اسدالله اسدی و حمید نوری؛ راویان نقض حقوق بشر در زندان‌های اروپا

خبرگزاری میزان – بررسی‌ها و آمارهای موجود نشان می‌دهند که زندان‌ها در کشور‌های غربی از مراکز اصلی نقض حقوق بشر هستند و همین امر، کشور‌های یادشده را با انتقاد‌های جدی و در مواردی محکومیت از سوی محاکم قضایی مواجه می‌کنند.

گذشته از آمریکا که به‌عنوان کشور دارای بالاترین جمعیت زندانی در جهان، نقض حقوق بشر در زندان‌های آن همه مرز‌های قانونی و اخلاقی را درنوردیده، وضعیت زندان‌ها در کشور‌های اروپایی به‌ویژه در سال‌های اخیر زنگ‌های هشدار را به صدا درآورده است.

براساس گزارش وب‌سایت کمیسیون اروپا، شمار زندانیان در اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۲ در قیاس با سال ۲۰۲۱ حدود ۱.۷ درصد رشد داشت؛ در سال ۲۰۲۲ به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر ۱۰۸ نفر در اتحادیه اروپا در زندان در حال گذارندن دوران حبس خود بودند؛ در عین حال، گزارش یاد شده اعلام کرد که در سال ۲۰۲۲ حدود ۵.۳ درصد از جمعیت زندانیان بزرگسال در اتحادیه اروپا را زنان تشکیل می‌دادند.

کشور‌های عضو اتحادیه اروپا در سال‌های اخیر به شکلی جدی‌تر از همیشه با مسائل مربوط به نقض حقوق بشر در زندان مواجه شدند؛ براساس ماده ۳ کنوانسیون اروپایی حقوق بشر ECHR شرایط بد حبس از جمله نقض ممنوعیت رفتار یا مجازات غیرانسانی و تحقیرآمیز منجر به نقض حقوق اساسی می‌شود.

مطالعه رصدخانه زندان اروپا در سال ۲۰۱۹، نشان داد که زندان‌های سراسر این اتحادیه از ازدحام بیش از حد جمعیت رنج می‌برند؛ براساس مطالعه یاد شده، مشکل ازدحام جمعیت در زندان‌های کشور‌های اروپایی به نوبه خود به بدتر شدن چالش‌های بهداشتی و حریم خصوصی منجر شد.

در عین حال، گزارش‌های متعددی درباره نرخ بالای خشونت، خودکشی، خودزنی، اعتیاد به مواد مخدر و دیگر بحران‌های ناقض حقوق بشری در زندان‌های سراسر اروپا وجود دارند که با وجود انتقاد‌ها و اعتراض‌ها در مسیر وخامت بیشتر حرکت می‌کنند.

این در حالی است که کنوانسیون اروپایی برای جلوگیری از شکنجه و مجازات‌های غیرانسانی یا تحقیرآمیز به یک کمیته مستقل اروپایی اجازه می‌دهد تا از هر مکانی در اتحادیه اروپا که در آن افراد از سوی مقام‌های مربوط از آزادی خود محروم می‌شوند، بازدید کنند؛ علاوه بر این، کمیته پیشگیری از شکنجه قوانین، استاندارد‌ها و شیوه‌هایی را ایجاد کرده که هدف آن‌ها کاهش خطر شکنجه یا دیگر رفتار‌های تحقیرآمیز یک زندانی است.

مشکلات یاد شده در زندان‌های اروپا به طرح پرسش مهمی منجر می‌شود: آیا عملا نظارتی بر شرایط زندان‌ها در کشور‌های اروپایی وجود دارد؟

براساس احکام صادره از سوی دیوان اروپایی حقوق بشر و گزارش‌های کمیته‌های مربوط و رسانه‌های مختلف همه‌گیرترین بحران‌های ناقض حقوق بشری در زندان‌های کشور‌های اروپایی عبارتند از:

- کمبود فضای کافی زندگی
- محدودیت غیرقابل توجیه دسترسی به نور و هوای طبیعی
- شرایط بهداشتی نامناسب
- نبود حریم خصوصی

در عین حال بحران‌های دیگر که برخی در زندان‌های شماری از کشور‌های اروپایی مانند فرانسه و انگلیس در آستانه تبدیل شدن به فاجعه قرار دارند، عبارتند از:

