دیوان عالی کشور؛ وظایف، اختیارات و نقش آن در ساختار قضایی ایران
ساختار قضایی ایران مانند بسیاری از کشورها، سلسله مراتبی است. در این ساختار، دادگاههای حقوقی، کیفری و دادسراها در مرحله نخست به دعاوی و جرائم رسیدگی میکنند، اما برای رفع اختلاف در صلاحیت مراجع و همچنین نظارت بر اجرای صحیح قوانین، نیاز به یک نهاد بالادستی وجود دارد. همین ضرورت باعث شد دیوان عالی کشور به عنوان عالیترین مرجع قضایی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران پیشبینی و تأسیس شود.
دیوان عالی کشور
دیوان عالی کشور یک نهاد قضایی منبعث از قانون اساسی است که پس از رئیس قوه قضاییه، بالاترین مرجع قضایی ایران محسوب میشود. این دیوان علاوه بر نظارت بر عملکرد دادگاهها، وظایف مهم دیگری همچون صدور آرای وحدت رویه و رسیدگی به تخلفات رئیسجمهور را برعهده دارد.
این نهاد قضایی دارای ۵۲ شعبه در شهرهای تهران و قم است. رئیس دیوان عالی کشور نیز برای مدت ۵ سال از سوی رئیس قوه قضاییه منصوب میشود. شعب حقوقی، کیفری، تشخیص، دادسرا و هیأت عمومی، از بخشهای اصلی ساختار دیوان عالی کشور به شمار میآیند.
وظایف و اختیارات دیوان عالی کشور
۱. نظارت بر اجرای صحیح قانون
مهمترین وظیفه دیوان عالی کشور، نظارت بر آرای صادره از دادگاهها و تطبیق آنها با قوانین است. این موضوع در قالب «فرجامخواهی» پیگیری میشود. در صورت مشاهده مغایرت یا نقص در رأی، دیوان آن را نقض کرده و پرونده را برای رسیدگی مجدد به دادگاه همعرض ارجاع میدهد.
۲. حل اختلاف در صلاحیت مراجع قضایی
گاه میان دادگاهها اختلاف در صلاحیت ایجاد میشود. در چنین مواردی، پرونده به دیوان عالی کشور ارجاع داده شده و این مرجع با تصمیم نهایی خود، دادگاه صالح را تعیین میکند.
۳. صدور آرای وحدت رویه قضایی
یکی از مهمترین نقشهای دیوان عالی کشور، صدور آرای وحدت رویه است. زمانی که دادگاههای مختلف در پروندههای مشابه آرای متناقض صادر کنند، دیوان عالی کشور با صدور رأی وحدت رویه، رویه واحدی ایجاد کرده و عملکرد محاکم را هماهنگ میسازد. این آرا در حکم قانون بوده و برای تمام دادگاهها لازمالاجرا است.
۴. رسیدگی به تخلفات رئیسجمهور
طبق اصل ۱۱۰ قانون اساسی، رسیدگی به تخلفات رئیسجمهور برعهده دیوان عالی کشور است. چنانچه دیوان، تخلف رئیسجمهور از وظایف قانونی را احراز کند و مجلس نیز رأی به عدم کفایت سیاسی دهد، رهبر میتواند حکم عزل وی را صادر کند.
پیگیری پرونده در دیوان عالی کشور
شهروندان میتوانند روند رسیدگی به پروندههای ارجاعی به دیوان عالی کشور را از طریق سامانه اینترنتی مربوطه پیگیری کنند. این امکان، علاوه بر شفافیت، باعث تسریع روند دادرسی و کاهش مراجعات حضوری میشود.
آدرس دیوان عالی کشور
تهران -خیابان خیام- رو بروی پارک شهر- کاخ دادگستری- طبقه چهارم- اداره روابط عمومی و تشریفات دیوان عالی کشور
شماره تماس: ۰۲۱۳۸۵۸۱
انتهای پیام/
