تکاوری که سرنوشت ناوچه عراقی را تغییر داد/ «عمق میدان» از دفاع مقدس روایت می‌کند

 علی شهاب‌الدین، مستندساز درباره اثر تازه خود که متقاضی حضور در جشنواره سینماحقیقت است و در گفت‌وگو با میزان، گفت: فیلم «عمق میدان» درباره یکی از مهم‌ترین عملیات ارتش در سال‌های ابتدایی جنگ است. این فیلم به عملیات «مروارید» می‌پردازد؛ عملیاتی که در دو ماه اول جنگ اتفاق افتاد. 

وی ادامه داد: در این عملیات، نیروی هوایی و نیروی دریایی ارتش ایران تصمیم می‌گیرند دو سکوی نفتی عراق را تصرف کنند. نیروی دریایی مأمور می‌شود یکی از این دو سکو به نام «الامیه» را تصرف کند. در واقع، این اقدام برای قطع موقعیت عراق در صادرات نفت و همچنین جلوگیری از استفاده جاسوسی و شناسایی این سکو انجام شد. یک گروه تکاور به محل اعزام شدند، سکو را تصرف کرده و عملیات را با موفقیت انجام دادند، اما در راه بازگشت، ناوچه ایرانی «پیکان» مورد اصابت یکی از موشک‌های عراقی قرار گرفت. 

شهاب‌الدین اظهار کرد: در همان روز، ۱۱ ناوچه عراقی و حدود هفت الی هشت هواپیمای عراقی هدف موشک‌های ایران قرار گرفتند و نابود شدند. به همین دلیل، عراق در آن روز تقریباً تمام توان دریایی خود را از دست داد. در عین حال، ما نیز یکی از مهم‌ترین ناوچه‌های خودمان یعنی ناوچه پیکان را از دست دادیم، اما تفاوت در این است که ما تنها یک ناوچه از دست دادیم، در حالی‌که عراق ۱۱ ناوچه کلاس مشابه را از دست داد. 

وی عنوان کرد: تا امروز درباره این عملیات فیلم‌هایی ساخته شده است، اما اغلب آن‌ها در حد مستندهای گزارشی تلویزیونی بوده‌اند و اثر نو و متفاوتی در این زمینه وجود نداشت. تفاوت مستند ما با آثار قبلی در این است که «عمق میدان» یک مستند گزارشی نیست بلکه مستندی داستانی است. در مستندهای پیشین، فقط خود عملیات روایت شده است، اما ما علاوه بر واکاوی عملیات، یکی از داستان‌های مهم و ناگفته آن را نیز روایت کرده‌ایم. 

کارگردان مستند «عمق میدان» تاکید کرد: درواقع در این عملیات، یکی از تکاوران نیروی دریایی ارتش پس از اصابت موشک به ناوچه، در حالی که تعدادی از نیروها شهید شده و تعدادی نیز در آب پراکنده شده بودند، نتوانست نجات پیدا کند. بالگردی برای نجات مجروحان اعزام شده و تقریباً همه را نجات داده بود، اما این تکاور ایرانی به همراه یک اسیر عراقی که همراهش بود، به‌دلیل خطرات موجود، جا مانده بودند. آن دو حدود ۲۷ ساعت روی آب دریا معلق ماندند تا سرانجام به شکل معجزه‌آسایی نجات پیدا کردند. 

وی تصریح کرد: از این رو قهرمان اصلی این فیلم همین تکاور است؛ کسی که سال‌ها بعد، در شرایطی متفاوت، همان ناوچه عراقی که در گذشته ناوچه ایرانی را هدف قرار داده بود، غرق کرد. او همچنین فرمانده یک ناوچه دیگر شده و موفق شد همان دشمن را از میان بردارد. بعد از گذشت بیش از ۴۰ سال، این فرد به عنوان مهندس عملیات بالا کشیدن مغروقه‌ها فعالیت می‌کند؛ یعنی کشتی‌های غرق‌شده در آبراه‌ها را از دریا بیرون می‌کشد تا مسیرها ایمن شوند. 

این مستندساز «عمق میدان» را از نظر محتوایی نقطه عطفی در مستندسازی دفاع مقدس دانست و افزود: مستند «عمق میدان» حدود ۶۰ دقیقه است و به یکی از ناگفته‌ترین و دراماتیک‌ترین قصه‌های واقعی دوران دفاع مقدس می‌پردازد. این اثر از نظر محتوایی نقطه عطفی در مستندسازی دفاع مقدس است و به دلیل بُعد انسانی و دراماتیک ماجرا، بدون شک از آثار شاخص جشنواره سینما حقیقت امسال خواهد بود. 

شهاب‌الدین با اشاره به نقش جشنواره سینما حقیقت در حمایت از آثار مستند، بیان کرد: جشنواره سینماحقیقت قابل مقایسه با هیچ جشنواره مستند دیگری در ایران نیست. این جشنواره، برندی معتبر در حوزه سینمای مستند است و همه مستندسازانی که حرفی برای گفتن دارند، منتظر برگزاری آن هستند تا آثار شاخص خود را در آن نمایش دهند. 

وی افزود: خوشبختانه این جشنواره تاکنون با کمترین نقص برگزار شده است؛ تنها مسئله‌ای که باقی مانده، تعیین محل ثابت برگزاری آن است. جابه‌جایی مکان برگزاری جشنواره همواره یک چالش بوده است. باید در نظر داشت مکانی که برای برگزاری چنین رویدادی انتخاب می‌شود، باید از استانداردهای لازم برای برگزاری جشنواره برخوردار باشد. به عبارتی جشنواره باید در فضایی برگزار شود که فیلم‌سازان بتوانند با یکدیگر در تعامل باشند. 

«عمق میدان» با مشارکت مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی و شبکه افق سیما و همکاری نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران ساخته شده است. نام پیشین این مستند «سرنوشت سرنوشت» بوده است.

انتهای پیام/