فعال‌سازی مکانیسم ماشه چه تاثیری بر بازار ارز خواهد داشت؟

تروییکای اروپایی ۶ شهریور با ارسال نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل روند فعال‌سازی مکانیسم ماشه را اعلام و یک روند ۳۰ روزه را آغاز کردند که احتمالا به بازگرداندن کامل تمام تحریم‌های سازمان ملل منجر خواهد شد.

 این اقدام که در چارچوب برجام و با ادعای عدم پایبندی ایران به تعهدات صورت گرفته، می‌تواند به بازگشت تحریم‌های پیشین سازمان ملل منجر شود. در این میان، یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌ها، تأثیر احتمالی این روند بر نوسانات بازار ارز و متغیرهای کلان اقتصادی است.

بر اساس تحلیل کارشناسان، تأثیر این مکانیسم بر بازار ارز بیش از آنکه بنیادی باشد، مقطعی و روانی ارزیابی می‌شود. روند بلندمدت نرخ ارز در ایران عمدتاً تابع وضعیت تراز تجاری، به‌ویژه میزان صادرات نفت و درآمدهای ارزی حاصل از آن است. بنابراین، تنها در صورت ایجاد اختلال جدی در جریان صادرات نفت و کاهش محسوس درآمدهای نفتی، می‌توان انتظار داشت که این رویداد تأثیری ساختاری بر شاخص ارز بگذارد.

اثر مقطعی مکانیسم ماشه بر بازار ارز

مهدی دارابی، کارشناس اقتصادی در گفت‌و‌گو با میزان در توضیح اثرگذاری فعال‌سازی مکانیسم ماشه بر بازار ارز اظهار کرد: مکانیسم ماشه بیشتر اثر مقطعی بر نوسانات بازار ارز خواهد داشت و تنها در صورت کاهش جدی صادرات نفتی می‌تواند بر روند بلندمدت نرخ ارز اثر بگذارد.

وی ادامه داد: روند نرخ ارز بیش از هر چیز تابع وضعیت حساب جاری کشور است که مهم‌ترین جزء آن صادرات و واردات، به‌ویژه صادرات نفتی محسوب می‌شود. 

به گفته این کارشناس اقتصادی هرگونه کاهش در درآمد‌های نفتی یا افزایش هزینه‌های واردات و صادرات، می‌تواند به تغییر دائمی در روند نرخ ارز منجر شود. در مقابل، نوسانات کوتاه‌مدت نرخ ارز عمدتاً ناشی از واکنش فعالان اقتصادی است.

دارابی تاکید کرد: در حال حاضر حتی بدون فعال‌شدن مکانیسم ماشه نیز به‌دلیل تداوم مشکلات اقتصادی و روشن بودن موتور‌های تورمی، نرخ ارز در بلندمدت روندی صعودی دارد. 
این کارشناس اقتصادی معتقد است آنچه مکانیسم ماشه ایجاد می‌کند عمدتاً نوسان مقطعی است و بانک مرکزی باید برای مدیریت این نوسانات ورود کند.

وی با مقایسه شرایط فعلی اقتصادی با سال‌های گذشته، گفت: نوسانات شدید ارزی سال ۹۷ یا اواخر ۱۴۰۱ که بعضاً به بیش از ۵۰ درصد می‌رسید، در شرایط کنونی بعید است تکرار شود. 

دارابی با تاکید بر اینکه نگرانی اصلی باید معطوف به وضعیت صادرات نفتی و غیرنفتی باشد، اظهار کرد: اگر تغییری در این حوزه رخ ندهد، روند نرخ ارز دچار جهش جدی نخواهد شد.

این کارشناس اقتصادی درباره تأثیر مکانیسم ماشه بر بازار‌های موازی گفت: طلا بیشترین تأثیر را می‌پذیرد، زیرا به‌عنوان دارایی امن در شرایط نااطمینانی مطرح است. مسکن و خودرو نیز اثر می‌گیرند، اما نه به اندازه طلا. طبیعی است که بخشی از سرمایه‌ها در شرایط ابهام به سمت دارایی‌های امن سوق پیدا کند. 

دارابی درباره موضوع فرار سرمایه توضیح داد: اگر مکانیسم ماشه صرفاً نوسان کوتاه‌مدت ایجاد کند، خروج جدی سرمایه رخ نمی‌دهد. اما در صورت کاهش معنادار صادرات نفتی و افزایش هزینه‌های تجاری، سیگنال قوی‌تری برای خروج سرمایه صادر خواهد شد.

بانک‌ها و شرکت‌های ایرانی تجربه عبور از محدودیت‌ها را دارند

وی تحریم‌های آمریکا را عامل اصلی فشار بر اقتصاد ایران دانست و گفت: در دهه ۹۰ بیش از ۹۰ درصد افزایش نرخ ارز ناشی از تحریم‌های ایالات متحده بود و نقش تحریم‌های شورای امنیت بسیار محدود بود. مگر اینکه این‌بار تحریم‌های شورای امنیت به پایه‌ای برای فشار‌های بیشتر تبدیل شود، در غیر این صورت اثر مستقیمی بر روند نرخ ارز نخواهد داشت.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به تجربه نظام بانکی و تجاری کشور در مواجهه با تحریم‌ها تصریح کرد: بانک‌ها و شرکت‌های ایرانی تجربه عبور از محدودیت‌ها را دارند و اگر شرکای اصلی ایران مانند چین، امارات، ترکیه و عراق همکاری خود را ادامه دهند، تغییر معناداری در روابط تجاری ایجاد نخواهد شد.

دارابی گفت: هرچند با بازگشت تحریم‌ها، هزینه‌های مبادلات افزایش می‌یابد، اما نگرانی اصلی همچنان باید بر حفظ و تقویت صادرات متمرکز باشد.

انتهای پیام/