دیپلماسی استانی؛ فرصتی برای تقویت سیاست خارجی
معاون کنسولی مجلس و ایرانیان وزارت امور خارجه با اشاره به اینکه دیپلماسی استانی به چگونگی و سازوکار تحقق اهداف و جهتگیری سیاست خارجی با کشورهای همسایه کمک میکند، گفت که باید از فرصتهای کمیاب و بینظیر استانها در راستای سیاست همسایگی و تقویت سیاست خارجی استفاده کنیم.
خبرگزاری میزان -
وحید جلال زاده رئیس ستاد دیپلماسی استانی و معاون کنسولی مجلس و ایرانیان وزارت امور خارجه و آقای غلامحسین مظفری استاندار خراسان رضوی با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری اهداف، ظرفیتها و چشم انداز دومین نشست منطقهای دیپلماسی استانی را بررسی و درباره آن بحث تبادل نظر کردند و همچنین به پرسش ها در این باره پاسخ دادند. متن کامل این برنامه به شرح زیر است:
مجری: دومین همایش دیپلماسی استانی روزهای ۳۰ مهر و البته یکم آبانماه به مدت دو روز در مشهد مقدس برگزار میشود. این نشست منطقهای با حضور استانداران خراسان رضوی، خراسان جنوبی و همچنین خراسان شمالی، روسای نمایندگیهای جمهوری اسلامی ایران در کشورهای همسایه و همچنین جمع دیگری از میهمانان قرار است برگزار بشود. نخستین همایش دیپلماسی استانی با محوریت شیراز و با حضور وزیر امور خارجه، استانداران مناطق جنوبی کشور، جمعی از سفیران جمهوری اسلامی ایران در کشورهای هدف و همچنین مسئولان استانی برگزار شد که با استقبال گستردهای همراه بود چه از جانب مدیران محلی و استانی و کشوری و چه از جانب فعالان بخش خصوصی در استان فارس، در برنامه امشب دومین نشست منطقه دیپلماسی استانی را که قرار است در روزهای ۳۰ مهر و یکم آبان در مشهد برگزار شود بیشتر واکاوی کنیم، هدف، ظرفیتها و همچنین چشم انداز این نشستها را مورد بحث و بررسی قرار بدهیم.
سوال: آقای جلال زاده، دومین نشست دیپلماسی استانی در مشهد مقدس، نشست اول را در شیراز و با استقبال گسترده برگزار کردید و همچنین رئیس ستاد دیپلماسی استانی هستید، چرا دیپلماسی استانی؟
جلال زاده: تشکر میکنم از رسانه ملی به خاطر اهمیتی که به موضوع قابل توجه دیپلماسی استانی دادند و این مجال را در اختیار ما امشب قرار دادید که ما به این موضوع مهم بپردازیم. از سالهای گذشته همیشه بحث ظرفیتهای استانها هم در کلام رهبری عزیر، هم روسای جمهور و هم استانداران جاری بود که ظرفیتها و فرصتهایی که در استانها است نباید مغفول مسائل کلان ملی قرار بگیرد؛ لذا در دولتهای گذشته سیاست همسایگی جزو سیاستهای اصولی و بنیادین سیاست خارجی بوده است.
در دولت دوازدهم هم شخص آقای دکتر پزشکیان بخاطر این که خاستگاه شان از استانها بوده، آن هم از یک استان مرزی و لذا یک درک دقیقی از شرایط استانها و فرصتها و ظرفیتهای استانها دارند و هم وزیر محترم امور خارجه که در جلسات رای اعتماد شان در مجلس از جمله قولهایی که به نمایندگان خانه ملت دادند این بود که مرزها برای ما مهم است، استانهای مرزی و ظرفیتهای آن برای ما مهم است و همچنین استانهای عمقی و ما باید این را در صدر سیاستهای خودمان قرار خواهیم داد به همین خاطر ما از همان روزهای اول تشکیل دولت در وزارت خارجه موضوع دیپلماسی استانی را پی گرفتیم همانطور که اشاره کردید اولین محصول آن در شیراز عزیز، در شیراز زیبا به میزبانی همکاران ما در استان فارس بود که من این جا از استاندار محترم و دیگر عوامل استانداری تشکر میکنم، پنلهای مختلفی در آنجا برگزار شد، تمامی سفرای ما در حوزه خلیج فارس و کشور عراق در شیراز حضور داشتند و همچنین ما توانستیم آنجا قدم اول را برداریم، قطعا قدم اول قدم عالی و برتری نبود، اما یک گفتمان سازی کرد، یک ساختار سازی کرد، ما بعد از آن موفق شدیم ستاد دیپلماسی استانی را تشکیل بدهیم، دولت حساس شد.
دو هفته پیش دولت فرصتی داد که من در صحن دولت حضور پیدا کنم در حضور همه وزرا، ریاست محترم جمهور و وقتی که به من داده بودند یک ربع بود، ۴۵ دقیقه دولت برای دیپلماسی استانی وقت گذاشت، آقای رئیس جمهور دو پیشنهادی که ما آنجا دادیم آن را پذیرفتند، گفتنی است که این جا عرض کنم ما ۲۸ تا دفتر وزارت امور خارجه در استانها داریم و البته مهمترین، فعالترین و بزرگترین نمایندگی جمهوری اسلامی در خارج و داخل کشور در مشهد مقدس است که ان شاالله در ادامه من به ظرفیتهای استانی و دفاتر و این سیاستی که در پیش داریم خواهیم پرداخت.
