رئیس مرکز توسعه حل اختلاف قوه قضاییه: ۵ میلیون و ۵۸۲ هزار پرونده در سال ۱۴۰۲ در سراسر کشور با تلاش شوراهای حل اختلاف مختومه شد/ آزمون استخدام شوراهای حل اختلاف امسال برگزار می‌شود
خبرگزاری میزان_ اسلام دین صلح و آرامش است و در آموزه‌های اسلامی توصیه‌های متعددی پیرامون صلح و سازش با برادران و خواهران ایمانی و حتی پیروان دیگر ادیان بر پایۀ عدالت و حفظ ارزش‌های اخلاقی وجود دارد.
واژۀ «اسلام» از ریشۀ صلح است. در اسلام اصالت با صلح و آرامش است؛ اما صلح موردنظر اسلام با عدالت همراه است و بر اساس آموزه‌های اسلامی، صلح واقعی زمانی برقرار می‌شود که عدالت وجود داشته باشد.
بر اساس این گزارش واژه صلح ۱۴۰ مرتبه در آیات قرآن تکرار شده است و این نشان از اهمیت این آموزه دینی در تعالیم اسلامی دارد. بدیهى است اصلاح ذات البین تنها در سطح فرد یا افراد اثر نمى‌گذارد، بلکه سبب انسجام اقشار مختلف جامعه و تحکیم پیوندهاى محبت در بین آن‌ها مى شود؛ و این اتحاد و انسجام، سبب پیروزى، عزت و اقتدار جامعه اسلامى می‌شود.
با توجه به نقش و اهمیت صلح و سازش در کاهش دعاوی و جلوگیری از ایجاد خصومت بین مردم دستگاه قضایی، اقدام به راه‌اندازی شوراهای حل اختلاف در سراسر کشور کرد.
در واقع تاسیس شعب شوراهای حل اختلاف یکی ار ابتکارات خوب و با ارزش قوه قضاییه بود. از این رو بسیاری از پرونده‌ها به محض شکل‌گیری اگر قابل سازش باشند به شورای حل اختلاف ارجاع داده می‌شوند تا در فضایی آکنده از آرامش به طرفین دعوی کمک کند که به نتیجه مطلوبی برسند.
برای آشنایی بیشتر باشورای حل اختلاف و فعالیت‌های آن گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام والمسلمین هادی صادقی رئیس مرکز توسعه حل اختلاف قوه قضاییه انجام داده‌ایم که در ذیل می‌خوانید.
میزان: شوراهای حل اختلاف از چه سالی و با چه هدفی تشکیل شدند؟
حجت‌الاسلام والمسلمین صادقی: از سال ۱۳۸۱ شوراهای حل اختلاف با هدف حل اختلافات مردم و ایجاد صلح و سازش بین آنان و اینکه پرونده‌ها به دادگستری وارد نشوند تشکیل شدند. تشکیل این شورا‌ها یک فکر و ابتکار خوب و به جا بود که در طی این ۲۱ سال که از عمر شور‌های حل اختلاف می‌گذرد، کمک شایانی به دستگاه قضایی داشته‌اند. در این ۲۱ سال کاهار‌های بسیار خوبی در شورا‌ها دنبال شده است. تا چند سال پیش می‌توان گفت که تقریباً در هر محله مسجد و یا منطقه شوراهای حل اختلاف دایر بودند، اما سپس این شورا‌ها جمع‌تر و قانونمندتر شدند. در سال ۱۳۹۴ و در قانون برنامه پنجم توسعه، قانون موقتی برای فعالیت شورا‌ها تدوین شد. در سال ۱۴۰۲ نیز قانون دائمی فعالیت شورای حل اختلاف تصویب و در هفتم مهرماه امسال لازم‌الاجرا شد.
بیش از ۵ میلیون و ۶۵۲ هزار پرونده در سراسر کشور وارد شوراهای حل اختلاف کشور شد
میزان: در طول سال ۱۴۰۲ چه تعداد پرونده با تلاش شوراهای حل اختلاف مختومه شده است؟
حجت‌الاسلام والمسلمین صادقی: در سال ۱۴۰۲ حدود ۵ میلیون و ۶۵۲ هزار و ۸۵۵ پرونده در سراسر کشور به شورای حل اختلاف وارد شدند. از سال قبل نیز ۲۵۷ هزار و ۹۵۶ پرونده وجود داشت که با تلاش مجموع همکاران ما در شوراهای حل اختلاف در مجموع تعداد ۵ میلیون و ۵۲۸ هزار و ۳۰۸ پرونده در سراسر کشور مختومه شده است.
