بررسی مسیر‌های پایدار برای حل بحران آب؛ از افزایش بهره‌وری در بخش کشاورزی تا توسعه فناوری‌های نوین

بحران آب در سال‌های اخیر به یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های ملی بدل شده؛ موضوعی که نه‌تنها زندگی روزمره مردم را تحت‌تأثیر قرار داده بلکه ابعاد اقتصادی، اجتماعی و حتی امنیتی نیز یافته است. 

کاهش بارندگی‌ها، بهره‌برداری بی‌رویه از منابع زیرزمینی و توزیع نامتوازن منابع آبی، مجموعه‌ای از چالش‌ها را پیش روی کشور قرار داده که حل آن نیازمند همکاری همه‌جانبه دستگاه‌ها است.

در این میان، نقش نهاد‌های حاکمیتی و قضایی نیز تنها به بعد نظارتی محدود نمی‌شود، بلکه همراهی و هم‌افزایی با دولت در مسیر تدوین و اجرای راهکار‌های پایدار برای مدیریت منابع آب اهمیت دوچندان یافته است. 

نگاه کارشناسان نشان می‌دهد که صرفه‌جویی هرچند ضروری است، اما به‌تنهایی پاسخگوی نیاز‌های روزافزون کشور نخواهد بود و باید هم‌زمان به سمت افزایش منابع آب و مدیریت صحیح آن حرکت کرد.

مشکل آب فقط با صرفه‌جویی حل نمی‌شود، مدیریت صحیح لازم است

حجت‌الاسلام والمسلمین غلامحسین محسنی اژه‌ای، رئیس عدلیه طی سخنانی در نشست شورای عالی قوه قضاییه در ۲۷ مرداد ۱۴۰۴ به بحران آب اشاره کرد و گفت که در حوزه رفع مسائل مرتبط با منابع آبی و مدیریت مصرف آب، باید دولت را بیش از پیش یاری کرد؛ در این بخش، مشکلاتی وجود دارد که صرفاً با صرفه‌جویی نمی‌توان بر آنها غلبه کرد و علاوه بر صرفه‌جویی، نیاز به افزایش منابع آب و مدیریت این منابع نیز هست.

در همین زمینه هاشم اورعی، کارشناس انرژی در گفت‌و‌گو با میزان اظهار کرد: مشکل اصلی کشور در حوزه آب کمبود منابع نیست بلکه مدیریت مصرف است.

وی افزود: مصرف خانگی تنها حدود ۶ درصد از منابع تجدیدپذیر آبی کشور را شامل می‌شود، درحالی‌که بیش از ۹۰ درصد از منابع آبی کشور در بخش کشاورزی مصرف می‌شود. از این‌رو تمرکز اصلی باید بر اصلاح الگو‌ها و افزایش بهره‌وری در کشاورزی باشد.

این کارشناس انرژی به هدررفت قابل توجه آب در بخش شهری اشاره کرد و گفت: سالانه بیش از یک‌میلیارد و ۵۰۰ میلیون مترمکعب آب شرب تصفیه‌شده به‌دلیل فرسودگی شبکه‌های توزیع از دست می‌رود.

به گفته اورعی، این رقم حتی بیش از کل مصرف سالانه آب شرب در تهران است که حدود یک‌میلیارد و ۲۰۰ میلیون مترمکعب برآورد می‌شود.

وی ادامه داد: بخشی از آب شرب تصفیه‌شده نیز برای آبیاری فضای سبز شهری استفاده می‌شود که نیازمند بازنگری است.

این کارشناس انرژی در بخش دیگری از سخنان خود با تأکید بر اصلاح سیاست‌های کشاورزی گفت: الگوی کشت در ایران باید متناسب با شرایط اقلیمی تغییر کند چراکه کشت محصولاتی مانند برنج یا هندوانه در مناطقی با منابع محدود آبی قابل توجیه نیست.

توسعه کشت پاییزه راهکاری برای کاهش مصرف آب

اورعی تصریح کرد: حرکت به سمت کشت محصولات کم‌مصرف و توسعه کشت پاییزه راهکاری اساسی برای کاهش مصرف آب است.

این کارشناس انرژی معتقد است استفاده از فناوری‌های نوین آبیاری از جمله روش‌های قطره‌ای می‌تواند بخش قابل توجهی از هدررفت منابع آبی در کشاورزی را کاهش دهد.

وی درباره طرح‌های انتقال آب و شیرین‌سازی گفت: این پروژه‌ها باید در اولویت دوم قرار بگیرند؛ ابتدا لازم است ناکارآمدی‌ها و هدررفت‌ها در مدیریت مصرف برطرف شود؛تجربه‌های گذشته نشان داده است که اجرای طرح‌های پرهزینه انتقال آب بدون اصلاح زیرساخت‌ها، نتیجه پایداری به همراه ندارد.

اورعی در مورد کشور‌های با کم‌بارش و مدیریت موفق در استفاده از منابع آبی عنوان کرد: کشور‌هایی با منابع آبی کمتر از ایران توانسته‌اند با سیاست‌گذاری صحیح منابع خود را به‌خوبی مدیریت کنند.

این کارشناس انرژی تأکید کرد: ایران نیز با حدود ۱۰۰ تا ۱۱۰ میلیارد مترمکعب منابع تجدیدپذیر سالانه، ظرفیت لازم را دارد به شرطی که مدیریت مصرف و سیاست‌های کشاورزی اصلاح شود.

وی گفت: سرمایه‌گذاری در بازسازی شبکه‌های توزیع، اصلاح الگوی کشت، توسعه فناوری‌های نوین کشاورزی و تعریف جدیدی از مفهوم خودکفایی، مسیر پایدارتری برای آینده منابع آب کشور خواهد بود.

انتهای پیام/