سوال: آقای مظفری، مشهد دومین مقصد دیپلماسی اقتصادی است، مشهد مجموعهای از پتانسیلها و ظرفیتها است، آستان مقدس حضرت امام رضا (ع)، بحث زیارت، بحث سیاحت، بحث تجارت و موضوع اقتصاد. بفرمایید که آنچه که آماده شده برای ارائه در دومین نشست دیپلماسی استانی چه است؟
مظفری: خراسان یعنی شرق کشور؛ یعنی من بحثم این است که این نشست هم به طور دقیق شرق کشور را پوشش خواهد داد، علاوه بر نکاتی که شما فرمودید که مهمترین آن مرجع شریف امام رضا (ع) در خراسان و مشهد مقدس است، ما دروازه ورودی به کشورهای آسیای میانه، به شرق، افغانستان، هند، چین و کشورهای دور هستیم بنابراین ظرفیت فوق العاده استثنایی را داریم، کریدور شمال به جنوب را ما در شرق کشور داریم که یکی از مسیرهای بسیار بسیار مهم برای تجارت ما و اقتصاد ما است این نشست میتواند زمینه ساز توسعه اقتصادی به معنای واقعی همکاریهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی باشد. مطمئنا استمرار این نشستها، پیگیری مصوباتی که در کمیتههای چهارگانهای که تعریف شده که به نظر من بسیار دقیق و هوشمندانه طراحی شده و ان شاالله بتوانیم از آنها بهره کافی ببریم، تلفیقی که بین این تیمهایی که چیده شده، روسای این کمیتهها یا این کارگروهها یا این پنلها که از وزرا و مقامات ارشد کشور هستند، عزیزان ابتکاری که به خرج دادند و تاکیدی هم که شد، دبیری این کمیتهها را بخش خصوصی انجام میدهد یعنی تلفیق بسیار بسیار دقیق و درستی از ظرفیتها و شناسایی این که ما بتوانیم اگر تصمیمی گرفته میشود متناسب با نیازهای بخش خصوصی باشد و بخش خصوصی خودش در بطن کار باشد برای اجرای بعدی کارها و این اقداماتی که به نظر میرسد فرصت بسیار خوبی است من امیدوار هستم که این نشست سرآغاز یک ایجاد فرصتهای گسترده برای کشور و ان شاالله استفاده از فرصتها در شرق کشور باشد.
سوال: آقای جلال زاده در دولتهای مختلف همیشه تاکید میشود بر تقویت سیاست همسایگی، اما یک نگاه نو در این دولت تشکیل ستاد دیپلماسی استانی است، یعنی در کنار ارتباط و تقویت روابط با همسایگان تقویت استانها به منظور رسیدن به آن رویکرد عالی و بالاتر یعنی تقویت روابط با همسایگان دنبال میشود، فکر میکنید چقدر مهم و تاثیرگذار باشد؟ حالا که در مشهد برای ارتباط با همسایگان مثلا آسیای میانه، شرق، افغانستان و دیگر کشورها، ما این نشست را برگزار میکنیم فکر میکنید سطح روابط، رایزنیها و گفتوگوها چقدر تقویت بشود؟
جلال زاده: سوال درستی فرمودید، من از این زاویه میخواهم به آن بپردازم که نسبت سیاست همسایگی با دیپلماسی استانی چیست؟ یعنی ما وقتی که میگوییم سیاست همسایگی از برنامههای اصولی، بنیادین و منطقی دولت و وزارت امور خارجه است، نسبت آن با دیپلماسی استانی چیست؟ من این طور میخواهم حل کنم که اولا یک نسبت عمودی دارند. یعنی اگر ما در سیاست همسایگی به چرایی و جهت گیری سیاست خارجی با کشورهای همسایه میپردازیم، دقیقا در دیپلماسی استانی به چگونگی و ساز و کار تحقق آن اهداف میپردازیم، شما تصور بکنید ما با افغانستان با ترکمنستان، با تاجیکستان با کشورهای همسایه با پاکستان با ترکیه با هر کجا، ما وقتی که در سیاست همسایگی میرویم صحبت میکنیم عقد قرارداد میکنیم، میشود بفرمایید زمین اجرایی این سیاستها و برنامهها و سیاست همسایگی کجاست؟ من عرض میکنم که قریب به اتفاق اینها مربوط به استانهای مرزی میشود. اگر مربوط به بازارچه است، اگر مربوط به پایانه است، اگر مربوط به مسائل امنیتی است، اگر مربوط به دیپلماسی فرهنگی و عمومی است، دانشگاهها، اتاقهای بازرگانی، بخش خصوصی، پس لذا این یک رابطه عمودی است که ما سیاست همسایگی را در راستای سیاست دیپلماسی استانی به هم بدوزیم یک رئیس جمهوری، یک اصطلاحی داشت میگفت که اگر ما کشورهای همسایه را به هم بدوزیم جنگ هم بشود این دوخت و دوز این کشورها را از هم جدا نمیکند من نمیخواهم مثال جاهای دیگر را بزنم، ما اگر برق یا آب مان یا گازمان را، اگر پایانهها و جاده هایمان را، اگر گردشگری سلامت که اولین پایلوت سامانه گردشگری سلامت بعد از سالها که آرزوی هم بخش بهداشتی ما بود، بیمارستانی در خراسان رضوی دارد کلید میخورد، شما ببینید علی الارض سیاست همسایگی الا استانهای مرزی زمینی برای بازی و برای اجرا ندارد لذا این دو تا در راستای هم هستند یک رابطه عمودی دارند و به کمک هم خواهند آمد و ما خواهیم توانست از فرصتهای کمیاب و بی نظیر استانها در راستای سیاست همسایگی و تقویت سیاست خارجی استفاده کنیم. من این جمله را هم بگویم، من از یکی شنیدم در همین گفتوگوهایی که در خصوص دیپلماسی استانی داشتیم میگفت، دیپلماسی استانی ابزارسازی برای سیاست خارجی است، ابزارسازی هوشمندانه، بومی سازی و مردمی سازی سیاست خارجی است، آقای استاندار الان اشارهای داشتند که ما دبیر این میزگردها و پنلها ... این تاکید آقای استاندار بود ما وقتی که پنلها را به استان دادیم که نظر نهایی را بدهند من شنیدم که گفتند که آقای مظفری گفته، دبیران باید بخش خصوصی باشد که ما همین کار را انجام دادیم.