- مشکلات سلامت روان که به خودکشی و خودزنی‌های مرگ‌بار منجر می‌شود؛ فرانسه رکورددار این بحران است.
- نرخ بالای اعتیاد و سوءمصرف مواد مخدر
- شرایط تحقیرآمیز و غیرانسانی
- حبس در سلول انفرادی

روایت اسدالله اسدی از نقض حقوق بشر در زندان‌های آلمان و بلژیک

روایت اسدالله اسدی، دیپلمات ایرانی زندانی در کشور‌های آلمان و بلژیک از دوران حبس خود در زندان‌های این کشورها، یکی از روایت‌های مستندی است که می‌تواند وضعیت نقض حقوق بشر در زندان‌های کشور‌های اروپایی را آشکار کند.

اسدی پنج سال پیش در پی نقض حقوق بین‌الملل و کنوانسیون ۱۹۶۱ ناظر بر روابط دیپلماتیک بین کشور‌ها و بدون ارائه هرگونه سند و دلیلی بازداشت شد؛ وی در ۱۰۱ روز نخست در زندانی در آلمان محبوس بود و پس از آن به بلژیک منتقل شد.

این دیپلمات ایرانی در تشریح وضعیت خود در دوران حبس در آلمان و بلژیک، با اشاره به اینکه پلیس آلمان بدون ارائه هرگونه توضیحی به وی دستبند زد و به ایستگاه پلیس منتقل کرد، گفت: خانواده‌ام هم مانند من در شرایطی مشابه بازداشت شدند؛ افسران پلیس به تلاش من برای تاکید درباره ضرورت مصرف سر وقت دارو از سوی همسرم بی‌فایده بود؛ آن‌ها از فرزند کوچکم که زیر سن قانونی بود هم بازجویی کردند.

وی با اشاره به اینکه آن‌ها تمام تجهیزات من را ضبط کردند و در سلولی حبس شدم که هیچ امکان گرمایشی جز یک پتوی کوچک نداشت، توضیح داد که دسترسی من به آب قطع شده بود؛ به درخواست من درباره حق استفاده از وکیل بی‌توجهی می‌شد و حتی به کنسولگری ایران درباره بازداشت من اطلاعی داده نشد؛ من بیش از ۲۴ ساعت بدون اینکه در جریان وضعیت خانواده‌ام باشم، در بازداشت بودم و در نهایت در دادگاه متوجه دلیل ادعایی بازداشت خود شدم.

اسدی با اشاره به سختی‌های دوران ۱۰۱ روزه حبس در آلمان، از ۲ رژیم بازداشت رایج در زندان‌های اروپایی با عنوان‌های نرم و سخت سخن گفت و اظهار کرد: من برخلاف وضعیتم به‌عنوان یک دیپلمات دارای مصونیت، در شرایط رژیم سخت قرار گرفتم؛ آن‌ها من را در کنار زندانی‌هایی قرار دارند که یا از ابتدا زوال عقل داشتند یا بعد‌ها دچار این مشکلات شده بودند؛ دستور صادر شده برای انتقال من به بخش زندانیان عادی پس از معاینه مورد بی‌توجهی قرار گرفت.

به گفته وی، این روند تا یک ماه مانده به پایان دوران حبس در بلژیک ادامه داشت و این دیپلمات ایرانی در بندی نگهداری می‌شد که افراد خاص در آن نگهداری می‌شدند.

این دیپلمات ایرانی مهم‌ترین مورد نقض حقوق خود در زندان‌های بلژیک و آلمان را ممانعت از ارتباط با خانواده به بهانه‌های واهی خواند و گفت: من در دوره پنج ساله حبس خود اجازه ملاقات با خانواده‌ام را نداشتم؛ ضمن اینکه ارتباطم با رسانه‌ها و بیرون قطع بود و این‌ها جز امور ناممکن برای من بودند.

• بیشتر بخوانید:
• بازداشت و محاکمه حمید نوری و اسدالله اسدی نقض قوانین بین‌المللی است
• غریب آبادی: بازداشت اسدالله اسدی مغایر با حقوق بین المللی بود

روایت‌هایی از وضعیت حمید نوری در زندان‌های سوئد

حبس حمید نوری، شهروند ایرانی زندانی در سوئد را می‌توان مهم‌ترین سند و مستندترین مدرک درباره نقض حقوق بشر در زندان‌های کشور‌های اروپایی خواند.