میزان: این عدد چند درصد از مجموع پرونده‌های قابل سازش را شامل می‌شود؟
حجت‌الاسلام والمسلمین صادقی: این تعداد پرونده معمولاً حدود دو سوم پرونده‌های قابل سازش را شامل می‌شود. حدود یک میلیون از این پرونده‌ها مربوط به امور حسبی، حصر وراثت و یا تامین دلیل است که به نوعی یک طرفه هستند و یا قابلیت سازش ندارند.
۱۳ هزار نفر در قالب پویش «به عشق امام رئوف (ع) می‌بخشم» از زندان آزاد شدند
میزان: در سال ۱۴۰۲ چه پویش‌های برای ایجاد صلح و سازش در کشور برگزار شد؟
حجت‌الاسلام والمسلمین صادقی: از ابتدای سال ۱۴۰۲ پویش «به عشق امام رئوف (ع) می‌بخشم» که البته از قبل سال شروع شده بود و به مدت سه ماه و ۶ روز (۹۶ روز) و تا میلاد امام رضا (ع) ادامه داشت. در قالب این پویش ۶۱۳ نفر از قصاص رهایی یافتند. حدود ۱۳ هزار نفر نیز در قالب این پویش هزار نفر نیز از زندان آزاد شدند و اتفاقات بزرگی در قالب این پویش رقم خورد. پویش «به عشق فاطمه زهرا (س) می‌بخشم» نیز در سال ۱۴۰۲ برگزار شد که توفیقات بسیار خوبی را در این پویش داشتیم. پویش «به عشق امام علی (ع) می‌بخشم» نیز در حال حاضر در سراسر کشور در حال اجراست و تا روز شهادت امام علی (ع) ادامه خواهد شد. تاکنون اتفاقات خوبی در قالب این پویش به وقوع پیوسته و آمار نهایی این پویش نیز پس از پایان آن جمع‌بندی و اطلاع رسانی می‌شود. امیدواریم مردم به خاطر امیر مومنان (ع) و شب‌های قدر که در پیش است گذشت کنند و مسائل و مشکلات بین آنان مرتفع شود.
۶ هزار و ۵۱۱ شعبه حل اختلاف در سطح کشور وجود دارد
میزان: چه تعداد شعب شورای حل اختلاف در سراسر کشور وجود دارد؟ و در این شعب چند نفر نیرو فعالیت دارند؟
حجت‌الاسلام والمسلمین صادقی: در حال حاضر ۶ هزار و ۵۱۱ شعبه حل اختلاف در سطح کشور وجود دارد. از این تعداد حدود ۴ هزار و ۲۳۱ شعبه شهری و مابقی روستایی هستند. در مجموع حدود ۲۷ هزار و ۵۰۰ نفر نیرو در این شعب مشغول به کار هستند. قبلاً این کارکنان ۳۲ هزار نفر بودند که از این تعداد ۴ هزار و ۵۰۰ نفر نیرو یا جذب سازمان‌های دیگر و یا ساماندهی شدند که در حال حاضر تعداد کارکنان شورای حل اختلاف به ۲۷ هزار و ۵۰۰ نفر می‌رسد.
میزان: در هر شعبه به طور میانگین چه تعداد پرونده رسیدگی می‌شود؟
حجت‌الاسلام والمسلمین صادقی: عوامل مختلفی در تنظیم و تعیین شعب دخیل هستند. طرحی به نام آمایش شعب در مرکز توسعه حل اختلاف وجود دارد که در آن جمعیت منطقه و پرونده‌های موجود در آن مورد لحاظ قرار می‌گیرد و اگر موارد تخصصی در منطقه وجود داشته باشند حوزه تخصصی خاصی برای رسیدگی به این پرونده‌ها تعیین می‌شود. تعداد زیادی شعب تخصصی در سطح کشور در حال فعالیت هستند. در شعب عمومی ما ۹۰ پرونده در هر ماه رسیدگی می‌شود و تا ۱۳۵ پرونده در ماه را می‌توانند به طور عادی رسیدگی کنند و اگر تعداد مازادی پرونده به این شعب وارد شوند یک شعبه دیگر در مجاورت همان شعبه راه‌اندازی می‌شود تا کا‌رها با سرعت و دقت بیشتری انجام شود.