سوال: آقای مظفری، راجع به همین رویکرد صحبت کنیم یعنی ورود بخش خصوصی، تقویت بخش خصوصی در بسیاری از امورات، مثلا در این نشست. خراسان شمالی، خراسان رضوی، خراسان جنوبی، چون تاکید شما بر این است که این نشست برای منطقه شرق کشور دارد برگزار میشود و تقویت رویکردها و ظرفیتها؛ حالا که با این نگاه مدیریت پنلها و بسیاری از بخشها را به بخش خصوصی دادید، فکر میکنید حرکت برخط و مسیر پیشرفت را در مکان و در نقاط و در استانهایی که به آن اشاره کردید چقدر تقویت میکند این رویکرد؟
مظفری: من خوشحالم که عرض کنم، بعد از پیگیریهایی که انجام شد و البته یک کمی گله مندیهایی که ما در بعضی از جلسات طرح کردیم، یکشنبه گذشته دولت مصوبهای را گذراند خوشبختانه با پیگیری عزیزان و درخواستی که ما داشتیم که استانداران جانشین روسای کمیسیونهای مشترک ایران و کشورهای طرف مقابل شدند. پیشنهاد مشخص ما این بود که کمیسیون مشترکی که ما با کشورهای اطراف داریم به لحاظ پروتکلها وزرایشان طرف مقابل هم وزیر هستند، وزرا هستند، پیشنهاد اول ما این بود که استانداران باشند، بالاخره همانطورکه آقای جلال زاده اشاره کردند هر مصوبهای که اتفاق بیفتد تفاهمی که باشد اجرای آن در استانها توسط بخش خصوصی است، پیشنهاد مشخص ما این بود که استانداران بشوند روسای کمیسیون مشترک، اتاق بازرگانی هر استان در مرزیها و مناطق مرزی بشوند دبیر آن کمیسیونها که بتواند اتفاق بیفتد. واقعیت این است که در یک بخشی این اتفاق نیفتاده بود و ما فاصله داشتیم، کمیسیون مشترک برگزار میشد من بعنوان استاندار خراسان هیچ خبری نداشتم چه تفاهمی انجام شده، چه اتفاقی افتاده این در طول سالهای قبل هم بوده شاید ۲۰-۳۰ سال قبل، خوشبختانه این مصوبهای که اتفاق افتاد که استانداران بشوند جانشین روسای کمیسیونهای مشترک بین ایران و کشورهای مقابل، پیشنهاد مشخص ما این است مثل همین دبیری این کمیسیونهایی که الان آقای دکتر جلال زاده به خوبی تبیین کردند و موافقت کردند که بخش خصوصی بشود دبیر این کمیسیونها، اگر این اتفاق بیفتد ما توسعه میدهیم روابط مان را در سطح گسترده و بخش خصوصی عملا وارد این داستان است. همه ما اعتقادمان این است که بخش خصوصی است که میتواند اقتصاد را تکان بدهد، دولت تسهیل گر باید باشد، زیرساخت فراهم کند، کمک کند، همین نشستهایی که آقای دکتر جلال زاده و آقای دکتر عراقچی به خوبی در برنامه هایشان در مجلس هم ارائه کردند که من با حساسیت گوش میکردم نکته کلیدی بود که ما تقویت میکنیم دیپلماسی استانی را یعنی راه میاندازیم بحث را، در یک استانی در استان خراسان رضوی و در شرق کشور ما، ۹۰ درصد اقتصادمان خصوصی است. یک اتفاق خوب و بزرگی است، در همین یک سال گذشته و البته قبل از این جنگ که رفت و آمدهایی را تعریف کردیم با همین فضایی که ایجاد شد، طرح موضوع دیپلماسی استانی و در کنار آن دیپلماسی اقتصادی که بهرحال یکی از شاخههای دیپلماسی استانی است و دیپلماسی فرهنگی، دیپلماسی حتی زیست محیطی، سفرهایی که در کشورهای اطراف داشتیم هدفمند و کاملا تعریف شده، یعنی کانونهای اقتصادی موثر کشورهای اطراف را شناسایی کردیم، جلسات مفصل و دقیقی را بخش خصوصی ما داشتند، پیش بینیهای لازم را انجام دادند، سفرها واقعا هدفمند انجام شد، به نقاط مختلف، سفرها آن چارچوب دقیق استانداردها را داشت، حتما سفرها با یک کیفیت خاص انجام شد، بخش خصوصی غالب بود، نتیجه این سفرها را میخواهم عرض کنم که فردا روز ملی صادرات را میخواهیم جشن بگیری باید با خوشحالی ابراز کنیم که در ۶ ماهه اول سال ۱۴۰۴ که صادرات کشور تقریبا نسبت به سال گذشته اتفاقی نیفتاده یک درصد کمی هم منفی بوده ولی خوشبختانه خراسان رضوی با همین تاکید بر دیپلماسی اقتصادی و استانی و استفاده از ظرفیتهای بخش خصوصی ۳۶ درصد افزایش را تجربه کرده یعنی اعتقاد ما این است که فرمایش شما را این طور تکمیل کنم که بخش خصوصی است که این کارها را میتواند انجام بدهد اگر تاکید کردیم توجه کردیم و در عمل هم