سیاست خارجی در سال ۱۴۰۲؛ از جنگ غزه تا موضوع برجام

خبرگزاری میزان – مسیر سیاست خارجی ایران در سال ۱۴۰۲ با احیای دیپلماتیک با عربستان در اسفند ۱۴۰۱ آغاز شد، آشتی که نویددهنده تحولی مهم در روابط دو کشور و رویدادها و معادلات منطقه‌ای بود؛ همچنین در ادامه و در سطح منطقه‌ای موضوع تبادل زندانیان با آمریکا مطرح شد؛ این مسیر در نهایت با جنگ غزه و تحولات دریای سرخ مواجه شد؛ موضوع مذاکرات رفع تحریم‌ها نیز در سال ۱۴۰۲ همچنان یک موضوع جدی برای سیاست خارجی ایران بود.

مهم‌ترین اصول سیاست خارجی را در سالی که گذشت می‌توان اقدام برای کنشگری فعال در منطقه، تاکید بر باز بودن مسیر مذاکره برای برجام، تقویت سیاست همسایگی و پویایی در موضوع تحولات غزه برشمرد.

روابط ایران با کشور‌های آفریقایی

مهم‌ترین موضوع در مسئله روابط ایران و کشورهای آفریقایی، تلاش برای از سر گرفته شدن روابط تهران و قاهره بود که با وجود ابراز تمایل مکرر طرفین تا این لحظه به بازگشایی سفارت‌های ایران و مصر منجر نشده است.

در عین حال، جنگ غزه نشان داد که رابطه ایران و مصر همچنان محدود به ابراز تمایل‌های دیپلماتیک است.

از سوی دیگر رابطه ایران و سودان شاهد تحرک‌های دیپلماتیک جدی برای برقراری تماس‌ها و تنظیم جدول زمانی برای بازگشت به روابط دوجانبه بود.

رابطه ایران با چین

روابط ایران و چین در سال ۱۴۰۲ ادامه رویکرد سیاست خارجی ایران در قبال این کشور در سال‌های گذشته بود؛ ایران در سال ۱۴۰۲ به چین به‌عنوان گزینه‌ای مهم برای تحقق ایده چندجانبه‌گرایی خود با هدف کاهش حوزه نفوذ آمریکا و از بین بردن فضای تک‌قطبی نگاه کرد.

روابط ایران با کشور‌های عربی

اگرچه سال ۱۴۰۲ با موضوع احیای روابط دیپلماتیک تهران و ریاض آغاز شد، اما این مسیر نیز با وجود دستاورد‌های قابل توجه، چالش‌های مهمی داشت.

ایران و عربستان در سال ۱۴۰۲ روابط را عادی کرده و گام‌های مهمی درباره اعزام سفیر، بازگشایی نمایندگی‌ها و کنسولگری و انجام دیدار‌هایی در سطح وزیران برداشتند که رقم خوردن فضای مثبت را در پی داشت.

با وجود تلاش طرفین برای جلوگیری از به وجود آمدن تنش‌های جدید، رابطه ایران و عربستان در سال ۱۴۰۲ شاهد خرده چالش‌هایی بود.

به نظر می‌رسد گام‌های احتیاط‌آمیز و متوازن ایران و عربستان همچنان به اتخاذ تصمیم‌های اساسی برای تقویت و ارتقا روابط نیاز دارد، تا متغیر‌های اخلالگر دوجانبه‌ای، منطقه‌ای و بین‌المللی قادر به بروز اختلال در این روند نباشند.

مهم‌ترین متغیر اخلالگر بین‌المللی در این باره سایه انتخابات ۲۰۲۴ ریاست جمهوری آمریکا است.

موضوع میدان گازی آرش نیز یکی از مسائل در روابط ایران و کویت در سال ۱۴۰۲ بود؛ موضوعی که ایران آن را کاملا فنی و حقوقی خوانده و از طرح آن در رسانه‌ها ابراز ناخرسندی کرد، اما کویت با همراهی عربستان همچنان بر موضع خود تاکید می‌کند.

سیاست همسایگی ایران

سیاست همسایگی ایران در سال ۱۴۰۲ با تحرک‌های دیپلماتیک قابل توجهی دنبال شد و به نتایج مهمی نیز رسید.

ایران در سال ۱۴۰۲ موفق به اجرای توافق امنیتی با عراق شد.

در همین حال تلاش‌های دستگاه دیپلماسی برای دریافت حقابه ایران از هیرمند نیز در سال گذشته با پاسخ‌های متفاوتی از سوی کابل مواجه شد.

در موضوع دیگر، تمایل ایران برای برگرداندن صفحه روابط با جمهوری آذربایجان، نتایج مثبتی داشت؛ جیحون بایراموف، وزیر خارجه جمهوری آذربایجان به‌تازگی اعلام کرد که فصل جدیدی از روابط تهران و باکو آغاز شده است.

با وجود این، تمایل جمهوری آذربایجان برای ادامه روابط با رژیم صهیونیستی و فعال کردن کریدور زنگزور را می‌توان همچنان مولفه‌های اخلالگر در روابط رو به پیشرفت بیشتر تهران و باکو خواند.

جنگ غزه

فعالیت و اقدام‌های دیپلماتیک ایران در موضوع جنگ غزه یکی از محورهای اساسی سیاست خارجی ایران در سال ۱۴۰۲ بود.

اقدام برای تبدیل پیامدهای این جنگ به تقویت همکاری‌های منطقه‌ای و تشدید اهرم فشار بر رژیم صهیونیستی و حامی اصلی آن یعنی آمریکا به نتیجه نشست.

برجام

برجام در سال ۱۴۰۲ همچنان یکی از محورهای اصلی سیاست خارجی بود؛ جنگ غزه نیز به نوبه خود بر روند مذاکرات برجام تاثیر گذاشت، همان‌طور که بر سیاست جهانی و امنیت منطقه‌ای اثرگذار شد.

در این میان، ایران توانست در سال ۱۴۰۲ سیاست متقاعدسازی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و آرامش بخشیدن به فضای مربوط به موضوع هسته‌ای خود را به خوبی پیش برده و مانع ارسال پرونده ایران از شورای حکام به شورای امنیت سازمان ملل شود.

روابط ایران با روسیه

رابطه ایران و روسیه در سال ۱۴۰۲ شاهد افزایش همکاری‌های سیاسی و اقتصادی بود، اما این مسیری بدون نوسان نبود؛ نوسانی که از سوی مسکو ایجاد شد.

همراهی تکرار شده مسکو با کشور‌های عربی در موضوع ادعا‌های مطرح شده درباره مالکیت بر جزایر سه‌گانه ایرانی در خلیج فارس با واکنش جدی تهران مواجه شد.

حضور در سازمان‌های نوظهور بین‌المللی

ایران در سال ۱۴۰۲ توانست عضویت خود را در سازمان‌های بین‌المللی نوظهور شانگهای و بریکس رقم بزند؛ این موفقیت ایران تحقق بخشی از استراتژی نگاه به شرق است که تهران همواره آن را در سیاست خارجی خود مدنظر داشته و بر آن تاکید می‌کند.

انتهای پیام/