سیگار‌ الکترونیکی؛ مدگرایی کاذب یا اعتیاد پنهان؟

مطالعات جدید نشان می‌دهد مصرف سیگار‌های الکترونیکی در میان جوانان با افزایش نگران‌کننده‌ای همراه است؛ درحالی که کارشناسان پزشکی هشدار می‌دهند این محصولات نه‌تنها «بی‌ضرر» نیستند، بلکه می‌توانند زمینه‌ساز بیماری‌های خطرناکی باشند.

محمد رحیمی استاد دانشگاه و جامعه شناس در گفت‌و‌گو با میزان به علل گرایش جوانان به سیگار‌های الکترونیکی اشاره و گفت: جوانان مصرف سیگار الکترونیکی را اغلب به عنوان راهی برای پذیرفته شدن در جمع گروه همسالان، تجربه هیجان یا نمایش استقلال فردی تلقی می‌کنند. همچنین، تغییر نگرش عمومی و تصور بی‌ضرر بودن سیگار الکترونیکی نسبت به سیگار سنتی، نقش مهمی در افزایش مصرف به‌ویژه در میان نوجوانان و جوانان دارد. مصرف سیگار الکترونیکی نه فقط یک انتخاب فردی، بلکه پدیده‌ای است که تحت تأثیر محیط اجتماعی، فشار همسالان، خانواده، دسترسی آسان، تبلیغات و تغییرات فرهنگی قرار دارد. این مصرف اغلب به عنوان راهی برای کاهش اضطراب، جبران احساس کمبود یا متفاوت بودن، و پاسخ به هیجانات تلقی می‌شود.

وی گفت: سیگار‌های الکترونیکی با تبلیغات گرافیکی و استفاده از تصاویر جوانان موفق و شاد، به عنوان کالایی مدرن، بی‌ضرر و حتی مفید معرفی می‌شوند. این تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها، نقش مهمی در شکل‌گیری نگرش مثبت جوانان نسبت به این محصولات دارند. از سوی دیگر سهولت دسترسی و تنوع سیگار‌های الکترونیکی در کنار قیمت مناسب در بازار و فروشگاه‌های آنلاین و تأثیر گروه همسالان را نباید نادیده گرفت؛ فشار اجتماعی و میل به همگونی با گروه، از عوامل مهم در این روند است.

این استاد دانشگاه، تاکید کرد: گروه‌های همسالان نقش بسیار مهمی در گرایش نوجوانان و جوانان به مصرف سیگار الکترونیکی دارند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که بیش‌از ۶۰ درصد نوجوانان اولین تجربه مصرف سیگار الکترونیکی خود را از طریق دوستان‌شان بیان کرده‌اند. تبعیت کورکورانه از همسالان و گروه دوستان یا حتی حس استقلال‌طلبی که در برخی نوجوانان شکل می‌گیرد، می‌تواند آسیب‌های جدی به آنها وارد کند و زمینه گرایش آنها به رفتار‌های پرخطر را فراهم سازد.

وی با بیان اینکه نوجوانان اغلب برای پذیرفته شدن در جمع دوستان یا اثبات استقلال خود به رفتار‌هایی مانند مصرف سیگار الکترونیکی روی می‌آورند ادامه داد: اما این رفتار‌ها در نهایت منجر به وابستگی به نیکوتین، آسیب به ریه‌ها، رگ‌های خونی و مغز می‌شود. این نوع تبعیت و احساس استقلال‌ کاذب، نه تنها سلامت جسمی نوجوانان را تهدید می‌کند، بلکه ممکن است اعتمادبه‌نفس کاذب و احساس قدرت موقت ایجاد کند که در بلندمدت آسیب‌های روانی و اجتماعی به‌دنبال دارد. همچنین، پژوهش‌ها نشان داده‌اند که این رفتار‌ها اغلب راهی برای رفع احساس حقارت یا مخالفت با خانواده است و اگر در مسیر درستی هدایت نشود، می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری داشته باشد.

این جامعه‌شناس گفت: برای کاهش این پیروی کورکورانه، باید آگاهی‌بخشی، آموزش مهارت‌های تصمیم‌گیری مستقل و تقویت اعتماد به نفس نوجوانان در برنامه‌های فرهنگی و آموزشی گنجانده شود. همچنین لازم است نوجوانان احساس کنند شنیده و دیده می‌شوند و فضای گفت‌و‌گو و تبادل نظر برایشان فراهم است. این اقدامات می‌تواند زمینه را برای انتخاب‌های آگاهانه‌تر و سالم‌تر در برابر فشار همسالان فراهم کند.

انتهای پیام/