فضا دادیم بخش خصوصی حتما این اتفاق رقم خواهد خورد در این نشست هم همه این اتفاقاتی را که ما داریم ساماندهی و سازمان دهی میکنیم برای بخش خصوصی است و نکته مثبت و اتفاق خوب در این نشست این است که بخش خصوصی را به یک معنای خودش متولی برگزاری این پنلها و نشستها و کارگروهها است که در این چند روز من آقای جلال زاده زحمت کشیدند چند بار به مشهد تشریف آوردند جلسات مکرر داشتیم یک شور و هیجان خوبی در بخش خصوصی برای این که مطالبات را طرح بکنند برای این که سوابق را مرور بکنند، درخواست هایشان و پیشنهادات داشته باشند
سوال: و همین که صدایشان شنیده شود
مظفری: بله، اصلا خودشان حرف میزنند، اصلا این جا دیگر صدا را به بقیه میرسانند، متولیان امر که میآیند بخش خصوصی است که مدعی این است که باید به او کمک کنیم حتما اتفاق خوبی رقم خواهد خورد انشاالله.
سوال: آقای جلال زاده در قالب همین دیپلماسی و رویکردی که اتخاذ شده در ستاد دیپلماسی استانی، امکان برگزاری نشستهای مشترک مرزی یا توافقات منطقهای بدون واسطه تهران را فراهم میکنید؟ یا فراهم است؟ میخواهم بروم به سراغ یک سوال بسیار مهم، این که رفتید به سراغ تقویت استانها و دیده شدن و بالابردن ظرفیت استانها آیا اختیارات واقعی هم به استانها میدهید؟
جلال زاده: خوب است که این سوال را فرمودید، چون نه یاد من بود و نه اقای مظفری که تا الان این را نگفته بودیم شما هم ما را کمک کردید که این را اشاره کنیم. آقای رئیس جمهور و دولت محترم دقیقا یک سال است که روی اختیارات استانداران نه فقط بحث سیاست خارجی، بلکه در حوزه آب، در حوزه تخصیص آب، در بحث اقتصادی با ... من نمیخواهم این جا بگویم، مثلا بانکها اختیاری که به استانها داده بودند اصلا عدد آن با اتفاقات این روزهای اقتصاد کشور همخوانی نداشت اگر آقای مظفری صلاح دانستند بگویند، چون ما هم یک سابقه یا سوءسابقهای در استانداری داریم ما این همه آدم در شورای برنامه ریزی تسهیل صادرات ...
مجری: حسن سابقه آقای جلال زاده ...
جلال زاده: بله حسن سابقه، ما مینشستیم به تعبیر من سیبیل به سیبیل، ۵۰ نفر بعد میدیدیم قدرت اجرایی بانک ملی ما در استان چقدر بود آقای دکتر مظفری؟
مظفری: این اواخر ۳۰ میلیارد تومان ..
جلال زاده: بله، اصلا با اتفاقات این روزهای اقتصادی. یک جدولی تهیه شده، اختیارات استانداران در آنجا آمده که شامل حوزه ما هم میشود و همه دستگاهها، در مرحله تصویب است یا مجلس یا دولت یا حتی شورای هماهنگی اقتصادی سران قوا که آن دارد مسیر خودش را طی میکند، اما آیا ما تا حال استانداران با استانهای مرزی خودشان ارتباط نداشتند؟ چرا داشتند، حتما آقای دکتر مظفری، حتما استانداران خراسان جنوبی و شمالی، آذربایجان غربی با ۵ استان ترکیه با اربیل، ساری با ترکمنستان، همه ارتباط داشتند، ما این را داریم قاعدهمند میکنیم ساختار محور میکنیم، عرض کردم ما یک دبیرخانه تشکیل دادیم اگر تمرکز نباشد، به قول فرمایش حضرت آقا، تصمیم ۳۰ درصد کار است، پیگیری ۷۰ درصد کار است ما عزم مان را جزم کردیم با حمایتهایی که از استانها به عمل خواهیم آورد، بتوانیم دبیرخانه ایجاد کنیم که این را پیگیری کند لذا دیپلماسی استانی، تمرکز زدایی از سیاست خارجی ملی نیست، بلکه ابزارسازی هوشمندانه برای این که ما از ظرفیتهای استان استفاده کنیم و بتوانیم این ظرفیتها را از طریق بخش خصوصی به منصه ظهور برسانیم. ما با مشورتی که با مقامات استانی کردیم و نهایتا تایید استان را گرفتیم، ما ۴ تا میزگرد الان من کلمه پنل را اصلاح میکنم، ۴ تا میزگرد را ما با عنوانهای یک: سیاست همسایگی، حمل و نقل، ترانزیت، کریدورها که ریاست آن به معاونت هماهنگی امور اقتصادی وزارت کشور محول شده که اصلا خودش یک برنامه ریزی دقیقی دارد که دبیری هم به بخش خصوصی دیپلماسی اقتصادی را داریم که مسئولیت آن به معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت خارجه داده شده، بحث فناوریهای نو و هوش مصنوعی به دکتر روزبه رئیس مرکز