جایزه شهید آوینی، ۱۷ فیلم در بخش جدید دانشجویی. 

دبیر جشنواره از ایجاد ۲ بخش جدید در این دوره خبر داد و گفت: ابتدا بخش دانشجویی است که با تمرکز بر کار‌های نو و کنکاش‌های جدید فیلمسازان زیر ۳۰ سال و تا مقطع کارشناسی ارشد است، که حدود ۳۰ تا ۴۰ اثر به آن ارسال شد. 

وی ابراز کرد: بخش دوم «عکس متوالی» یا «عکس داستانی» است که با هدف ایجاد پیوند بین عکاسی و سینمای مستند و پرکردن خلاء پژوهشی- تصویری در برخی موضوعات برقرار شده است. این بخش با همکاری خانه هنرمندان و همراه با ورک‌شاپ و کلاس‌های تخصصی برگزار می‌شود و میزبان ۱۹۱ عکس خواهد بود. 

حمیدی‌مقدم در ادامه گفت: انتخاب نهایی فیلم‌های مسابقه حاصل مشورت با حدود ۲۰ تا ۲۲ کارشناس و مشاور از صنوف سینمای مستند ایران است.

«مستند انیمیشن» و «واقعیت افزوده» محور جلسات کارشناسی

وی همچنین بر دو محور تخصصی جشنواره تأکید کرد: در این دوره تداوم توجه به «مستند انیمیشن» به عنوان قالبی مهم در تولیدات مرکز گسترش و سینمای آینده و پرداختن به «واقعیت افزوده» و «واقعیت گسترده» با برگزاری جلسات کارشناسی با حضور کارشناسان خارجی برای بررسی قابلیت‌های این فناوری‌ها در مستندسازی داریم. 

دبیر جشنواره اعلام کرد همچون سال گذشته، بخش ویژه‌ای با موضوع مقاومت فلسطین و غزه با مسابقه جداگانه در بخش بین‌الملل برنامه‌ریزی شده است. 

وی همچنین در پاسخ به برخی نقد‌ها درباره پوشش رسانه‌ای عملیات اخیر («جنگ ۱۲ روزه»)، از حضور ۳۱ فیلم در بخش ترکیب تمدن ایران با موضوع این رویداد خبر داد و تأکید کرد که مستندسازان ایرانی با امکانات موجود، به خوبی به ثبت این وقایع پرداخته‌اند. جشنواره زمینه‌ای فراهم می‌کند تا حتی آثاری که در این حوزه به بخش مسابقه راه نیافته‌اند نیز به نمایش درآیند. 

«هاشور» مجری برگزاری «جایزه مردمی» 

دبیر نوزدهمین جشنواره سنماحقیقت در پاسخ به پرسشی درباره «جایزه مردمی» تأکید کرد که همچون سال گذشته، این بخش با همکاری انجمن تهیه‌کنندگان صنفی مستند و از طریق سامانه آنلاین «هاشور» به عنوان دقیق‌ترین شیوه رأی‌گیری برگزار خواهد شد و مبلغ جایزه نیز افزایش یافته است. 

درباره اکران آنلاین، دبیر جشنواره با اشاره به اینکه «سینماحقیقت» خود مبدع جشنواره آنلاین بود، گفت: این بحث پیچیده‌ای است. 

وی افزود: با وجود تمایل برخی فیلمسازان به نبود نمایش آنلاین، با هماهنگی یک یا دو پلتفرم مشخص (غیر از هاشور)، تعداد محدودی از فیلم‌ها در روز‌های آینده به صورت آنلاین ارائه خواهند شد. 

وی تاکید کرد: رویه جهانی به سمت محدود کردن دسترسی آنلاین تنها برای خریداران، مدیران جشنواره‌ها و شبکه‌های تلویزیونی است و «سینماحقیقت» نیز با توجه به شرایط، تصمیم نهایی را خواهد گرفت. 

حمیدی‌مقدم در پاسخ به پرسش دیگری درباره حضور فیلم‌های سیاسی، گفت: بله، ما امسال چندین فیلم سیاسی داریم که در بخشی ویژه یا بخش‌های مسابقه به نمایش در خواهد آمد. 