حل اختلافی معادل ۲۰ کیلوگرم طلا با تلاش کارکنان شعبه حل اختلاف بازار تهران
میزان: نحوه فعالیت شعب تخصصی به چه شکلی است؟
حجت‌الاسلام والمسلمین صادقی: شعب تخصصی پرونده‌های زیادی را رسیدگی نمی‌کند و پرونده‌های آن‌ها به شکل موردی با آن‌ها ارجاع می‌شود و مواردی را که تاکنون از آن‌ها انتظار داشته و ورود کردند موفق بودند. در این شعبه‌ها هرچند تعداد پرونده‌ها اندک است، اما مبلغ و میزان رسیدگی‌ها معمولاً مبالغ بالایی است. در یکی از شعب تخصصی در بازار تهران حدود ۲۰ کیلو طلا رقم اختلاف بین دو نفر از شکات بود که با تلاش کارکنان این شعب حل و فصل شد. قضات این شعب معمولا از جنس و طبقه همان اصناف و مورد اعتماد و وثوق طرفین هستند بنابراین درصد بالایی از پرونده‌های ارجاعی به این شعب معمولا به سازش منجر می‌شود و عملکرد بسیار مطلوبی داشته‌اند.
عملکرد مثبت شوراهای حل اختلاف در سراسر کشور
میزان: کدام استان‌ها در زمینه ایجاد صلح و سازش موفق‌تر عمل کردند؟
حجت‌الاسلام والمسلمین صادقی: تمامی استان‌ها در سطح کشور فعالیت خوبی در زمینه صلح و سازش دارند، اما برخی استان‌ها در بعضی موضوعات موفق‌ترند. استان فارس در اخذ رضایت از قصاص بسیار موفق عمل کرده است. در ایام گذشته استان اصفهان توانسته در بازه زمانی کوتاه و در یک جلسه ۴۹ نفر را از قصاص رهایی دهند. برخی استان‌ها در موضوعات دیگری موفق‌ترند به طور مثال استان خراسان رضوی در هیئت‌های صلح بسیار عملکرد مثبتی دارد. در استان گلستان روابط خوبی در زمینه ایجاد صلح بین اهل شیعه و سنت برقرار است. استان کرمانشاه در اخذ رضایت از اولیای‌دم بسیار موفق عمل می‌کنند و توانستند تعداد زیادی رضایت در زمینه قصاص اخذ کنند. در استان خوزستان توفیقات خوبی در زمینه حل و فصل دعاوی طایفه‌ای داریم و بسیاری از دعاوی طایفه‌ای در این آستان منجر به سازش شده است.
فعالیت ۲۰ هزار صلح‌یار در سراسر کشور
میزان: چه تعداد صلح‌یار در سطح کشور مشغول به فعالیت هستند؟
حجت‌الاسلام والمسلمین صادقی: در حال حاضر بیش از ۲۰ هزار نفر صلح‌یار در سراسر کشور در حال فعالیت هستند، اما زمینه فعالیت آن‌ها متفاوت است و در مواقع خاص این افراد به کار گرفته می‌شوند و از ظرفیت آن‌ها استفاده می‌شود. بر حسب نیاز دادگستری‌ها و شوراهای حل اختلاف در صورت وقوع موارد خاص از ظرفیت این افراد در حل و فصل دعاوی استفاده می‌شود. بخشی از پرونده‌های قصاص که به رضایت منجر می‌شود به کمک همین صلح‌یاران به سازش رسید. یکی از استان‌هایی که توانسته از ظرفیت صلح‌یاران به خوبی استفاده کند، استان خراسان رضوی است و در این استان هیئت‌های صلح بسیار با قدرت و مطلوب عمل می‌کنند. تعداد زیادی صلح‌یار در این استان در حال فعالیت هستند.
میزان: صلح‌یاران معمولا از بین چه کسانی انتخاب می‌شوند؟
حجت‌الاسلام والمسلمین صادقی: صلح یاران جزء معتمدین، افراد قابل اعتماد، افراد عضو هیئت امنای مساجد، روحانیون، افراد شاخص و شناخته شده در هر استان که در بین مردم محبوبیت و مقبولیت دارند شناسایی و از ظرفیت آن‌ها در زمینه صلح و سازش استفاده می‌شود. برای ورود صلح یاران به عرصه حل و فصل دعاوی گزینشی خاص و آنچنانی وجود ندارد، اما مراقبت می‌شود که مبادا کسانی بخواهند در لباس صلح‌یاری از موقعیت خود سوءاستفاده کنند.