فناوریهای ریاست جمهوری سپرده شده، میزگرد گردشگری سلامت به خود وزیر محترم میراث و گردشگری و صنایع دستی در مشهد حضور پیدا خواهند کرد که هم در جلسه اختتامیه و هم ریاست این میزگرد را بر عهده دارند، ما تمام تلاش مان این بوده که این توازن بخش خصوصی بچربد به بخش دولتی در این پنل در کنار این میزگردها ما یک اجلاس منطقهای سفرایمان را داریم همانطور که اشاره کردند روسیه، هند، عراق، قرقیزستان، قزاقستان، تاجیکستان، ترکمنستان، پاکستان، افغانستان و سرکنسولگریهای مرتبط مثل هرات و اینها در این همایش حضور دارند، ما یک کارگروه بین المللی داریم در مشهد به نام کارگروه بین المللی امام رضا (ع) که هم آقای استاندار هم بنده و هم آقای دکتر عراقچی و هم آقای دکتر صالحی امیری و تولیت محترم آستان قدس در آنجا حضور پیدا خواهند کرد که اینها در کنار این نشست برگزار خواهیم کرد، یک اختتامیه و یک افتتاحیه داریم، یکی از مقامات بلند پایه به درخواست ما و استان شرکت خواهد کرد، اکثریت مسئولین اقتصادی کشور اعم از مناطق آزاد، سازمان توسعه تجارت و سازمان سرمایه گذاری اقتصادی، گمرک ایران، بانک مرکزی در این نشست و در این میزگردها و در افتتاح و از همه مهمتر رودرروییهایی است که در خارج ازاین مراسم رسمی دارند و قرار و مدارهایی که میگذارند که دست کمی از جلسات رسمی ندارد.
سوال: آقای دکتر مظفری، استانداران و نقش استانداران و در این مجموعهها نشستهایی که برای تقویت دیپلماسی استانی و تقویت سیاست همسایگی، با توجه به این موضوعی که در سخنان آقای پزشکیان همیشه تاکید دارند که تفویض اختیارات بیشتری به استانداران شود برای تسهیل امور چیست؟
مظفری: بله نکته کلیدی و درستی است، فرمایشات مقام معظم رهبری که ما این جلسه اخیر خدمت شان بودیم، استانداران، جملهای فرمودند که کمتر با این تعبیر شنیده بودم، که استانداران مدیران همه جانبه استانها هستند، آقای پزشکیان بارها گفتند که استانداران رئیس جمهور استانها هستند و خود ما به عنوان استانداران یک ظرفیتهای بسیار بسیار زیادی دراستان داریم. یعنی همین الان هم داشتیم، استفاده ازا ین ظرفیتها و ایجاد همدلی و هم افزایی بین این مجموعهها خودش یک امکان خیلی خیلی بزرگی بود. ولی فرمایشات آقای رئیس جمهور مکمل این ظرفیتهایی است که ما داریم و این امکانی که دراختیار داریم، بعضی از اختیارات را اگر داشته باشیم که الان در شرف واگذاری است، بخشی از اینها در دوره جدید واگذار شد و کمک موثری به ما شد، میتوانیم ظرفیتها را به خوبی استفاده کنیم، مخصوصا استانهای مرزی که مرز پایان کشور نیست بلکه دروازه توسعه است و باید شروع کنیم و استانهایی مثل ما که امکانات فراوانی داریم و امکان داریم با یک ظرفیت بالا بتوانیم حضور داشته باشیم. ظرفیت مکمل بین دو طرف مرز داریم، این بحثهای امنیتی، اقتصادی و سیاسی همه در هم تنیده است و ما در شرق کشور و خراسان به عنوان نقطه کانونی و تمدنی خراسان بزرگ، بخش زیادی از کشورهای آسیای میانه را به لحاظ تمدنی میتواند پوشش دهد، علاوه بر بحثهای اقتصادی و دیپلماسی، دیپلماسی فرهنگی در حوزه تمدنی خراسان بزرگ و ایران برای ما بسیار ارزشمندست. اگر تلاش کنیم در حوزه فرهنگی و اقتصادی پیوندها را مستحکم کنیم خیلی از گرفتاریهای مان حل میشود، در شرق کشور بحث امنیتی داشتیم و داریم، این بحثهای امنیتی اگر بخواهیم کم و کاهش پیدا کند، راهش پیوندهای اقتصادی است، ما در شرق کشور با همسایه شرقی مان که افغانستان است و در این چهل – پنجاه سال اخیر آبستن حوادث و فراز و فرودهای زیادی بوده، امروزه راهی به جز این که ظرفیتهای اقتصادی مان را بهم گره بزنیم در دو طرف مرز، نداریم، افغانستان آب دارد، معادن خیلی خوب دارد، ما این طرف انرژی و تکنولوژی و ظرفیت بسیار خوب برای فرآوری داریم. مذاکرات بسیاری مرتب و مکرر نشست داریم، والی هرات دو بار تا حالا تشریف آوردند مرز، ما رفتیم، تشریف آوردند مشهد، آبان ماه احتمالا سفر داریم، ظرفیتهای بسیار خوبی داریم.
