اجلاس سازمان همکاری شانگهای و فرصت‌های ژئوپولیتیک پیش روی ایران

محمدرضا منافی، کارشناس حوزه آسیا طی یادداشتی برای میزان به اجلاس اخیر سازمان همکاری شانگهای در شهر تیانجین چین وحضور رئیس‌جمهور در این اجلاس و همچنین اهمیت و ابعاد این اجلاس پرداخته است.

متن این یادداشت را در ادامه می‌خوانید:

اولین سفر مسعود پزشکیان در قامت رئیس‎جمهور ایران به چین را به چند دلیل مهم، باید مهم‌ترین سفر یک رئیس‎جمهور ایران به چین در طول تاریخ روابط دو کشور دانست.

سفر سه روزه، یا به عبارتی چهار روزه پزشکیان به چین (شامگاه ۹ شهریور – ظهر ۱۲ شهریور)، سفری با چند برنامه و رویداد بسیار مهم منطقه‌ای، بین‌المللی و دوجانبه بود که هر کدام، می‌تواند از اهمیتی فوق‎‏العاده برخوردار بوده و دستاورد‌های بالقوه مهمی برای کشور داشته باشد.

قبل از پرداختن به چند دلیل برای نشان دادن اهمیت تاریخی این سفر، باید به زمان انجام این سفر به‎عنوان یک زمان بسیار حیاتی و حساس برای ایران اشاره کرد. این سفر کمتر از دو ماه و نیم بعد از جنگ ۱۲ روزه رژیم صهونیستی و آمریکا علیه ایران انجام شد.

پزشکیان، قرار بود حدود دو ماه پیش از برگزاری اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای نیز، بنا به دعوت رسمی دولت چین، سفری دوجانبه به پکن داشته باشد، اما شرایط ویژه کشور، مانع از انجام این سفر شد.

حضور رئیس‎جمهور ایران در نخستین گردهمایی بزرگ منطقه‌ای با حضور سران قدرت‌هایی بزرگی چون چین، روسیه و هند و شرکای مهم ایران مانند پاکستان و دیگر کشرو‌های عضو سازمان همکاری شانگهای و نیز حضور سران کشور‌هایی اثرگذاری در تحولات منطقه‌ای مانند ترکیه، این امکان و فرصت را برای پزشکیان فراهم کرد تا با انجام دیدار‌های دوجانبه با سران بیشتر این کشور‌ها از جمله چین، روسیه، ترکیه، پاکستان و همچنین دبیرکل سازمان ملل، به تبیین مواضع ایران درباره تجاوزهای رژیم صهیونیستی و آمریکا به اهداف غیرنظامی، نظامی و هسته‌ای ایران در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه بپردازد و بار دیگر شرکای قدرتمند ایران را با مواضع اصولی ایران درباره مقابله با یکجانبه‎گرایی و مقابله با اقدام‌های متجاوزانه رژیم صهیونیستی و آمریکا، با خود همراه سازد.

علاوه بر این، کشور‌های عضو سازمان همکاری شانگهای در بخشی از بیانیه پایان اجلاس ضمن محکومیت قاطع حملات نظامی رژیم صهیونیستی و  آمریکا علیه ایران در خرداد ماه امسال، تصریح کردند: چنین اقدام‌های تجاوزکارانه‌ای علیه تأسیسات غیرنظامی، از جمله زیرساخت‌های هسته‌ای‌ـ‌انرژی که به جان باختن غیرنظامیان منجر شد، نقض آشکار اصول و موازین حقوق بین‌الملل و منشور سازمان ملل و تعرض به حاکمیت جمهوری اسلامی ایران به‎شمار می‌رود. این اقدام‌ها به امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی آسیب وارد کرده و پیامد‌های جدی برای صلح و ثبات جهانی در پی دارد.

این بخش صریح و شفاف بیانیه پایانی بیست‎و‎پنجمین اجلاس سازمان شانگهای، نشان از همراهی خوب کشور‌های عضو این سازمان با مواضع ضدصهیونیستی ایران و مقابله آن با زورگویی و یکجانبه‌گرایی‌های آمریکا دارد.

نکته دیگر درباره اهمیت زمانی سفر پزشکیان به چین و حضور در جمع سران کشور‌های کلیدی و اثرگذاری چون چین و روسیه، تحولات اخیر مربوط به موضوع هسته‌ای ایران، اقدام اخیر اروپایی برای آغاز روند فعال‌سازی مکانیسم اسنپ‌بک و بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران است؛ در چنین شرایطی، ملاقات‌های دوجانبه ایران با سران چین و روسیه به‌عنوان اعضای توافق هسته‌ای برجام و تلاش برای همراه کردن آنها برای جلوگیری از فعال شدن مکانیسم اسنپ‌بک، از اهمیتی حیاتی برخوردار است.