تاکنون برای هزار و ۵۰۰ نفر پروانه داوری صادر شده است
میزان: چه تعداد پروانه داوری در کشور صادر شده است؟
حجت‌الاسلام والمسلمین صادقی: تاکنون بیش از هزار و ۵۰۰ پروانه داوری برای متقاضیان صادر شده و با توجه به اینکه این پروانه‌ها مرتباً و در طول و روزانه برای افراد صادر می‌شود احتمال می‌رود تا پایان سال به حدود ۲ هزار نفر برسد. افرادی که پرونده تشکیل دادند آموزش دیدند گزینش را با موفقیت سپری کردند پروانه داوری برای آن‌ها صادر می‌شود.
میزان: روند صدور پروانه برای داوران به چه شکل است؟
حجت‌الاسلام والمسلمین صادقی: در حال حاضر آزمونی که برای جذب داوران برگزار می‌شود برای پس از جذب است. این داوران پس از شناسایی و جذب آموزش‌های بدو خدمت را می‌بینند وپس از پایان دوره آموزش آزمون برگزار می‌شود که این آزمون به صورت سراسری و حائز استاندارد‌های لازم است و متقاضیان در صورت قبولی در آزمون به عرصه داروری وارد می‌شوند.
جزییات برگزاری آزمون داروری در سال ۱۴۰۳
میزان: آیا در سال آینده آزمون داوری برگزار می‌شود؟
حجت‌الاسلام والمسلمین صادقی: در سال ۱۴۰۳ نیز پس از پایان دوره‌های آموزش آزمون برگزار می‌شود. زمان برگزاری آزمون به طور دقیق مشخص نیست و پس از فرآیند آموزش برگزار می‌شوند. ممکن است این آزمون در سال ۱۴۰۳ بیش از یکبار و چند نوبت برگزار شود که جزئیات و زمان برگزاری این آزمون‌ها در زمان مقتضی به اطلاع عموم می‌رسد.
تفاوت داوری با صلح‌یاری
میزان: داوری چه تفاوتی با صلح‌یاری دارد؟
حجت‌الاسلام والمسلمین صادقی: در حوزه حل اختلاف بین مردم چندین روش وجود دارد که یکی از آن‌ها برگزاری دادگاه است و بقیه روش‌ها غیر دادگاهی محسوب می‌شود. یکی از روش‌های غیر دادگاهی حل و فصل اختلافات مذاکره است و مردم در این روش با مذاکره اختلافات خود را حل و فصل می‌کنند. بعضی روش‌ها همچون مذاکره بدون حضور شخص ثالث برگزار می‌شوند، اما در برخی روش‌ها نیاز به حضور اشخاص ثالث است که به حل و فصل دعاوی کمک می‌کنند. بحث میانجیگری مربوط به امور کیفری است. شورای حل اختلاف شامل پرونده‌های کیفری و حقوقی می‌شود و بر اساس قانون صلاحیت‌هایی دارند که بر اساس آن پیش می‌روند. در کنار این‌ها صلح یاران را داریم که صلح یاران مشابه شوراهای حل اختلافند با این تفاوت که فعالیت صلح‌یاران آزادانه است، اما شورا‌ها منظم‌تر و در چارچوب قانون اداری هستند. صلح یاران نه رای صادر می‌کنند و نه الزامات اداری بر آنان حاکم است. داوری مثل کار قضاوت است، اما در بخش خصوصی. قضاوت بخش خصوصی را داوری می‌نامند و دستور آن‌ها همان تاثیر رای قاضی را دارد. رای داور دقیقاً مثل رای قاضی باید اجرا شود و اگر طرفین پرونده حکم داور را اجرا نکردند حکم مذکور به اجرای احکام دادگستری ابلاغ و رای داور از این طریق اجرا می‌شود. بر اساس قانون انتخاب داور آزاد است و بر اساس دستورالعملی که چیده شده در داوران حرفه‌ای را تربیت و پروانه صادر می‌کنیم. داور حرفه‌ای فردی آموزش دیده است و معمولاً جز افراد ذی صلاح هستند که صلاحیت آن‌ها تایید شده و پروانه فعالیت دریافت کردند. وقتی فردی برای داوری به این افراد مراجعه می‌کند آسوده خاطر است که فردی با صلاحیت و آشنا به قانون موضوع وی را بررسی می‌کند. اما داوران غیرحرفه‌ای کسی بر فعالیت آن‌ها نظارت ندارد. مثلاً ممکن است دو نفر که دارای اختلاف هستند نفر سومی را به عنوان داور انتخاب کند و، چون این داور صلاحیت لازم را ندارد امکان دارد رای که صادر می‌کند خلاف قانون باشد. توصیه ما این است که مردم در اختلافات خود حتماً به داوران حرفه‌ای مراجعه کنند.