سوال: پس دیپلماسی استانی یکی از راه حلهای مهم و گزینههای مهم برای رفع چالشهای مطرح در شرق کشور، موضوع آب میتواند یک گزینه اصلی برای حل مشکل باشد؟
مظفری: بله، برداشت عزیزان این است که وزارت خارجه، دولت به معنای دولت مباحث کلان و راهبردهای کلان را باید تعریف کند، دراستانها ما به عنوان مدیران منطقهای یا به تعبیرآقای رئیس جمهور و روسای جمهور مناطق بر مبنای استراژی و راهبردهای کلان بحثهای خودمان را حل و فصل کنیم. هم این توان و امکان را به کار بگیریم و مسائل مان را حل کنیم، با کشورهای اطراف مان ظرفیتهای بسیار خوب داریم. نقاط اشتراک بسیار زیادی داریم، از آن طرف درک بیشتری داریم، خیلی از موضوعات را نمیشود برای همه استان یک نسخه پیچید، بخشی از گرفتاریهای مان، امروز که دوشنبه بود، برای پیگیری یک موضوع مرزی خودمان که در این جا جای بحثش نیست، سه هفته است، رئیس کل گمرک نشستیم و پیگیری کردیم و امروز به دلایلی مجبور شدیم که خدمت آقای رشیدیان که آخرین روز کاری شان در ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز بوده، صورت مسئله، این قدر واضح و روشن است، یک بحث بسیار بسیار گسترده به لحاظ اقتصادی در مرزها، ولی گیر یک سری آئین نامههایی هستیم که من اصلا درک نمیکنم. به دوستان عرض کردم، اولا که این آئین نامه مغایر با قانون است، هر آئین نامهای که مغایر قانون باشد باید به آن توجه نکنیم، این تصمیم که الان گرفته میشود، تصمیمی که گرفته نمیشود، بسیاری از مسائل اقتصادی ما را تحت تاثیر قرار میدهد، صادرات ما را تحت تاثیر قرار میدهد، تجار و بازرگانان و ترانزیت ما را تحت شعاع قرار میدهد، امشب دو هزار کامیون تانکر حمل سوخت از مرز ما رد شده است و در منطقه افغانستان گرفتارند، پیشنهاد مشخص ما این است که اینها برگردند در منطقه آزاد دوقارون، به تعبیر خودمان تغییر ببندی؟، اصلاح کنند سوخت را و برمی گردند داخل افغانستان و مانعی نباید باشد و منطقه آزاد یعنی همین، این اختیار به استان بدهد، حتما بسیار بسیار زودتر این درک و حل میشود. در عین حال این نشستها خودش زمینه حل بسیاری از این مشکلات را فراهم کند.
سوال: برای این که با کشورهای همسایه ارتباط بگیریم، زمینههای فرهنگی، تجارت و سرمایه گذاری را فراهم کنیم، چند مولفه را باید حفظ کنیم، یکی الزامات ارتباطات بین المللی را بدانیم و آموزش دهیم، در استانهای مان فراهم کنیم، یکی این که ظرفیتهای سرمایه گذاری را در بخشهای مختلف فراهم کنیم، فراهم است یعنی الان در این میزگردها در بخشهای تخصصی که در این نشست برگزار میشود همه احصا شده و قابل ارائه است؟
جلال زاده: رئیس ستاد دیپلماسی استانی: اولا یک سری ظرفیتهای قابل توجهی را در سطح ملی و هم سطح منطقهای، اصلا بزرگترین نمایندگی وزارت امور خارجه در داخل و خارج از کشور درکجاست، نه در کشورهای اروپایی، در مشهدست، ۱۲۰ هیئت چطوری استانداری خراسان، دفتر ما و دیگر مقامات استانی چطوری میزبانی کردند، اکو را آقای استاندار برگزار کردند و وزارت خارجه میزبان بود، با تمام اشتیاق مشهد را کاندیدا کردیم، ۹ تا کنسولگری در خراسان رضوی در مشهد مستقرست، در هیچ یک از شهرهای ما هیچ کنسولگری نیست، اهمیت استانها را میرساند، هم بحث آموزشهای دیپلماتیک و پروتکلی وهم دانشکده وزارت خارجه با خیلی از استانها قرارداد دارد و با خود دستگاهها آن را انجام میدهد، خود استانداران چهرههای ملی کشورند، با توانمندیهای بالا که به قول آقای رئیس جمهور و حضرت آقا رئیس جمهور منطقه هستند، به این خاطر میگوییم دیپلماسی استانی پاسخی است به ضرورت فعال سازی انرژیهای متراکم در استانهای مرزی و به جای این که تبدیل به چالش شوند، تبدیل به فرصت شوند، این ظرفیتها را ما دیدیم. دکتر عراقچی چند روز در وزارت خارجه جلسهای بود، گفت این جزو برنامههایی نیست که خدای ناکرده بخواهیم نمایش دربیاریم، وزارت خارجه تا آخر پای استانها و دیپلماسی استانها ایستاده، آقای رئیس جمهور به تمام حمایت کردند. این چهارتا میزگرد سفرا هستند، دو وزیرست، یکی از مقامات تصمیم گیر ارشد کشورست، مدیران اقتصادی، همان گمرکی که ایشان گفت، همه هستند، ما گفتیم نتیجه این میزگردها، یک دبیر یا رئیس این میزگرد در اختتامیه گزارش میدهد در حضور مقامات ارشد، ۵ دقیقه توضیح آن چه که گذشت، ۵ دقیقه بعدی باید ۵ تا تصمیم را یک آیا این باید در مجلس پیگیری شودکه باید اعلام کنند، آیا دولت میتواند با آئین نامه و تصویب نامه اجرایی کند یا نه برود سران قوا، بدون این از پای مشهد و اجلاس مشهد بلند نخواهیم شد.
