عوارض مصرف بی‌رویه مکمل‌ها

امروزه باور غلط «ویتامینِ زیاد، ضرر ندارد» تحت تأثیر تبلیغات فریبنده، به معضلی خطرناک تبدیل شده است. مصرف خودسرانه ریز مغذی‌ها، برخلاف تصور عموم، می‌تواند منجر به مسمومیت‌های جدی، آسیب‌های کبدی و کلیوی و حتی اختلالات روحی شود.

در همین رابطه عبدالرضا نوروزی، متخصص تغذیه و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، در گفت‌و‌گو با میزان درباره مصرف مکمل‌های تغذیه‌ای گفت: مصرف اصولی مکمل‌ها می‌توانند در شرایط خاص به بهبود سلامت کمک کنند، اما هیچ‌گاه جایگزین یک رژیم غذایی سالم و سبک زندگی درست نخواهند بود. 

وی به معرفی انواع مکمل‌ها پرداخت و اظهار کرد: مکمل‌های تغذیه‌ای طیف وسیعی از ترکیبات را شامل می‌شوند. این دسته علاوه بر ویتامین‌ها، عناصری مانند آهن و کروم را نیز در بر می‌گیرند. برخی مکمل‌ها دارای ترکیبات ضدالتهابی همچون کرکومین، ماده مؤثره زردچوبه هستند. گروهی دیگر شامل پروتئین‌ها و محصولات جدیدی نظیر شیر‌های غنی‌شده با پروتئین یا بستنی‌های پروتئینی می‌شوند. همچنین فرآورده‌هایی مانند کلاژن به امید بهبود وضعیت پوست و مو مورد استفاده مردم قرار می‌گیرند. از این رو اصطلاح دقیق‌تر برای آنها مکمل تغذیه‌ای است، نه صرفاً مکمل غذایی.

نوروزی افزود: نمی‌توان گفت که مکمل‌ها ذاتاً مضر یا کاملاً مفید هستند. قاعده سیاه و سفیدی در این حوزه وجود ندارد. آنچه اهمیت دارد تشخیص نیاز واقعی بدن است. مصرف مکمل باید بر اساس یک مشکل مشخص و پس از نظر پزشک یا کارشناس تغذیه انجام شود. برای مثال خانمی‌ها و یا افرادی که جراجی‌های سخت داشته‌اند و دچار کم‌خونی شده است، ناگزیر باید از مکمل آهن استفاده کند. اما کسی که تنها به دلیل خستگی یا برای افزایش انرژی به سراغ مکمل آهن می‌روند، در معرض خطرات جدی قرار می‌گیرند.

این متخصص تغذیه ضمن هشدار نسبت به شیوه مصرف به رویه مکمل‌ها بیان کرد: آهن ماده‌ای فعال است و مصرف بی‌رویه آن می‌تواند اختلالات قلبی‌ـ‌عروقی به همراه داشته باشد.

نوروزی با اشاره به برخی اختلالات ناشی از رژیم‌های نادرست گفت: افرادی هستند که بر اثر رژیم‌های غیرعلمی دچار ریزش مو یا شکنندگی ناخن می‌شوند. در چنین شرایطی مصرف مکمل می‌تواند کمک‌کننده باشد، اما تنها زمانی که علائم مشخص وجود داشته باشد و این موضوع از سوی متخصص تأیید شود. استفاده خودسرانه از مکمل‌ها نه‌تنها سودی ندارد بلکه ممکن است عوارض جبران‌ناپذیری به جا بگذارد.

وی در ادامه به بحث مولتی‌ویتامین‌ها پرداخت و گفت: مصرف مولتی‌ویتامین‌ها در بازه‌های زمانی مشخص خطری ندارد. ما توصیه می‌کنیم افراد متناسب با وضعیت تغذیه‌ای خود هر شش ماه یک دوره کوتاه یا سالی یک بار یک دوره یک‌ماهه از این مکمل‌ها استفاده کنند.

نوروزی درباره ویتامین D افزود: کمبود این ویتامین در کشور ما بسیار شایع است. هم مردان و هم زنان به شدت با کمبود آن مواجه‌اند؛ بنابراین توصیه می‌کنیم که هر شش ماه یک بار، افراد تحت نظر پزشک از مکمل ویتامین D استفاده کنند.

این متخصص تغذیه در بخش دیگری از گفت‌و‌گو به اهمیت اسید‌های چرب ضروری اشاره کرد و تصریح کرد: امگا ۳ یکی از اسید‌های چرب مورد نیاز بدن است که باید از طریق غذا تأمین شود. اگر فردی هفته‌ای یک وعده ۲۰۰ تا ۲۵۰ گرمی ماهی مصرف کند نیازی به مکمل امگا ۳ ندارد. اما در صورتی که مصرف ماهی در رژیم غذایی وجود نداشته باشد، می‌توان سالی یک بار به مدت کوتاه از این مکمل استفاده کرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران درباره وضعیت تولید مکمل‌ها در کشور اظهار کرد: صنعت مکمل‌سازی در ایران طی پنج سال اخیر رشد چشمگیری داشته است. امروز کارخانه‌ها و شرکت‌های داخلی توانسته‌اند محصولات متنوع و باکیفیتی تولید کنند و این موضوع مایه افتخار است.

وی توصیه کرد: مردم حتماً مکمل‌های مورد نیاز خود را از داروخانه‌ها و ترجیحاً از برند‌های ایرانی تهیه کنند.

خطر خرید مکمل از فضای مجازی

نوروزی با هشدار نسبت به تبلیغات فریبنده در شبکه‌های اجتماعی تاکید کرد: مکمل‌هایی که در فضای مجازی یا وب‌سایت‌های نامعتبر عرضه می‌شوند، اغلب فاقد اصالت و اعتبار کافی هستند. حتی برخی برند‌های خارجی که در خارج از داروخانه‌ها فروخته می‌شوند، از نظر دوز و ترکیب ضعیف بوده و کیفیت پایینی دارند. متأسفانه با تبلیغات گسترده در اینستاگرام، محصولاتی با قیمت پنج تا شش برابر ارزش واقعی به فروش می‌رسند، در حالی که نمونه ایرانی همان محصول با کیفیت مناسب و قیمت بسیار پایین‌تر در داروخانه‌ها موجود است.

این متخصص تغذیه تصریح کرد: نباید تصور کرد که مکمل‌ها جایگزین میوه، سبزیجات و عادات سالم غذایی می‌شوند. به عنوان نمونه، ماده‌ای مانند لیکوپن خاصیت آنتی‌اکسیدانی بالایی دارد و برای بدن بسیار مفید است، اما فردی که هفته‌ای دو بار هندوانه یا چند وعده گوجه‌فرنگی مصرف می‌کند، نیاز خود را به لیکوپن از طریق غذا تأمین کرده است و نیازی به مکمل گران‌قیمت ندارد.

انتهای پیام/