وی ابراز امیدواری کردجشنواره نوزدهم بتواند «میزبان واقعی همه صدا‌های مختلف باشد» و فضایی مبتنی بر «صبر و متانت» برای دیدن «نگاه‌های مختلف» فراهم کند. 

دبیر جشنواره در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه در هفتمین سال مسئولیت خود در جشنواره به چالش‌های بخش بین‌الملل اشاره کرد و گفت: پس از جشنواره به صورت مشروح درباره «فضای ناجوانمردانه‌ای که برای ما در حوزه بین‌الملل که توسط برخی هموطنان در حوزه فرهنگ شکل گرفته است» لازم است صحبت کنیم. موفقیت‌های اخیر دیپلماسی فرهنگی ایران مانند میزبانی ۲۰۰ مهمان بین‌المللی در جشنواره جهانی فیلم فجر نمونه‌ای از این دیپلماسی فرهنگی است. جشنواره «سینماحقیقت» حتی در شدیدترین بحران‌ها «واقعی» بوده است. اما با وجود فضاسازی‌های منفی، امسال شاهد اشتیاق مهمانان خارجی برای سفر به ایران هستیم.

وی اضافه کرد: امسال نوید این را می‌دهیم که وارد دوره تحولی دیگری شده‌ایم. امسال ما شاهد این هستیم که مهمانان خارجی اشتیاق دارند که به ایران سفر کنند. 

دبیر جشنواره بر تنوع جغرافیایی مهمانان و فیلم‌های بخش بین‌الملل تأکید کرد و گفت: سعی شده است که تمرکز تنها روی کشور‌های اروپایی نباشد و از کشور‌هایی مانند هند، برزیل، ترکیه، روسیه، چین و ایتالیا نیز فیلم‌هایی حضور دارند. هدف، ایجاد «رفت و آمد فرهنگی» با کشور‌های همسو، مشترک‌المنافع و همسایه است. در این دوره تعداد فیلم‌های بخش بین‌الملل حدود ۷۰ اثر است.

خالق «سینما پارادیزو» با پرتره‌ای از انیو موریکونه

حمیدی‌مقدم از نمایش دو فیلم ویژه در بخش فیلم‌های ویژه بین‌الملل خبر داد و گفت: آخرین اثر مستند دیوید اتنبرو با هماهنگی و رعایت کپی‌رایت به نمایش درخواهد آمد. همچنین فیلم پرتره‌ای از انیو موریکونه ساخته جوزپه تورناتوره نمایش داده خواهد شد که برای حضور فیلمساز آن در جشنواره و برگزاری مسترکلاس، مکاتباتی انجام شده است، اما احتمالا تورناتوره موفق به حضور در جشنواره نشود.

وی همچنین درباره معیار دعوت از مهمانان بین‌المللی، گفت: کارکرد و تأثیرگذاری واقعی نه افزایش آمار یا جنبه نمایشی آن ملاک اصلی است. مهمانان باید در کارگاه‌ها شرکت کنند، به فیلمسازان ایرانی آموزش دهند یا در تبادل فرهنگی مشارکت کنند تا تولید آثاری درباره ایران امروز را به دنبال داشته باشد. 

در حوزه مستند‌های علمی و پزشکی، وی دلیل محدودیت آثار این حوزه را پروژه‌محور و سفارشی بودن آنها برای نهاد‌های خاص و نبود زیبایی‌شناسی هنری لازم دانست و به موفقیت «بخش کرونا» در دوره چهاردهم اشاره کرد. همچنین درباره سیاست جوایز توضیح داد که هدف استانداردسازی و کوتاه کردن مراسم اختتامیه است، اما جامعه صنفی هنوز پذیرای کاهش جوایز فنی نیست. جشنواره از اهدای جوایز جنبی متعدد اجتناب کرده و فقط جوایز اصلی را اهدا می‌کند.

نگاه «واقع‌گرایانه» به هوش مصنوعی

حمیدی مقدم درباره رویکرد جشنواره نسبت به هوش مصنوعی گفت: در این حوزه نگاه «واقع‌گرایانه» داریم و بررسی‌ها با حفظ اصل واقعیت در سینمای مستند انجام می‌شود. هوش مصنوعی در کارگاه‌ها و بخش مستند انیمیشن مورد بحث قرار می‌گیرد تا مستندسازان با فرصت‌ها و تهدید‌های آن آشنا شوند. همچنین دبیر جشنواره به اهمیت تولید مستند‌های فاخر در حوزه مفاخر و تاریخ معاصر برای نسل جوان اشاره کرد و قول افزایش این تولیدات را داد. 