سوال: هم مصوبه خواهد شدو همه مصوبات پیگیری خواهد شد؟
جلال زاده: به همین خاطر اشارهای میکنم، ما تیری در تاریکی نیانداختیم خانم امامی، این استانهایی که دور جمهوری اسلامی قرار دارند، ۵ مقصد اول صادرات ما، به این کشورهاست، به یکی از کشورهای همجوار به خراسان رضوی به اندازه یک قاره صادرات داریم. آیا حیف نیست تقویت نکنیم که آن صادرات بشود دو برابر، به اروپا چقدر صادرات داریم، به افغانستان چقدر صادرات داریم، بیشتر از یک قاره است، حتی بعضی جاهای دیگر، یک اولین مقاصد صادراتی ما، ارمنستان به تنهایی بیش از ۵۰۰ میلیون دلار با قرارداد پیمانکاری دارد که امسال ۹۵۰ میلیون دلار قرارداد پیمانکاری داریم. بهترین و همسوترین هموطنان ما در کشورهای همسایه هستند، علاقه به جمهوری اسلامی، رفت و آمد و سرمایه گذاری، بیشترین گردشگران زیارتی، سیاحتی و سلامت از کجا میآید، ما کنسولی هستیم، ما روادید را میدهیم، ما رصد میکنیم. بیشترین گردشگران ما در حوزه سیاحتی، زیارتی و سلامتی کشورهای همسایه هستند، ما چقدر در کشورهای همسایه، پس تیری در تاریکی نبوده است، ما این ظرفیتها را دیدیم و در دولت گزارش دادیم و دولت مشتاق شد که حمایت کند. ما با ظرفیتها و حمایتی که در استانها از این سیاست کلان ملی که مورد تاکید رهبری قرار گرفت، جمله حضرت آقا این بود، ما شیراز که برگزار کردیم، آقایان استانداران خدمت ایشان شرفیاب شدند که علاوه بر تفویض اختیارات، ایشان گفتند که این دیپلماسی استانی را ادامه دهید. آقای پزشکیان میفرمایند کلام صریحی دارند که دیپلماسی استانی به معنای این است که استانها مستقیما و با اختیار از مرکز بتوانند با استانها و کشورهای هم مرزی خود بتوانند روابط تجاری و اقتصادی برگزار کنند.
سوال: مشهد نه خاصه خراسان رضوی، خراسان شمالی و جنوبی قبل از نشست دیپلماسی استانی که دومین نشست است، که با شتاب در مسیر پیشرفت است، در کجای راه است و بعد از این نشست و مصوبات آن چه رویکردی خواهد داشت؟
مظفری: به طور طبیعی با تجربه خوبی که استانها دارند، سه استانی که گفتید جمع بندی دقیقی از مسائل و موانعی که در راه گسترش و توسعه دیپلماسی و اقتصادی ما داشتیم، تدارک دیده شده است، اول شب مرور میکردم با دوستان در استان، بحثهای بسیار کلیدی است. حتما تصویب این مسائل و کمکهایی که نیاز داریم، رفع آن موانع، میتواند توسعه سیستم را برای ما داشته باشد. میخواهم مثالی بزنم، ازبکستان بعد از سفری که رفتیم با استانداران دو استان سمرقند و بخارا، گفتوگو کردیم و حرف زدیم، البته پروازهای مستقیم را هم راه انداختیم، ۱۳۴ درصد صادرات مان افزایش پیدا کرد و نشان داد که یک تعامل مثبت و یک رفت و آمدهای و یک رفت و برگشت، حتما در این بحثی که به عنوان دیپلماسی استانی داریم، که حتما باید شاخههای مختلی داشته باشد برای ما در خراسان بزرگ، مباحث اقتصادی اش بسیار مهم است، مباحث فرهنگی و تمدنی اش هم همین طور، مسائل مان را حتما حل میکنیم، توجه میکنیم به آن، همزمان باز خواهش من این است که سرعت بدهند دوستان مان دولت در واگذاری اختیارات، زمان زیادی سپری کردیم، واقعیت این است که در عمل هنوز یک اختیارات جدی به استانها واگذار نشده است، یک سال از دولت گذشته، تاکید فراوان آقای رئیس جمهور داشتند، خواهش ما این است که این اختیارات را به ما بدهند.
سوال: طرح بحث میکنید در این جلسات؟
مظفری: حتما، ما میتوانیم قدمهای بزرگ و اتفاقهای خوبی رقم بزنیم، الان این امیدی که ایجاد شده، فضایی که فراهم شده است، باعث یک تحرک در فضای بخش خصوصی که اصل کار اصلا شده است. در این رفت و آمدهایی که با کشورهای اطراف داشتیم، بخش خصوصی متولی شد، خودش، رفت، شناسایی کرد، مذاکره کرد و همین جا از همکاران ما در وزارت خارجه تشکر کنم. من تجربه طولانی در بخش عمده کارم در این سی سال حوزه اقتصادی بوده است، در این دوره سفارت خانههای بسیار فعال بودند در کمک ما. ما هفت هشت سفر در این مدت رفتیم، واقعا سفرای مان، سیستم اقتصادی در سفارت خانهها کمک کردند و این رفت و آمدها را تسهیل کردند، ضمنا این که مذاکرات را تاثیرگذارتر کردند و ما توانستیم نتیجه بگیریم. این فضایی که در استان ایجاد شده به یمن و برکت این ایدهها و طرحهایی که شد، ما در خراسان رتبه کسب و کارمان از ۲۲ از ۱۴۰۳ در بهار ۱۴۰۳ شد اول کشور. صادرات مان ۳۶ درصد به لحاظ ارزشی و ۳۴ درصد به لحاظ وزنی رشد کرد، علتش این بود که باور به این ظرفیت استانی داشتیم، هر چند هنوز آن اختیارات لازم واگذار نشده است و هنوز در حد مطلوب نتوانستیم این ظرفیتها استفاده کنیم.