از مهم‌ترین حقوق نوری که در زندان‌های سوئد نقض شده و می‌شوند، می‌توان به ایجاد محدودیت یا مانع در مسیر تماس و ملاقات با خانواده، بی‌توجهی به دستورهای قاضی درباره لغو محدودیت‌ها، انتقال مداوم میان زندان‌ها، نداشتن دسترسی به اوراق و مطالب پرونده و قطع ارتباط با وکیل ایرانی اشاره کرد.

حمید نوری همچنین از حق درمان در پی ابتلا به کرونا و ضعف در بینایی محروم شد؛ تاخیر در رسیدگی‌های پزشکی مانند درخواست وی برای دریافت عینک یا دیگر وسایل مورد نیاز نیز سبب می‌شود، نوری هنگام گذراندن دوران حبس با چالش‌های آزاردهنده ناشی از نقض حقوق خود مواجه شود که در برخی موارد سلامت جسمی وی را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.

از گزارش‌های گاه‌به‌گاه نوری از وضعیتش در زندان‌های سوئد، واقعیت نقض حقوق بشری وی از سوی سوئدی‌ها کاملا آشکار می‌شود؛ این گزارش‌ها فایل‌های صوتی از مکالمه‌هایی هستند که نوری در میانه محدودیت تماس‌های تلفنی، با خانواده‌اش دارد.

وی در یکی از این فایل‌های صوتی، گفت: سوئدی‌ها من را تهدید می‌کنند که نباید درباره شرایط زندان به خانواده‌ام چیزی بگویم؛ آن‌ها حرف زدن من را محدود به حرف زدن با پسرم می‌کنند؛ من در سلول انفردی نگهداری می‌شوم و فقط یک تلویزیون که آن هم برنامه‌هایش به زبان سوئدی است برای ارتباط با بیرون دارم.

حمید نوری همچنین اظهار کرد: این‌ها هر هفته من را در زندان بازرسی می‌کنند؛ هر بار پس از ملاقات با خانواده یا هر فردی، دو سه نگهبان من را بازرسی بدنی می‌کنند.

در همین حال مجید نوری، فرزند حمید نوری نیز ضمن اشاره به کارشکنی‌های مداوم سوئدی‌ها در مسیر ارتباط با پدرش، می‌گدید: کمترین حق یک زندانی صحبت با خانواده است که به بهانه‌های گوناگون از ما دریغ می‌شود.

وکیل حمید نوری نیز ضمن اشاره به حق ملاقات وی با خانواده‌اش، اظهار کرد که مسئولان زندان‌ها از انجام این روند برای حمید نوری خودداری می‌کنند؛ این در حالی است که خانواده وی با پرداخت هزینه‌های سنگین برا ملاقات با موکلم به سوئد سفر می‌کنند.

به گفته وی، حمید نوری در تماس‌هایی که با خانواده خود دارد بسیار محدود می‌تواند درباره اشخاصی که دادستان و شکات از آن‌ها نام برده‌اند صحبت کند؛ اداره مراقبت از زندانیان اعلام کرده که وی می‌تواند حق ملاقات حضوری و الکترونیکی داشته باشد، اما ملاقاتی انجام نمی‌شود، این در حالی است که طبق قوانین بازداشتگاه باید از قانون پیروی کند.

محروم کردن این شهروند ایرانی از ابتدایی‌ترین حقوق خود موضوعی است که در رسانه‌های سوئدی هم به آن تاکید شده است؛ براساس گزارش روزنامه آفتون بلادت به نقل از توماس بودستروم، حمید نوری دارای رکورد بالاترین میزان حبس در سلول انفرادی در سوئد و منزوی‌ترین زندانی تاریخ این کشور است.

شرح و گزارش هرچه بیشتر این روایت‌ها در مقابل داستان‌سرایی و ادعاهای کشورهای اروپایی از نقض حقوق زندانیان در ایران، می‌تواند نقش مهم و موثری در افشای ریاکاری حقوق بشری کشورهای اروپایی داشته باشد.

انتهای پیام/