حمیدی‌مقدم با تشریح برنامه‌های جنبی، جشنواره را به عنوان یک «خانه جشنواره» با محوریت آموزش و شبکه‌سازی معرفی کرد. وی به برگزاری ۱۱ کارگاه تخصصی با حضور اساتید داخلی و بین‌المللی از جمله موضوعاتی، چون خلق دوباره حقیقت، هوش مصنوعی، تولید مشترک، مستند غیرخطی، عکاسی زیر آب و فیلمبرداری هوایی اشاره نمود. همچنین چند پنل تخصصی درباره تحولات منطقه‌ای، بحران زیست‌محیطی، یادمان ناصر تقوایی و مستندنگاری پروژه‌های دولتی برگزار خواهد شد. 

سیستم رزرو آنلاین بلیت از ۱۶ آذر با استفاده از QR Code کارت مطبوعات و رسانه‌ها فعال شده و سالن اختصاصی برای اصحاب رسانه در نظر گرفته شده است. همچنین کتابخانه ویدیویی برای نقد و بررسی فیلم‌ها فراهم است و با وجود چهار سالن بزرگ در پردیس ملت، مشکل کمبود جا پیش‌بینی نمی‌شود. 

دبیر جشنواره درباره کیفیت فیلم‌های مرتبط با عملیات اخیر جنگ ۱۲ روزه گفت: تولید ۳۱ فیلم در همان ایام، دستاورد مهمی است، اما دسترسی به برخی حوزه‌های امنیتی دشوار بوده است. برای رفع این چالش پنل تخصصی با حضور مسئولان برگزار می‌شود. همچنین دلیل انتقال بخش عکس به خانه هنرمندان شرح داده شد تا فضای آرام و مجزایی برای جذب مخاطبان خاص فراهم آید و ارتباط آنلاین بین دو محل برقرار شود. عدم موفقیت «پیچینگ» 
وی درباره برنامه «پیچینگ» گفت: باید اعتراف کنم دوره اول موفق نبود و مشارکت بخش خصوصی شکل نگرفت، اما برنامه‌ریزی برای اجرای دوره دوم پس از جشنواره در جریان است. 

حمیدی‌مقدم درباره نظارت بر انتخاب فیلم‌ها گفت که هیچ فیلمی به دلیل موضوع یا حذف کامل صحنه کنار گذاشته نشده است و اصلاحات جزئی در برخی فیلم‌ها صورت گرفته است. تنها مورد حذف شده به دلیل حفظ حقوق یک شخصیت اصلی بود که با استاندارد‌های جشنواره‌های بین‌المللی مطابقت دارد. وی امید دارد فیلم‌های حاضر بازتاب واقعی جامعه امروز ایران باشند. 

در بخش پایانی، دبیر جشنواره به اهمیت صیانت از آثار، نقد منصفانه و حضور منتقدان اشاره کرد و از کاهش اشتیاق مخاطبان برای جلسات نقد ابراز تأسف نمود. همچنین از برگزاری برنامه‌های ویژه یادبود برای زنده‌یاد مهدی مسعودشاهی، استاد فرهاد ورهرام، ناصر تقوایی و دیگر فیلمسازان درگذشته خبر داد. نمایش سراسری آثار در ۴۱ شهر پس از جشنواره با استقبال مواجه شده است. 

وی درباره معیار پذیرش آثار تأکید کرد: اولویت با نمایش اول (پریمیر) در جشنواره‌های داخلی است و نمایش در جشنواره خارجی مشکلی ندارد. همچنین قوانین مربوط به پخش تلویزیونی محدود اعمال می‌شود و فیلم‌هایی که تخطی کنند حذف می‌شوند. وی به چالش‌های رصد آثار اشاره کرد و تأکید کرد: ملاک ما برای حذف فیلم از جشنواره، نمایش خصوصی اثر نیست بلکه نمایش عمومی و فروش بلیت است.

انتهای پیام/