سوال: که در صورت تفویض اختیارات سرعت بیشتری خواهد گرفت؟
مظفری: ما افغانستان بازار محصولات ماست، ذائقه افغانستان با محصولات ایرانی سازگارست، ما نباید هیچ مانعی داشته باشیم، معتقدیم که گمرک باید ۲۴ ساعته باشد، ما میلیاردها تومان هزینه میکنیم که جاده و راه زیرساخت تهیه میکنیم که یک ساعت یا چهار ساعت فاصله مسیرها را کوتاهتر میکنیم.یک دفعه توقف میکنیم در گمرک، ۲۴-۴۸ ساعت و بعضی وقتها یک هفته ماشین متوقف میشود. بحث مان این است که در این حوزه ترانزیت و در یکی از این کارگروهها.
جلال زاده: من گفتیم میزگرد.
مظفری: میزگردها، عنصر زمان برای ما بسیار مهم است، بخش خصوصی مثل ما دولتیها فکر نمیکند که این نیست که امروز پمجشنبه تعطیل است برو شنبه بیا، لحظه اش برای ما مهم است، تاکیدست که حتما زمان را به عنوان یک عنصر ارزشمند لحاظ کنیم، در این کارگروههایی که تعریف شده است و میزگردها به خوبی دیدند دوستان، در بحث ترانزیت دبیرش آقایی است که خودش رئیس حمل و نقل اتاق بازرگانی است، همه این حمل و نقلیها این را میدانند.
سوال: هم چالشها، فرصتها و مزیتها را میدانند؟ اولین مقصد شیراز، دومین مقصد مشهد، یک سوال مهم انتخاب مقاصد برگزاری نشستهای دیپلماسی استانی به عهده ستادست یا از طرف استانها اعلام آمادگی میشود؟
جلال زاده: ما در ستاد یکی اول تدبیرکلی داشتیم و بعد با وزارت کشور در میان گذاشتیم و ظرفیتهای استانها را که مرزی بودند مثلا شیراز چرا رفتیم، چون اولین دفتر وزارت خارجه هشت سال قبل آن جا ایجاد شد و معین قاره آفریقاست و ظرفیتهای مختلفی بود با استانهای جنوبی. چرا مشهد و خراسان به خاطر ظرفیتهایی که آقای استاندار فرمودند، دو سه استان دیگر هم در راستای همین ظرفیتهایی است که با مشارکت هم وزارت کشور و هم استانها ان شاءالله میرسیم به یک مقصد که نشست بعدی مان را برگزار خواهیم کرد.
سوال: جمع بندی بفرمایید؟
جلال زاده: راهبردهایی برای این موضوع که بخشی اشاره شد، حسن همسایگی، بحث مقابله با تحریمهای ظالمانه، در همه دورههای تحریم، مرزهای زمینی، کریدورها و ترانزیت به کمک ما آمدند، این سیاست در این مقطع بسیار مهم و راهبردی است، بحث کسب سهم شایسته استانها از مناطق مرزی، بحث کمک به توسعه دریامحور، رونق مناطق مرزنشین، یکیش موضوعی است به نام شهرکهای صنعتی مشترک و مناطق آزاد مشترک، وقتی که خودم در ارومیه بودم دولت وقت با آقای اردوغان این را منعقد کرد ولی پیگیر نشد، این را روسها میشنوند که در جنوب کشور در خوزستان داریم با عراق و در خراسان در این نشست آن جا استارت و کلیدش را بزنیم و خود استانهای خراسان، به تعبیر خراسانات، متولی این بشوند و این سه تا منطقه آزاد قطعا در بحث تردد مسافرین، گردشگری، اقتصاد که اشاره کردند آقای مظفری، قطعا موثر قرار میگیرد. این که خیال کنیم که پس از مشهد کن فیکون خواهیم کرد، یا این که ما سوپرمن بودیم، ما داریم قدمهایی که باید برداریم و وظیفه داریم آن را انجام میدهیم، آن فرمایش حضرت آقاست، سی درصد تصمیم، هفتاد درصد پیگیری.
سوال: خیلی متشکر مراقبت کردید واژگان فارسی به کار ببرید، آقای مظفری جمع بندی بفرمایید؟
مظفری: من خوشحالم که عرض کنم خراسان، یعنی خراسان جنوبی، شمالی و رضوی سه تا مزیت و ویژگی بزرگ دارد که مرز، معنویت و مزیتهای تولیدی میتواند با این سه مزیت بزرگ یک منطقه پیشرو در دیپلماسی اقتصادی و منطقهای شود. امیدواریم که این نشست سرآغاز یک تحول در این منطقه باشد.
انتهای پیام/
ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخشهای موردنیاز علامتگذاری شدهاند *