اشاره خوب بخشی از بیانیه پایانی اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای به موضوع قطعنامه ۲۲۳۱ را باید یک دستاورد خوب این سفر دانست. در بخشی از این بیانیه آمده است که این قطعنامه الزام‌آور است و باید به‌طور کامل و مطابق با مفاد آن اجرا شود و هرگونه تلاش برای تفسیر خودسرانه آن را تضعیف اعتبار شورای امنیت سازمان ملل متحد تلقی می‌کنند. کشور‌های عضو سازمان همکاری شانگهای در این بیانیه، خواستار از سرگیری گفت‌وگوی سازنده میان طرف‌های ذی‌ربط شدند و تأکید کردند که لازم است تمرکز بر یافتن راه‌حل‌های مشترک باشد تا از تشدید بیشتر وضعیت جلوگیری شود.

رئیس‌جمهور ایران همچنین در سخنرانی خود در این اجلاس، با تاکید بر این که سازمان همکاری شانگهای باید نقش «صلح ساز» داشته باشد، پیشنهاد مهمی را درباره ضرورت تشکیل کمیته‌ای متشکل از وزیران خارجه کشور‌های عضو با هدف تلاش برای مدیریت و مهار بحران‌های مختلفی که صلح و امنیت منطقه‌ای را تهدید می‌کند، مطرح کرد که به نظر می‌رسد این پیشنهاد در دستور کار جدی این سازمان قرار گیرد.

حضور پزشکیان در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای به‎عنوان سازمانی که بیشتر ماهیت همکاری‌های اقتصادی و تجاری دارد، همچنین می‌تواند دریچه به سوی قرارداد‌های تجاری و اقتصادی بیشتر بین ایران و کشور‌های عضو ایجاد کند و با توجه به تحریم‌ها، ایران ناگزیر است از فرصت‌هایی نظیر سازمان همکاری شانگهای و یا بریکس، با هوشمندی تمام، بیشترین بهره‌برداری‌های اقتصادی و تجاری را داشته باشد به‌ویژه اینکه یکی از اعضای اصلی این سازمان، بزگ‌ترین شریک تجاری ایران و در عین حال، بزرگ‌ترین تامین‌کننده و صادرکننده جهان و دومین اقتصاد بزرگ جهان است.

اما نکته دیگری که شاید از یک زاویه مختلف، به‌ویژه از زاویه نگاه چینی‌ها به عنوان کشور میزبان، حتی مهم‌تر از حضور سران کشور‌های عضو سازمان همکاری شانگهای در اجلاس سران این سازمان باشد که به میزبانی شهر تیانجین در ۱۲۰ کیلومتری پکن برگزار شد، حضور سران شانگهای و رهبران و مقام‌های عالی چندین کشور دیگر، در یک مراسم باشکوه باشد که از اهمیتی فوق‎العاده هم برای چینی‌ها و هم برای جامعه جهانی برخوردار است.

• بیشتر بخوانید:
• نشست سازمان همکاری شانگهای؛ نمایش واقعی چندجانبه‌گرایی
• ایران و مسیر جدید همکاری در بلوک شانگهای

چین طوری زمان اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای را برنامه‌ریزی کرد که تقریبا همزمان با هشتادمین سالگرد پیروزی چین و سایرکشور‌ها در جنگ جهانی دوم بود؛ موضوعی که چینی‌ها آن را به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین افتخارات تاریخ خود می‌دانند.

امسال چین رژه نظامی باشکوهی در میدان تیان آن‎من در قلب پکن برای این مناسبت و با حضور سران و مقام‌های عالی ده‌ها کشور جهان از جمله پزشکیان، پوتین، مودی، اردوغان، شهباز شریف و ... برگزار کرد.

این نخستین بار بود که یک رئیس‌جمهور ایران در چنین مراسم بزرگ و معناداری به میزبانی چینی‌ها شرکت می‌کند؛ این حضور می‌تواند روابط راهبردی چین با ایران را به سطحی جدید ارتقا دهد و صفحه‌ای جدید در مناسبات دوستانه دو کشور باز کند.

این رژه نظامی، همچنین ویترینی برای به نمایش گذاشتن جدیدترین تجهیزات نظامی و دفاعی و تسلیحات ساخت چین بود که نه‎تنها بیانگر اقتدار این کشور بود، بلکه می‌تواند بازار جدیدی برای تجارت بدون رقیب چین با جهان باشد و شاید ایران نیز یکی از کشور‌هایی باشد که بتواند بخشی از توافقنامه همکاری جامع ۲۵ ساله خود با چین را، با هدف تقویت قوای نظامی-دفاعی خود، به امضای قرارداد‌هایی برای خرید تسلیحات پیشرفته از چین اختصاص دهد.

انتهای پیام/