آغاز فعالیت دادگاه‌های صلح از اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۳
میزان: فعالیت دادگاه‌های صلح از چه زمانی آغاز می‌شود؟
حجت‌الاسلام والمسلمین صادقی: دادگاه‌های صلح از اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۳ شروع به فعالیت می‌کنند. این طرح به صورت مرحله‌ای و در ۳ مرحله در سراسر کشور اجرا می‌شود و در مرحله اول ۱۰ استان در سراسر کشور فعالیت خود را از اردیبهشت آغاز می‌کنند. ۱۰ استان بعدی از مرداد ماه و ۱۰ استان نیز از مهر ماه سال ۱۴۰۳ دادگاه‌های صلح را تاسیس خواهند کرد. در حال حاضر مقدمات اجرای این طرح در کشور در حال آماده سازی است و بررسی می‌شود که هر شهر از هر استان در سراسر کشور و در هر بخش به چه تعداد دادگاه صلح و چه تعداد نیرو نیاز است. پس از این نیازسنجی‌ها احکام مربوطه صادر می‌شود و فعالیت دادگاه‌های صلح به صورت رسمی آغاز می‌شود. دادگاه‌های صلح فعالیت مشابه سایر دادگاه‌ها دارند با این تفاوت که در هر دادگاه صلح یک شعبه شورای حل اختلاف مستقر است و پرونده‌ها در بدو ورود به این دادگاه‌ها در شوراهای حل اختلاف بررسی و اگر قابلیت سازش داشته باشد منجر به سازش می‌شوند و اگر سازش حاصل نشد قاضی دادگاه صلح برای این پرونده‌ها رای صادر می‌کند. تفاوت این دادگاه‌ها با دادگاه‌های عادی در این است که دادگاه‌های صلح باید برای ایجاد صلح و سازش تلاش کنند و خود دادگاه می‌تواند پرونده را به شورا‌هایی که در همان حضور دارند ارجاع دهد. البته این اتفاق با رضایت طرفین صورت می‌گیرد و اگر طرفین پرونده تمایلی به ارجاع این پرونده‌ها به شورای حل اختلاف نداشته باشند این اتفاق نمی‌افتد.
آزمون استخدام شوراهای حل اختلاف در سال ۱۴۰۳ برگزار می‌شود
میزان: آیا آزمون استخدامی شوراهای حل اختلاف در سال ۱۴۰۳ برگزار می‌شود؟
حجت‌الاسلام والمسلمین صادقی: استخدام همکاران ما بر اساس قانون جدید انجام خواهد شد و اجازه استخدام ۱۰ هزار نفر برای ما صادر شده و بر اساس ماده ۶ قانون جدید شوراهای حل اختلاف استخدام این افراد انجام می‌شود. برنامه‌ریزی برای این آزمون با همکاری معاونت منابع انسانی قوه قضاییه انجام شده است و در سال ۱۴۰۳ آزمون استخدام برگزار و شرکت در این آزمون برای عموم مردم آزاد است، اما اولویت استخدام برای متقاضیان این آزمون با افرادی است که در شورای حل اختلاف در حال فعالیت هستند. این اولویت‌ها از حیث سوابق کاری، میزان توانمندی و مهارت در انجام کار و صلح سازش و برخورد مناسب در محیط کار در اولویت‌های آن‌ها لحاظ می‌شود و متقاضیان برای هریک از موارد پیش گفته امتیاز می‌گیرند و به همراه امتیازی که در آزمون کسب می‌کنند به امیدخدا زمینه استخدام آن‌ها فراهم می‌شود. زمان برگزاری این آزمون متعاقبا اعلام می‌شود.
انتهای پیام/